Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiad busnes, a dwi'n galw ar y Trefnydd i wneud y datganiad hwnnw. Lesley Griffiths.

Diolch, Llywydd. Nid oes unrhyw newidiadau i fusnes yr wythnos hon. Mae'r busnes drafft ar gyfer y tair wythnos nesaf wedi'i nodi ar y datganiad a'r cyhoeddiad busnes, sydd i'w weld ymhlith y papurau cyfarfod sydd ar gael i'r Aelodau yn electronig.

Trefnydd, mae aelod o'r gymuned Iddewig yng Nghymru wedi cysylltu â mi ynghylch mynediad i wefan Cadw. Mae'n ymddangos bod pobl sy'n ceisio cael mynediad i'r wefan yn Israel yn cael eu rhwystro rhag gwneud hynny. Nawr, gan ddefnyddio rhwydwaith preifat rhithwir, ceisiais edrych ar hyn fy hun, ac roedd yn ymddangos i mi fod gwefan Cadw yn gwbl hygyrch yn Ffrainc, yr Unol Daleithiau, Sbaen a llawer o wledydd eraill, ond nid i rywun â chyfeiriad darparwr rhyngrwyd yn Israel. Nawr, rwy'n deall y codwyd hyn gyda Cadw mor bell yn ôl â mis Medi ond, hyd yma, ni chymerwyd unrhyw gamau i fynd i'r afael â'r broblem. Byddwn i'n ddiolchgar iawn pe bai'r Gweinidog sy'n gyfrifol am Cadw yn edrych ar hyn ar frys i geisio mynd i'r afael ag ef, a rhoi esboniad i'r Senedd ynghylch yr hyn sydd wedi digwydd.

Yn sicr byddaf i'n gofyn i'r Gweinidog sy'n gyfrifol am Cadw, Dawn Bowden, ymchwilio i hyn ac adrodd i'r Aelodau cyn gynted ag y bo'n bosibl.

Nos Sul, Trefnydd, roedd darllediad Boris Johnson ar deledu pobl Cymru yn dweud y byddai pawb yn derbyn trydydd brechiad erbyn diwedd y flwyddyn. Nawr, ar y pryd, roedd hwnna'n gyhoeddiad ar gyfer Lloegr yn unig, ac nid dyma'r tro cyntaf i'r Prif Weinidog wneud datganiad a gafodd ei ddarlledu ar setiau teledu yng Nghymru doedd ddim yn berthnasol i ni. Roedd yr un ym mis Mai lawer gwaeth, wrth gwrs, pan gyhoeddodd Mr Johnson bod y cyngor wedi newid o aros gartref i slogan amwys. Nid oedd y cyhoeddiad hwn yn weithredol yng Nghymru. Y cyngor yma oedd y dylai pawb barhau i aros gartref, ac nid oedd esboniad ar y pryd nad oedd y cyhoeddiad yn berthnasol i Gymru. Rwy'n credu ei fod yn amlwg bod angen newid yn y rheolau darlledu er mwyn atal gwybodaeth anghywir rhag gael ei chyhoeddi yma ac achosi dryswch, os nad perygl. Rwy'n falch felly fod y cytundeb cydweithio rhwng Plaid Cymru a'r Llywodraeth yn cynnwys ymrwymiad i edrych ar sefydlu awdurdod darlledu a chyfathrebu cysgodol i Gymru, gan y gallai'r corff hwn ystyried argymell newid o'r fath. A fyddai modd i'r Llywodraeth amserlennu datganiad ar hyn rywbryd yn y flwyddyn newydd, os gwelwch yn dda, er mwyn rhoi manylion am y camau nesaf? 

Diolch. Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn, pan fydd Prif Weinidog y DU yn gwneud y cyhoeddiadau hyn, ei fod yn ei gwneud yn glir iawn ei fod, ar yr achlysur penodol hwnnw, yn siarad ar ran pobl Lloegr, a dyna pam yr oedd yn dda iawn gweld ein Prif Weinidog ni yn annerch pobl Cymru mewn modd tebyg nos Lun. Mae'r pwynt yr ydych chi'n ei godi, fel yr ydych chi'n ei ddweud, o fewn y cytundeb cydweithredu rhwng plaid Delyth Jewell a fy mhlaid i, ac rwy'n siŵr, wrth i ni weithio drwy'r 46 o bolisïau, y bydd datganiad yn cael ei ddwyn gerbron y Senedd.

