2. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am nifer y cleifion sy'n mynd i'r ysbyty gyda COVID-19 ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan? OQ57479

Ar 12 Ionawr, roedd 178 o gleifion yn yr ysbyty yn gysylltiedig â COVID ar draws ardal y bwrdd iechyd.

Diolch, Lywydd a Gweinidog. Diolch am y diweddariad hwnnw. Yn anffodus, mae 1,160 o bobl wedi marw ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan gyda marwolaethau'n gysylltiedig â COVID-19. Mae dinasyddion Islwyn a Chymru wedi aberthu cymaint yn ein brwydr barhaus yn erbyn y feirws dieflig hwn yn ystod y pandemig. Dywedodd prif swyddog COVID Sefydliad Iechyd y Byd, David Nabarro, yr wythnos hon:

'O edrych arno o safbwynt y DU, mae'n ymddangos bod golau ar ben draw'r twnnel', ac nid yw byth yn rhy hwyr i gael eich brechu yng Nghymru. Gyda chyfyngiadau COVID i'w llacio dros yr ychydig wythnosau nesaf, beth y gall Llywodraeth Cymru ei wneud i gyrraedd a pherswadio pobl sy'n dal heb gael eu hargyhoeddi ynglŷn â gwerth brechiad, ac a oes gan Lywodraeth Cymru unrhyw gynlluniau gwybodaeth cyhoeddus pellach i dargedu rhannau o'n cymdeithas sydd heb eu brechu, naill ai drwy ohebiaeth uniongyrchol, neu drwy negeseuon iechyd cyhoeddus newydd?

Diolch yn fawr, Rhianon. Rwy'n credu ei bod yn bwysig iawn ein bod yn dweud yn gwbl glir nad yw hi byth yn rhy hwyr i drefnu apwyntiad i gael brechlyn cyntaf neu ail frechlyn neu ddos atgyfnerthu. Felly, gyda'n byrddau iechyd ac ystod eang o bartneriaid, rydym yn annog pobl i fanteisio ar y brechlyn, gan ei gwneud mor hawdd â phosibl i'w gael, drwy gynnig gwasanaeth hyblyg iawn sy'n addasu yn ôl amgylchiadau lleol. Felly, yn amlwg, mewn llawer o leoedd ledled Cymru mae gennym ganolfannau brechu torfol. Mae ganddynt oriau estynedig, ar agor gyda'r nos ac ar benwythnosau hefyd. Hefyd, cafwyd cynlluniau teithio a chlinigau dros dro, canolfannau galw i mewn a gwasanaethau symudol. Ac wrth gwrs rydym wedi rhoi cymelliadau ychwanegol i feddygon teulu fynd â'r brechlyn i gartrefi pobl. Ac ar ben hynny, rydym wedi cael clinigau brechu mewn mannau anarferol iawn, i sicrhau bod pobl yn teimlo'n gyfforddus mewn amgylchoedd lle na fyddent wedi dod i gael y brechiad o bosibl pe na baem wedi ei wneud yn y mannau hynny, yn enwedig cymunedau ffydd a chanolfannau diwylliannol a chymunedol.

Mae pob un o'r rheini'n fannau lle rydym wedi ceisio gwneud pwynt o sicrhau bod y wybodaeth a chyfle i gael brechlyn ar gael, ond hefyd fod y mater iaith yn rhywbeth rydym yn ceisio'i oresgyn hefyd. Mae manylion am hyn i gyd ar wefannau'r byrddau iechyd lleol, a hoffwn annog pawb i fanteisio ar y cyfle i gael y brechlyn. Nid yw byth yn rhy hwyr i gael eich diogelu.

Weinidog, er fy mod yn deall bod COVID wedi rhoi'r GIG yng Nghymru dan bwysau aruthrol, fel y mae ar hyn o bryd mae'r niferoedd sy'n mynd i'r ysbyty oherwydd COVID yn sefydlog. Gyda hyn mewn golwg, Weinidog—. Mae etholwyr yn cysylltu â mi bob dydd, fel pawb ohonom mae'n siŵr, gydag etholwyr mewn poen yn meddwl tybed faint yn hwy y gallant ddal ati. Er enghraifft, Weinidog, mae gŵr 83 oed ag osteoarthritis wedi bod yn aros am lawdriniaeth ar y glun ers tair blynedd, ac mae'n byw mewn poen diddiwedd, yn meddwl faint yn hwy y gall ddal ati i fyw fel hyn. Weinidog, ni allwn barhau i oedi; roedd rhestrau aros yn llawer rhy hir cyn i'r pandemig daro. Gan ein bod bellach yn gweld niferoedd COVID yn gostwng a chyfraddau ysbytai'n sefydlog, a allwch bwyso i sicrhau bod llawdriniaeth ddewisol yn ailddechrau, er mwyn rhoi rhywfaint o obaith i bobl? Diolch.

Diolch yn fawr iawn, Laura. Ni allaf ddweud wrthych pa mor ymwybodol rwyf fi o'r miloedd lawer o bobl—nid eich etholwyr yn unig, ond pobl ledled Cymru gyfan—sy'n dioddef yn enbyd ar hyn o bryd ac sydd mewn llawer o boen. Felly, ar ôl COVID, fy mlaenoriaeth gyntaf yw cael y rhestrau aros i lawr. Rydym eisoes yn gweithio'n galed iawn gyda'r byrddau iechyd. Rydym wedi nodi canllawiau clir ynglŷn â'r hyn y disgwyliwn ei weld yn digwydd. Rydym yn aros iddynt adrodd gyda'u cynlluniau tymor canolig integredig, felly byddant yn cyflwyno cynlluniau y byddent yn dymuno eu rhoi ar waith.

