Part of the debate – Senedd Cymru am 3:33 pm ar 26 Ionawr 2022.
Rwy'n cytuno gyda James fod trafnidiaeth gyhoeddus yn parhau i ddod o dan bwysau. Oni bai bod buddsoddiad wedi'i ariannu a'i gydlynu'n briodol mewn trafnidiaeth gyhoeddus, bydd cymunedau, yn enwedig cymunedau gwledig, yn cael eu gadael ar ôl. Ers 2009, collwyd tua thraean o'r gwasanaethau â chymhorthdal yng Nghymru, ac rydym wedi gweld gostyngiad o 22 y cant yn nifer y siwrneiau ar fws rhwng 2008 a 2019. Rhaid i bolisi a strategaeth trafnidiaeth gyhoeddus yn y dyfodol fynd i'r afael â chyllid cynaliadwy, cost a hygyrchedd, a chymorth ariannol ar gyfer datgarboneiddio a newid dulliau teithio.
Fodd bynnag, ni fydd yn llwyddiannus os na chaiff atebion eu cynllunio ar sail lle a chymuned, ac oni fyddant yn edrych ar atebion unigol sy'n cyfrannu at rwydwaith trafnidiaeth gyhoeddus effeithiol ledled Cymru gyfan. Mae arnom angen atebion sy'n cael eu datblygu o fewn cymunedau gwledig a chyda chymunedau gwledig, fel eu bod yn gweithio i'r cymunedau hynny. Gall hynny gynnwys trefniadau bws ar alw, defnyddio bysiau bach i gyrraedd cymunedau, gwasanaethau trên amlach ac o ansawdd da. Mae digon o syniadau wedi'u profi a allai helpu i drawsnewid trafnidiaeth gyhoeddus wledig—rhai fel y gwasanaeth Ring a Link yng nghefn gwlad Iwerddon, yr asiantaeth symudedd yn yr Eidal, a'r Bürgerbus yn yr Almaen; nid wyf yn siŵr fy mod wedi dweud hynny'n iawn, ac nid yr hyn a feddyliwch ydyw.
Er mwyn newid y tueddiadau a welwn, mae'n rhaid i awdurdodau lleol a chynlluniau teithio lleol gael dannedd ac adnoddau i wneud trafnidiaeth gyhoeddus yn ddibynadwy ac yn hygyrch i bawb. Fel y dywedais, gelwais am drafnidiaeth gyhoeddus am ddim i bobl ifanc dan 25 oed er mwyn sicrhau ei bod yn fforddiadwy i bobl ifanc ac i annog mwy o bobl i ddefnyddio trafnidiaeth gyhoeddus, a sefydlu arferion hirdymor, gobeithio. Rwy'n croesawu'r hyn a ddywedodd James am unigrwydd yn benodol, pwynt sydd wedi ei gynnwys yn y cynnig. Mae trafnidiaeth gyhoeddus wael yn gadael rhai sydd heb gar yn bell o feddygfeydd neu apwyntiadau ysbyty, gwaith a hyfforddiant, neu gymdeithasu gyda ffrindiau a theulu. Mae wedi gadael llawer iawn o bobl o bob oed wedi'u hynysu, ac yn enwedig i bobl hŷn, mae wedi erydu eu hannibyniaeth a'u hyder.
Rhannodd yr Ymgyrch dros Drafnidiaeth Well hanes un gyrrwr trafnidiaeth gymunedol a oedd yn cofio enghreifftiau o unigolion, pobl hŷn yn bennaf, nad oedd wedi gadael eu cartrefi am wythnosau neu fisoedd oherwydd cyfuniad o dywydd gwael a thrafnidiaeth gyhoeddus wael. A minnau bellach yn cynrychioli ardal wledig enfawr canolbarth a gorllewin Cymru, rwyf innau hefyd yn clywed straeon trist o'r fath, megis y rhai a nodwyd gan James Evans. Mae hon yn sefyllfa enbyd i bobl gael eu gadael ynddi ac mae'n dangos pa mor bwysig yw hyn. Rwy'n poeni nad ydym yn rhoi'r sylw y dylem ei roi i drafnidiaeth gyhoeddus, ac yn enwedig polisi bysiau, ac felly rwy'n gobeithio gweld polisi a dulliau gweithredu newydd yn cael eu cyflwyno'n gyflym fel y gallwn ni, holl Aelodau'r Senedd hon, weithio'n well i gefnogi system drafnidiaeth gyhoeddus fwy effeithiol. Diolch yn fawr iawn.