Wrth siarad yma ym mis Medi, dywedodd y Gweinidog iechyd ei bod yn bwysig nodi bod adroddiad cryno wedi'i gyhoeddi yn 2015, yn cynnwys argymhellion Holden. Ond dyma'r adroddiad cryno byr iawn y cyfeirir ato uchod, nad oedd yn disgrifio'r 31 o bryderon a restrwyd gan staff. Drwy gydol fy amser fel Aelod o'r Senedd, ers 2003, rwyf wedi cefnogi rhes o chwythwyr chwiban egwyddorol sydd wedi cael eu bygwth, eu bwlio, eu difrïo neu eu niweidio am fentro dweud y gwir yng Nghymru. Mewn digwyddiad a arweiniodd yn uniongyrchol at Holden cafodd dau uwch aelod o staff nyrsio a oedd wedi mynegi pryderon ynglŷn â diogelwch eu tywys allan o'r adeilad ar sail ffug. Yn achos Tawel Fan, rhoddwyd dau aelod o'r staff meddygol ar ddyletswyddau cyfyngedig a'u cyfeirio at y Cyngor Meddygol Cyffredinol. Roedd un ohonynt wedi mynegi pryderon ynglŷn â diogelwch wrth y rheolwyr, ond dywedwyd wrtho fod gwneud hynny'n dangos nad oedd yn gallu gweithio mewn tîm.

Nododd llythyr a gefais gan yr Athro Healy yn 2019, 'Mae nifer o fy nghleifion wedi marw, yn rhannol oherwydd anawsterau i'w cael i mewn. Ysgrifennais at y bwrdd iechyd am un claf—sydd bellach wedi marw—a oedd yn cael mwy o gydgysylltu gofal gan heddlu gogledd Cymru na chan y gwasanaethau iechyd meddwl, ond ni chaf gydnabyddiaeth fod fy llythyrau'n cael eu derbyn hyd yn oed.' Gwnaed honiadau ffug yn ei erbyn; fe'i cafwyd yn ddieuog bob tro, ac yn y pen draw derbyniodd gynnig swydd yng Nghanada. Fodd bynnag, mae llythyr a ddaeth ganddo yr wythnos hon yn datgan, 'Mae uno byrddau iechyd ar draws gogledd Cymru wedi rhoi staff sy'n gweithio yn Wrecsam yng ngofal y gwasanaeth cyfan. Daeth bwlio, ymosodiadau, diswyddiadau diannod yn seiliedig ar gyhuddiadau ffug, honiadau ffug o gam-drin rhywiol yn ddigwyddiadau cyffredin; dywedwyd wrth staff a fynegodd bryderon ynglŷn â diogelwch nad oeddent yn gallu gweithio mewn tîm a chawsant eu diswyddo. Mae rhai gwleidyddion o leiaf yn cydnabod eu bod wedi derbyn llythyrau gan uwch staff yn tynnu eu sylw at y materion hyn. Ni wnaeth Mr Drakeford gydnabod hynny erioed. Mae ei sylwadau diweddar ar yr hyn a ddigwyddodd wedi bod yn syfrdanol o anghywir.'

Wrth ymateb yma i ddatganiad 2018 gan yr Ysgrifennydd iechyd ar y pryd, Vaughan Gething, ar adroddiad y Gwasanaeth Cynghori ar Iechyd a Gofal Cymdeithasol ar ward Tawel Fan, dywedais:

'yn 2015, derbyniodd Llywodraeth Cymru, y bwrdd iechyd ac Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru ganfyddiadau adroddiad Donna Ockenden a gyhoeddwyd y flwyddyn honno.'

Felly, yn awr, pan fo llawer o honiadau difrifol yn britho adroddiad y Gwasanaeth Cynghori ar Iechyd a Gofal Cymdeithasol, pam ei fod wedi dod i'r casgliad rhyfedd fod y gofal yn dda ac na ddigwyddodd unrhyw cam-drin sefydliadol? Canfu adolygiad Ockenden yn 2018 fod y systemau, y strwythurau a'r prosesau llywodraethu, y drefn reoli a'r arweinyddiaeth a gyflwynwyd gan y bwrdd iechyd o 2009 ymlaen yn gwbl amhriodol ac yn ddiffygiol iawn. Ym mis Ionawr 2019, datgelodd Donna Ockenden fod staff wedi dweud wrthi fod gwasanaethau'n mynd tuag yn ôl. Mae dau glaf yn unedau iechyd meddwl gogledd Cymru wedi marw drwy grogi ac ymgais i grogi dros y flwyddyn ddiwethaf. Y mis diwethaf, datgelodd adroddiad gan Ombwdsmon Gwasanaethau Cyhoeddus Cymru fod y bwrdd iechyd wedi ymddiheuro'n annidwyll i fab dynes a oedd wedi cael triniaeth ar ward Hergest, David Graves, am y methiannau a nodwyd a'r anghyfiawnder a achoswyd iddo ef a'i deulu. Mewn llythyr at Gomisiynydd Pobl Hŷn Cymru, dywedodd cyfarwyddwr gweithredol nyrsio a bydwreigiaeth y bwrdd iechyd fod Mr Graves wedi bod yn ymosodol ar lafar ar brydiau ac wedi gwneud datganiadau sydd wedi gorfodi'r bwrdd iechyd i ystyried diogelwch yr unigolyn. Mewn ymateb, ysgrifennodd Donna Ockenden, 'Rwyf bob amser wedi eich ystyried chi, Mr Graves, yn gwrtais ac yn foesgar.'

Ddoe, ysgrifennodd prif swyddog Cyngor Iechyd Cymuned Gogledd Cymru ataf cyn y ddadl hon, i ddweud, pan ddaw'n fater o weithredu argymhellion adroddiadau heriol, fod Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr wedi bod yn araf i weithredu, a gallai rhai ddweud, yn amharod i weithredu. Felly, mae ein cynnig yn galw ar Lywodraeth Cymru i ymddiheuro i staff, cleifion a theuluoedd y rhai yr effeithiwyd arnynt yn andwyol ac i gynnal adolygiad sylfaenol o wasanaethau iechyd meddwl ledled Cymru gyda chleifion, teuluoedd, gweithwyr proffesiynol a rhanddeiliaid eraill. Mae'r holl hanes hwn wedi bod yn warthus, ac yn staen ar enw da'r sefydliad hwn a Llywodraeth Cymru.