Rwyf wedi dweud yn glir wrthynt, er enghraifft, fy mod am weld cyfle yn y cynlluniau hynny inni fynd i'r afael â rhai o'r materion hyn yn rhanbarthol—felly, nid eu cadw o fewn ôl troed y byrddau iechyd eu hunain yn unig—oherwydd credaf yn gryf, os yw pobl mewn poen, mae'n debyg y byddant yn barod i deithio ychydig ymhellach i ffwrdd os gallant fynd yn ôl a gwella ac ymadfer yn nes at adref. Felly, rwy'n awyddus iawn i weld y math hwnnw o fodel newydd yn cael ei ddatblygu. Rydym yn aros i'r rhain gael eu cyflwyno. Rwyf wedi dweud yn gwbl glir y bydd yn anodd yn ystod y cyfnod hwn ac roeddem i gyd yn gwybod, wrth i omicron weithio'i ffordd drwy system y GIG, y byddai'n rhaid torri'n ôl ar nifer y llawdriniaethau gofal wedi'i gynllunio a gâi eu cyflawni.

Byddwn yn cael yr ystadegau newydd a diweddaraf ar restrau aros yfory. Rwyf wedi dweud yn gwbl glir nad wyf yn disgwyl inni ddychwelyd at y drefn arferol neu gyrraedd man lle rydym yn ceisio mynd i'r afael o ddifrif â'r rhestr aros honno tan y gwanwyn efallai oherwydd y cyfyngiadau sy'n rhaid inni eu rhoi ar waith oherwydd COVID. Felly, nid yw'n opsiwn hawdd. Rwy'n cydymdeimlo'n llwyr â'r holl bobl sydd mewn poen, a hoffwn annog eich etholwr i gysylltu â'u meddyg teulu i sicrhau eu bod yn cael cefnogaeth a chymorth a chyffur lladd poen i'w cynnal tan y gallwn gynnig y cymorth rydym yn dymuno'n daer iddynt ei gael.

Un ffactor hollbwysig wrth sicrhau y gall ysbytai ddarparu gofal yw lefel absenoldebau staff. Rydych wedi dweud, Weinidog, fod tua 10,000 o absenoldebau staff yn GIG Cymru yr wythnos diwethaf, a dywedodd 98 y cant o aelodau Cymdeithas Feddygol Prydain Cymru eu bod yn pryderu am lefelau staffio oherwydd yr absenoldebau hynny. Yr wythnos diwethaf, gofynnais i'r Prif Weinidog ynglŷn â darparu masgiau gradd uwch i staff y GIG, a dywedodd wrthyf fod polisi Llywodraeth Cymru yn seiliedig ar gyngor grŵp arbenigol ledled y DU ac ar y pryd, nid oedd yn cynghori y dylid sicrhau bod y masgiau hyn ar gael yn genedlaethol. Yn dilyn y drafodaeth honno, Weinidog, clywais bryderon gan feddygon a oedd yn ofni nad oedd y cyngor hwnnw'n wyddonol gadarn mewn perthynas â sicrhau eu diogelwch. Deallaf fod cyngor y DU bellach wedi'i ddiweddaru ac mae canllawiau newydd yn nodi bod rhaid i staff sy'n gofalu am gleifion yr amheuir neu y cadarnhawyd bod COVID arnynt wisgo masgiau FFP3. Felly, a allech gadarnhau bod Llywodraeth Cymru wedi derbyn y cyngor newydd hwn, ac os felly, a ydych yn bwriadu ei weithredu, ac os gwnewch hynny, yn olaf, a allech roi syniad inni o'r amserlen ar gyfer pa mor hir y bydd yn ei gymryd i baratoi'r holl staff rheng flaen sy'n weddill, i gael yr anadlyddion hyn i'r mannau lle mae eu hangen, os gwelwch yn dda?

Diolch yn fawr iawn, Delyth. Rwy'n falch o ddweud bod y lefelau salwch o fewn y GIG wedi gostwng o wythnos yn ôl, felly roedd tua 8.3 y cant o'r staff yn absennol wythnos yn ôl, ac mae bellach i lawr i 7.3 y cant ac o'r rheini, roedd tua 1.7 y cant yn absennol gyda COVID, ac roedd tua 1 y cant ohonynt yn absennol am resymau'n ymwneud â hunanynysu. Felly, roedd y gweddill ohonynt yn dioddef o'r math o salwch arferol sy'n digwydd i lawer o bobl ar yr adeg hon o'r flwyddyn beth bynnag.

Ar y masgiau, nid wyf wedi gweld y cyngor hwnnw. Rwy'n hapus iawn i fynd i weld a oes rhywbeth wedi cyrraedd, ond yn amlwg, ni allaf roi unrhyw ymrwymiad i chi ar hynny nes fy mod wedi gweld y cyngor hwnnw, ond fe wnaf bwynt o fynd i ofyn a ydym wedi derbyn unrhyw ddiweddariad ychwanegol. Rwy'n gwybod ei fod yn rhywbeth rydym yn edrych arno'n gyson; yn gyson mae'n fater o, 'Edrychwch, a ddylem ni fod yn gwneud hyn?' Ac rydym yn aros i'r cyngor newid. Rydym wedi bod yn aros i'r cyngor newid. Os yw'r cyngor wedi newid, yn amlwg, bydd yn rhaid inni edrych ar hynny eto, ond nid wyf wedi gweld y cyngor hwnnw wedi'i ddiweddaru, ond fe wnaf bwynt o fynd i chwilio amdano yn awr, Delyth.FootnoteLink

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn (Saesneg yn unig)