Gweinidog, a gaf i ofyn am ddatganiad gan y Gweinidog addysg ynghylch newidiadau arfaethedig y Llywodraeth ar gyfer addysgu gwyddoniaeth mewn ysgolion yng Nghymru? O 2025 ymlaen, y sôn yw, na fydd ffiseg, cemeg a bioleg yn cael eu cynnig fel pynciau ar wahân mwyach. Yn hytrach, bydd disgyblion yn astudio ar gyfer un dyfarniad gwyddoniaeth integredig sy'n cyfuno'r tri phwnc gyda'i gilydd. Mae hyn wedi arwain at fynegi pryderon bod gwyddoniaeth yn cael, ac rwy'n dyfynnu, 'ei gorsymleiddio', ac mae gan athrawon lawer o bryder am y cwricwlwm newydd. Mae pynciau gwyddoniaeth ar wahân ffiseg, cemeg a bioleg wedi bod yn rhan o'r cwricwlwm ers blynyddoedd maith, ond mae'n ymddangos bod cynlluniau Llywodraeth Cymru i leihau'r cyfle i ddisgyblion yng Nghymru astudio'r gwyddorau penodol hyn yn gyffredin. Felly, a gawn ni ddatganiad gan y Gweinidog yn gynnar y flwyddyn nesaf ar sut y mae'n bwriadu sicrhau bod safonau addysg gwyddoniaeth yn cael eu cynnal, ac na fydd ei gynnig yn golygu bod gwyddonwyr o Gymru yn y dyfodol, fel Dr Lyn Evans, a arweiniodd arbrofion ar y gwrthdrawydd hadron, yn dod yn fwyfwy prin? Diolch.

Fel rhan o'r cyhoeddiadau sydd wedi eu gwneud, yn sicr nid yw gwyddoniaeth yn cael ei gorsymleiddio. Mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi cryn dipyn o waith ac adnoddau i hyrwyddo pynciau gwyddoniaeth, technoleg, peirianneg a mathemateg ar draws pob oedran. Fel y gwyddoch chi, mae'r Gweinidog Addysg a'r Gymraeg yn gwneud llawer o ddatganiadau yn y Siambr, ac yn sicr ar y cwricwlwm ei hun, ac rwy'n siŵr y bydd yn gallu rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau os oes angen rhagor o wybodaeth.

Trefnydd, hoffwn i gael datganiad ysgrifenedig, os gwelwch yn dda, ynglŷn â darpariaeth o barthau 20 mya mewn ardaloedd lled wledig, yn ogystal â sicrhau bod gyrrwyr yn cadw at y terfyn cyflymder hwnnw. Yn ddiweddar, dwi wedi cwrdd â chynrychiolwyr a thrigolion pentref Gwaelod-y-garth yn ngogledd-orllewin Caerdydd, ac maen nhw'n brwydro i sicrhau mwy o ddiogelwch i gerddwyr, yn enwedig yr henoed a phlant, sy'n gorfod cerdded trwy'r pentref i ddal y bws i'r ysgol uwchradd. Does yna ddim pafin mewn sawl man yn y pentref, ac, am resymau amlwg felly, maen nhw moyn parth 20 mya trwy'r pentref er mwyn ei wneud yn fwy diogel. Ond, fel y gwyddoch chi, Trefnydd, un peth yw cael y terfyn cyflymder; peth arall yw sicrhau bod gymaint o bobl â phosib yn cadw at y cyflymder hwnnw, ac mae hynny yn achosi pryder mewn llefydd ble mae parth 20 mya yn bodoli hefyd yng ngogledd-orllewin Caerdydd, yng Nghreigiau. Felly, a oes modd cael datganiad ysgrifenedig ynglŷn â'r materion hyn, plîs?

