Part of the debate – Senedd Cymru am 7:21 pm ar 14 Rhagfyr 2021.
Ar nodyn mwy cadarnhaol, rwy'n croesawu y Bil Diwygio Cyfraith Lesddaliad (Rhent Sylfaenol) a'r Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol. Gweinidog, mae dros filiwn o gartrefi yn y DU yn cael eu gwerthu ar ffurf lesddaliad, a bydd y ddeddfwriaeth hon yn mynd gryn ffordd—mewn gwirionedd, ymhell—i helpu miloedd o berchnogion cartrefi sy'n cael eu dal mewn trap lesddaliad. A gallaf ddweud yn uniongyrchol, ar ôl gweld rhai o fy nhrigolion, a roddodd eu henw i lawr ar gyfer eiddo hyfryd, yna prynu'r eiddo, symud i mewn i'r eiddo, dim ond i ddarganfod ychydig flynyddoedd yn ddiweddarach nad oedden nhw mewn gwirionedd yn berchen ar y tir yr adeiladwyd ar y tŷ arno. O dan y gyfraith bresennol, mae llawer o bobl yn wynebu rhenti tir uchel, a all, o'u cyfuno â morgais, wneud iddyn nhw deimlo eu bod yn dal i dalu rhent ar eiddo y maen nhw'n berchen arno. Gwyddom hefyd y gall rhenti tir cynyddol hefyd ei gwneud yn anodd i lesddeiliaid werthu neu hyd yn oed ailforgeisio eu heiddo.
Nawr, yn ôl ymchwil a luniwyd gan Propertymark yn 2018, dywedodd 93 y cant o ymatebwyr yr arolwg na fydden nhw yn prynu eiddo lesddaliad arall, cymaint oedd y canlyniadau hunllefus yr oedd llawer ohonyn nhw yn eu hwynebu. Dywedodd traean eu bod yn ei chael hi'n anodd denu prynwr, oherwydd nad oedden nhw'n berchen ar y rhydd-ddaliad. Bydd y newid cadarnhaol hwn i'r ddeddfwriaeth, a gyflwynwyd gan Lywodraeth Geidwadol yn San Steffan, nawr yn golygu y bydd miliynau o lesddeiliaid yn cael yr hawl i ymestyn eu prydles am gyfnod hyd at 990 o flynyddoedd gyda'r rhent tir yn sero. O'r herwydd, gallai cymeradwyaeth ar gyfer y Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol hwn yn sicr eu helpu i arbed miloedd o bunnau y flwyddyn, gan roi tawelwch meddwl iddyn nhw hefyd. I eraill, lle mae hawlio rhent tir fel rhan o brydles hir breswyl newydd, mae'r ffaith na fydd bellach yn fwy nag un hedyn pupur y flwyddyn yn newid pwysig.
Mae'r Ceidwadwyr Cymreig yn croesawu'r ffaith y bydd y Bil hwn yn gwahardd rhydd-ddeiliaid rhag codi ffioedd gweinyddu am gasglu rhent hedyn pupur, sy'n golygu na fydd lesddeiliaid yn y dyfodol yn wynebu hawliadau ariannol am rent tir. Rydym hefyd yn croesawu'r ffaith y bydd y Cynnig Cydsyniad Deddfwriaethol hwn yn cynyddu atebolrwydd o ran lesddeiliaid, drwy wneud darpariaeth iddyn nhw adennill rhenti tir a godwyd yn anghyfreithlon drwy'r tribiwnlys prisio lesddaliadau yng Nghymru.
Nawr, rwy'n cydnabod, ac yn parchu, y pryderon a godwyd gan y Pwyllgor Deddfwriaeth, Cyfiawnder a'r Cyfansoddiad ynghylch y memorandwm a osodwyd gan Lywodraeth Cymru mewn cysylltiad â'r Bil, sef nad oedd yn addas i'r diben, ac a oedd wedi disgyn islaw'r safon a ystyriwyd yn dderbyniol. Mae'n amser i'r bobl hyn sydd wedi cael eu dal yn y trap hwn symud ymlaen. Gyda'r camau blaengar a chadarnhaol yr wyf newydd eu hamlinellu, y llwyddwyd i'w cyrraedd ar ôl cydweithio'n weithredol â rhanddeiliaid, rwy'n galw yn awr ar bleidiau eraill yn y Senedd hon i ymuno â'r Ceidwadwyr Cymreig drwy bleidleisio i gefnogi'r newidiadau mwyaf arwyddocaol i gyfraith eiddo mewn cenhedlaeth, mae'n debyg. Diolch yn fawr, Llywydd.