4. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o benderfyniad Cyfoeth Naturiol Cymru i wahardd hela trywydd ar dir y mae'n ei reoli? OQ57507

Diolch, Vikki. Gwnaed penderfyniad Cyfoeth Naturiol Cymru i wahardd hela trywydd ar ystad goed Llywodraeth Cymru yn dilyn canlyniad achos llys yn erbyn un o uwch arweinwyr Cymdeithas y Meistri Cŵn Hela ac mewn ymateb i'r achos hwnnw.

Diolch, Weinidog. Rwyf am ofyn cwestiwn yn sgil fy nghwestiwn i’r Gweinidog materion gwledig cyn y Nadolig, ac yn benodol, ei hateb y byddai Llywodraeth Cymru yn cefnogi ystyried gwaharddiad parhaol ar hela trywydd gan y rhai sy’n gyfrifol am dir cyhoeddus yng Nghymru. Gwyddom fod hela trywydd yn cael ei ddefnyddio fel ffug-esgus dros hela anifeiliaid byw. O ystyried bod CNC a’r Ymddiriedolaeth Genedlaethol wedi gwahardd hela trywydd, a wnewch chi geisio cyflwyno gwaharddiad cyffelyb fel mater o frys i sicrhau na chaiff ein tir cyhoeddus ei ddefnyddio ar gyfer yr arfer creulon, anghyfreithlon a hynaflyd hwn?

Ie, Vikki, rwy'n croesawu'n llwyr y penderfyniad a wnaed gan CNC. Wrth gwrs, mae CNC yn gwneud y penderfyniad ar ran Llywodraeth Cymru ar ei thir cyhoeddus, felly mae llawer iawn o dir cyhoeddus bellach yn dod o dan y penderfyniad i beidio â chaniatáu hela trywydd ar y tir hwnnw. Byddwn yn sicr yn gweithio gyda deiliaid tir cyhoeddus eraill—awdurdodau lleol, ac yn y blaen, ledled Cymru—lle ceir tir a ddefnyddir ar gyfer hela trywydd. Rydym o'r farn nad yw'n bosibl gwneud hynny ar ganran fawr iawn o'r tir hwnnw, oherwydd mae'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol wedi gwneud rhywbeth tebyg iawn. Ond rwy'n cytuno â'r hyn rydych yn ei ddweud. Byddwn yn archwilio beth arall y gallwn ei wneud i ddiogelu unrhyw dir arall sy'n cael ei ddefnyddio ar hyn o bryd, ac mae gennym ddiddordeb mawr hefyd mewn gweld sut y mae Llywodraeth yr Alban yn mynd i gyflawni eu hymrwymiad i wahardd hela trywydd ar draws yr holl dir cyhoeddus yn yr Alban yn y tymor seneddol hwn, oherwydd rydym yn awyddus iawn i wneud hynny. Felly, cytunaf yn llwyr â byrdwn eich cwestiwn. Credaf ein bod wedi cyflawni hynny i raddau helaeth gyda'r cyfuniad o dir yr Ymddiriedolaeth Genedlaethol a CNC, a byddaf yn sicr yn gweithio gyda phartneriaid eraill sy'n ddeiliaid tir cyhoeddus i weld beth y gellir ei wneud.

Mae arolwg cenedlaethol Cymru wedi dangos bod bron i 10 y cant o bobl Cymru yn cymryd rhan mewn gweithgaredd beicio oddi ar y ffordd a beicio mynydd, ac mae cryn dipyn o dir Cyfoeth Naturiol Cymru yn darparu ar gyfer y gweithgaredd hwn. Er fy mod yn cytuno bod beicio oddi ar y ffordd yn beth da ar y cyfan, yn darparu cyfle ar gyfer ecodwristiaeth ac yn helpu gydag iechyd a lles, rhaid inni fod yn ymwybodol ei fod hefyd yn achosi niwed hirdymor i'r tir.