Felly, rwy'n ceisio cofio pryd cawsom ni ddatganiad—rwy'n credu mai datganiad ysgrifenedig ydoedd—ar barthau 20 m.y.a. gan y Dirprwy Weinidog Newid Hinsawdd, ond nid wyf i'n credu bod hynny'n rhy bell yn ôl. Felly, nid wyf i'n ymwybodol o unrhyw ganllawiau na rheoliadau eraill sydd wedi dod i rym o ran y parthau 20 m.y.a. ond, os oes, byddaf yn gofyn i'r Dirprwy Weinidog wneud datganiad ysgrifenedig.

Rwy'n galw am ddatganiad gan Lywodraeth Cymru ar ddarparu cymorth i deuluoedd cyn-filwyr â chyflyrau iechyd meddwl. Yr wythnos diwethaf, cyhoeddodd Ymddiriedolaeth The Forces in Mind eu hadroddiad newydd, gan ddatblygu model y Gwasanaethau Dulliau Adferol Cyn-filwyr a Theuluoedd. Roedd hyn yn dilyn astudiaeth werthuso dair blynedd, a gafodd ei chynnal gan y Ganolfan Ymchwil a Datblygu Gofal Cymdeithasol Plant ym Mhrifysgol Caerdydd, o wasanaeth newydd, y Gwasanaeth Dulliau Adferol Cyn-filwyr a Theuluoedd, neu RAVFS, sy'n defnyddio ymgysylltiad adferol i helpu cyn-bersonél y lluoedd arfog a'u teuluoedd i wella eu perthnasoedd, eu cyfathrebu a'u gweithredu teuluol. Mae'r gwasanaeth newydd arloesol hwn yn cael ei darparu gan elusen plant Cymru TGP Cymru, a chafodd ei ddatblygu ar y cyd â GIG Cyn-filwyr Cymru. Fel y mae'r Ymddiriedolaeth The Forces in Mind yn ei ddweud,

'ar hyn o bryd mae bwlch yn narpariaeth y cymorth i deuluoedd cyn-filwyr sydd â chyflyrau iechyd meddwl.'

Mae eu datganiad polisi ar berthnasoedd yn amlinellu, er bod cymorth ar gael i gyn-filwyr, mae eu teuluoedd yn aml yn cael eu hanghofio. Maen nhw'n argymell cymorth mwy integredig i deuluoedd mewn gwasanaethau iechyd meddwl cyn-filwyr, a mwy o gyfranogiad gan y teulu wrth bontio o fywyd milwrol i fywyd teuluol. Mae canfyddiadau'r astudiaeth hon yn awgrymu y gallai gwasanaethau fel yr RAVFS helpu i ddarparu'r cymorth coll hwn a galw am gyflwyniad ehangach, efallai i boblogaeth GIG Cyn-filwyr Cymru, ar draws holl fyrddau iechyd lleol Cymru. Rwy'n galw am ddatganiad yn unol â hynny.

Diolch. Rwy'n credu bod Mark Isherwood yn codi pwynt pwysig, a byddwch chi'n ymwybodol bod Llywodraeth Cymru yn darparu llawer iawn o wasanaethau ar draws ein gwasanaethau cyhoeddus i'n cyn-filwyr, y mae'n amlwg bod arnom ni ddyled o ddiolchgarwch iddyn nhw. Rwy'n gwybod bod y Dirprwy Weinidog gwasanaethau iechyd meddwl yn ymwybodol o'r adroddiad. Efallai pan fydd hi wedi ei ystyried y gallai hi gael sgwrs â'r Dirprwy Weinidog Partneriaeth Gymdeithasol, i weld a oes modd gwneud unrhyw beth arall.

Trefnydd, dwi'n siŵr bydd nifer o fy nghyd-Aelodau yn ymwybodol, ond mae'r rhestrau aros gwasanaethau iechyd meddwl plant a'r glasoed i bobl gael asesiadau niwroddatblygiadol megis ADHD ac awtistiaeth yn gallu bod yn erchyll o hir, gyda nifer o bobl o fewn ffiniau bwrdd iechyd Cwm Taf Morgannwg yn cysylltu â mi am gymorth ar ôl bod yn aros dros ddwy flynedd am asesiad. Golyga hyn fod gyda ni bobl ifanc yn eu harddegau sydd yn mynd i fod yn gorffen eu haddysg cyn eu bod yn cael asesiad, gan olygu eu bod yn colli allan yn llwyr ar gefnogaeth hanfodol ar amser tyngedfennol. A gawn ni ddiweddariad yn y tymor newydd gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, neu ei dirprwyon, am y sefyllfa o ran CAMHS yng Nghanol De Cymru a beth mae Llywodraeth Cymru yn ei wneud i sicrhau asesiadau o fewn amser rhesymol i blant a phobl ifanc? Nid yw dwy flynedd yn rhesymol, ac mae hyn yn effeithio nid yn unig ar blant a phobl ifanc a'u teuluoedd rŵan, ond hefyd ar eu dyfodol.

