4. A wnaiff y Gweinidog roi'r wybodaeth ddiweddaraf am gynlluniau i wella gwasanaethau i bobl ag anhwylder diffyg canolbwyntio a gorfywiogrwydd? OQ57468

Diolch. Mae'n hanfodol fod pob plentyn ac oedolyn sydd â chyflwr niwroddatblygiadol, gan gynnwys y rhai sydd ag anhwylder diffyg canolbwyntio a gorfywiogrwydd, yn gallu cael y gwasanaethau y maent eu hangen. Bydd adolygiad galw a chapasiti o'r holl wasanaethau niwroddatblygiadol yn adrodd ym mis Mawrth, a byddwn yn gweithredu ar yr argymhellion y mae'n eu gwneud ar gyfer gwella ledled Cymru.

Diolch ichi am eich ateb, Weinidog, a hefyd am eich ateb prydlon i fy nghwestiwn ysgrifenedig ar y mater hwn. Rwy'n falch iawn o glywed bod gennych gynlluniau ar gyfer amserlen newydd i wella mynediad cynnar plant at y cymorth cywir, yn ogystal â chydweithrediad ar draws y Llywodraeth i wella'r gefnogaeth i bobl ag ADHD. Fodd bynnag, fel y dywedais yn ystod datganiad busnes yr wythnos diwethaf, mae llawer o oedolion ledled Cymru ddim yn cael diagnosis yn ystod eu plentyndod, a gwyddom y gall amgylchiadau personol unigolyn arwain at newid difrifol yn eu hiechyd meddwl. Nid yw dioddefwyr yn cael diagnosis nes eu bod yn oedolion, oherwydd mae'r meini prawf diagnostig yn seiliedig ar ymchwil sy'n canolbwyntio ar nodweddion a arddangosir gan fechgyn ifanc. Mae seicolegwyr blaenllaw wedi rhybuddio bod rhagfarn rhyw yn gadael llawer o fenywod ag ADHD heb ddiagnosis, ac amcangyfrifir bod degau o filoedd o fenywod yn y DU heb fod yn ymwybodol fod ganddynt y cyflwr ac nad ydynt yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt. Synnais weld gyda fy llygaid fy hun fod gwefan GIG 111 Cymru yn datgan, mewn perthynas â'r cyfryw wasanaethau, ac rwy'n dyfynnu, 

'Mae pwy y cewch eich atgyfeirio atynt yn dibynnu ar eich oedran a'r hyn sydd ar gael yn eich ardal leol.'

Weinidog, dechreuodd hyn gydag etholwr a oedd wedi cysylltu â mi i gwyno na allai ei feddygfa atgyfeirio ei wraig, gan nad oes gwasanaeth o'r fath ar gael. Ac ers fy natganiad yn y Senedd yn flaenorol, mae mwy a mwy o bobl yn ysgrifennu ataf o wahanol ardaloedd yng Nghymru yn disgrifio'r rhwystrau y maent wedi'u hwynebu'n bersonol ac ar ran eu hanwyliaid. Felly, os gwelwch yn dda, Ddirprwy Weinidog, a allwch gadarnhau y bydd y fframwaith newydd arfaethedig yn mynd i'r afael â phryderon yr oedolion nad ydynt wedi cael diagnosis yn eu plentyndod ac sydd angen cymorth? Ac a allwch roi gwybodaeth ynghylch pryd y cyhoeddir eich argymhellion? Diolch. 

Diolch yn fawr iawn am y cwestiwn hwnnw, Natasha, a diolch yn fawr am y gwaith y buoch yn ei wneud i godi proffil ADHD. Credaf ei fod wedi cael cyhoeddusrwydd da, a diolch am hynny. Gwyddom pa mor bwysig yw canolbwyntio ar asesu a chymorth ar gyfer cyflyrau niwroddatblygiadol, sy'n cynnwys ADHD, ac yn cynnwys oedolion wrth gwrs. A bydd yr adolygiad rwyf eisoes wedi'i grybwyll yn cynnwys plant ac oedolion. Bydd yn adrodd ym mis Mawrth a bydd yn darparu opsiynau ar gyfer gwella gwasanaethau. Bydd yn amlinellu'r llwybr ymlaen, ac rydym yn bwriadu cyhoeddi cynllun cyflawni cyn toriad yr haf. Felly, cyn yr haf, byddwn yn gwybod beth yw'r cynlluniau. Rwy'n ymwybodol iawn o'r sefyllfaoedd rydych yn eu disgrifio, ac rwy'n ymwybodol fod llawer o oedolion heb gael diagnosis pan oeddent yn blant a bod yna angen ymhlith y boblogaeth oedolion nad ydym ond yn dechrau ei gydnabod ac nid ydym yn ymwybodol iawn o'i hyd a'i led. Felly, mae angen inni ddarganfod llawer mwy amdano, ac rydym yn edrych ar y data a gasglwn er mwyn gwneud hynny.

Rwyf hefyd yn ymwybodol o'r mater y mae Natasha yn ei nodi am fenywod a merched a'r ffaith eu bod, gyda chyflyrau fel ADHD ac awtistiaeth, yn llawer llai tebygol o gael diagnosis na dynion a bechgyn. Credaf fod y rhesymau am hyn yn gymhleth iawn, ond rydym yn gweithio gyda'n rhanddeiliaid, sy'n cynnwys menywod ag ADHD eu hunain wrth gwrs, i ystyried effaith y gwahaniaeth hwn a sut y gallwn gynyddu arferion da yn y maes.

Felly, rydym yn ymwybodol iawn o'r holl bwyntiau a wnewch ac mae gennym lwybr o'n blaenau, ac fel y dywedais, diolch am y sylw rydych yn ei roi i'r pwnc hwn.