Rwy'n meddwl am goedwig Ty'n-y-coed yng Nghreigiau yng Ngorllewin Caerdydd, sydd wedi'i difrodi'n helaeth gan ddefnyddwyr beiciau mynydd sydd, drwy greu eu llwybrau heb awdurdod, nid yn unig wedi difrodi topograffeg y tir, ond wedi achosi difrod parhaol i goed, cynefinoedd a llystyfiant arall. Mae trigolion hefyd wedi mynegi pryder am y peryglon y mae'r beicwyr mynydd hyn yn eu hachosi i ddefnyddwyr eraill y goedwig, megis cerddwyr sy'n defnyddio'r llwybrau a hawliau tramwy cyhoeddus, yn bennaf oherwydd y cyflymder y maent yn teithio. O fy nhrafodaethau gyda CNC, ac os cofiaf yn iawn, ni chaniateir beicwyr mynydd yn y goedwig hon, ond mae'n amlwg nad yw CNC yn gallu gorfodi hyn.

Mae llwybrau wedi'u hadeiladu a'u cynnal a'u cadw'n briodol gyda strategaeth reoli ragweithiol wedi profi'n hynod gynaliadwy, a nodwyd arferion gorau ar gyfer lliniaru tarfu ar fywyd gwyllt a llystyfiant. Gyda hyn mewn golwg, ac o gofio'r angen digynsail i ddiogelu ein coedwigoedd, a all y Gweinidog egluro pa gamau y mae CNC a Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i sicrhau bod strategaethau llunio a rheoli llwybrau priodol yn cael eu rhoi ar waith ar gyfer yr holl ddefnyddwyr coedwigoedd yng Nghymru? Diolch.

Er bod y cwestiwn yn cyfeirio at goedwigoedd, mae'r cwestiwn yn ymwneud yn bennaf â hela ar dir coedwigaeth, ond os gall y Gweinidog gynnig rhyw ymateb, gallai hynny fod yn ddefnyddiol, ond byddwn yn deall os nad yw hynny'n bosibl o ystyried natur y cwestiwn gwreiddiol.

Rwy'n hapus i ymateb yn rhannol, Lywydd. Yn wir, nid yw'n ymwneud yn llwyr â phwynt y cwestiwn gwreiddiol, ond Joel, rwy'n gwbl ymwybodol o'r materion sy'n codi ynghylch beicio oddi ar y ffordd, yn enwedig sgramblo ac yn y blaen, yn ogystal â beicio mynydd. Yr ateb byr yw fy mod yn credu ei bod yn bwysig iawn inni sefydlu ardaloedd arbennig lle gall pobl gymryd rhan mewn gweithgaredd beic-neidio ac yn y blaen. Mewn gwirionedd, mae gennym bencampwyr byd yng Nghymru yn fy etholaeth i yn y gamp honno, ond mae hefyd yn bwysig iawn sicrhau bod y llwybrau yn y goedwig yn cael eu defnyddio at y dibenion a fwriadwyd ar eu cyfer, ar gyfer cerdded lle'u bwriadwyd ar gyfer hynny, ar gyfer beicio lle'u bwriadwyd ar gyfer hynny, ac yn y blaen, ac nid ar gyfer defnydd cymysg yn y ffordd a nodwyd gennych. Rydym yn gweithio gyda CNC i ddeall pa negeseuon gorfodi—'mesurau', mae'n ddrwg gennyf; ni allaf siarad gyda fy annwyd heddiw—pa fesurau gorfodi a allai fod yn bosibl, a hefyd, gyda'r heddluoedd lleol i sicrhau bod is-ddeddfau ar waith ac yn cael eu gorfodi'n briodol, ac yn y blaen. Rwy'n fwy na pharod i drafod y mater gyda chi ymhellach, gan ei fod yn fater sydd o ddiddordeb ledled Cymru.

Cwestiwn 5, Rhun ap Iorwerth, ac i'w ateb gan y Dirprwy Weinidog.