Diolch. Wel, rwy'n cytuno; mae dwy flynedd yn amser hir ym mywyd unrhyw un, ond yn sicr ym mywyd person ifanc, ond byddwch chi'n ymwybodol o'r pwysau sylweddol ar ein GIG, nid yn unig yn eich rhanbarth chi ond ledled Cymru ac yn wir y DU. Rwy'n gwybod bod cryn dipyn o waith yn cael ei wneud gan y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, ynghyd â'r byrddau iechyd, mewn cysylltiad â CAMHS, a bod cyllid yn cael ei gyflwyno hefyd.

Erbyn hyn, mae gennym ni gytundeb cydweithredu sy'n nodi diwygiadau sy'n swnio'n uchelgeisiol. Mae symud at wasanaeth gofal cenedlaethol yn syniad diddorol, a hoffwn i chi drefnu amser i'r Dirprwy Weinidog gofal cymdeithasol amlinellu'r hyn y mae gwasanaeth gofal cenedlaethol yn ei olygu, y canlyniadau yr ydym ni'n eu disgwyl i bobl, a rhan llywodraeth leol, sydd wedi brwydro'n galed ers blynyddoedd i ddarparu gwasanaethau o ansawdd da ar adeg o gyfyngiadau cyllidebol tynnach byth. A all y Gweinidog gadarnhau y bydd y gwasanaethau sydd wedi eu comisiynu gan lywodraeth leol y rhai mwyaf modern, neu a ydym ni'n wynebu ad-drefnu mawr o'r hyn y mae llywodraeth leol yn gyfrifol amdano?

Diolch, ac rydych chi'n iawn, mae gwasanaeth gofal cenedlaethol yn rhan o'r cytundeb cydweithredu rhwng Plaid Cymru a Llywodraeth Lafur Cymru. Rwyf i o'r farn y bydd manteision enfawr iddo ar gyfer pobl y mae angen gofal arnyn nhw, a bydd yn amlwg yn cefnogi'r gweithlu ymroddedig sydd gennym ni yn y sector.

Byddwch chi'n ymwybodol ein bod ni wedi cyhoeddi £42 miliwn o gyllid yn ddiweddar ar gyfer gofal cymdeithasol. Fe fydd hwnnw'n cael ei ddefnyddio i ehangu gwasanaethau gofal cymdeithasol cymunedol, bydd yn hwyluso'r broses o ryddhau cleifion ysbyty i leoliadau gofal ac yn cefnogi llesiant defnyddwyr ein gwasanaethau gofal cymdeithasol, a bydd â'r fantais hefyd o leihau aildderbyniadau i ysbytai ac yn rhyddhau pwysau ar niferoedd y gwelyau sydd ar gael. Rydym ni'n gwybod bod y galw am ofal cymdeithasol yn cynyddu yn ystod y gaeaf, ac unwaith eto ym mis Medi fe wnaethom ddyrannu £48 miliwn i gefnogi adferiad gofal cymdeithasol yng Nghymru.

Ar hyn o bryd rydym ni'n edrych ar sut y byddwn yn datblygu'r gwasanaeth gofal cenedlaethol. Mae cyngor gan y fforwm gwaith teg gofal cymdeithasol wedi llywio ein hystyriaethau, ac mae rhai awdurdodau lleol yn gweithio gyda'r sector annibynnol eisoes ar gynyddu cyflogau, ac rwyf i o'r farn bod hynny i'w annog hefyd i raddau helaeth iawn.

Diolch i'r Trefnydd.