Diolch. Rwy’n cynnig gwelliannau 1 i 3, tra’n cydnabod hefyd fod llawer o rinwedd yn y cynnig gwreiddiol. Mae’r cynnydd mewn troseddau stelcio yn fwy na thestun gofid. Fe all, ac mae'n rhaid i'r cwricwlwm newydd feithrin diwylliant sy'n atal stelcio rhag digwydd yn y lle cyntaf. Dylai canllawiau newydd i gyrff cynllunio sicrhau bod diogelwch menywod ac eraill sydd mewn perygl, gan gynnwys pobl anabl, yn cael ei ystyried wrth gynllunio mannau cyhoeddus. Rhaid i ddarparwyr cymorth arbenigol ar gyfer goroeswyr stelcio gael adnoddau cynaliadwy hefyd, a'u cynnwys wrth lunio a darparu gwasanaethau cysylltiedig.

Mae ein gwelliant 2, sy’n galw ar Lywodraeth Cymru i weithio gyda heddluoedd a chomisiynwyr heddlu a throseddu i wella’r modd y mae’r heddlu’n ymdrin â stelcio, yn welliant technegol yn ei hanfod, a dylai’r Aelodau ei gefnogi oherwydd hynny. Rôl y comisiynydd yw dwyn prif gwnstabliaid i gyfrif a’u heddluoedd i gyfrif, a chyfrifoldeb prif gwnstabliaid a’u heddluoedd yw gweithredu'r ddarpariaeth o wasanaethau plismona.

Canfu ffigurau’r Swyddfa Ystadegau Gwladol a gyhoeddwyd fis Mawrth diwethaf, er bod y rhan fwyaf o’r ffigurau troseddau wedi gostwng yng Nghymru a Lloegr yn ystod 2020, fod troseddau stelcio ac aflonyddu a gofnodwyd wedi cynyddu 20 y cant yn ystod y cyfyngiadau symud coronafeirws, gyda’r ffigur yn codi i 31 y cant wrth i gyfyngiadau lacio yn ystod haf 2020. Dywedodd yr elusen gwrth-stelcio Paladin fod y rhan fwyaf o ddioddefwyr yn adrodd iddynt gael eu stelcio drwy’r cyfryngau cymdeithasol, apiau negeseua ac e-bost, ond roedd stelcio corfforol hefyd yn digwydd er gwaethaf y cyfyngiadau symud. Roedd Paladin hefyd wedi tynnu sylw’n flaenorol at y diffyg rhaglenni cyflawnwyr ar gyfer stelcwyr. Felly mae ein gwelliant 3 yn galw ar Lywodraeth Cymru i sicrhau bod rhaglenni cyflawnwyr ar gael ledled Cymru.

Fis Rhagfyr diwethaf, nodais yma fy mod yn un o dri llefarydd plaid a aeth â Llywodraeth Cymru i'r pen draw ar hynt Deddf Trais yn erbyn Menywod, Cam-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015, gan sicrhau addewidion gan Lywodraeth Cymru mewn sawl maes, gan gynnwys rhaglenni cyflawnwyr achrededig, i newid agweddau, ymddygiad a chred cyflawnwyr. Fel y dywedais, yn ystod taith y Ddeddf, cynigais welliannau'n galw am i'r strategaeth genedlaethol gynnwys darparu o leiaf un rhaglen cyflawnwyr. Fel roedd Relate Cymru wedi dweud wrth y pwyllgor, dywedodd 90 y cant o’r partneriaid y gwnaethant eu holi rywbryd ar ôl diwedd eu rhaglen fod trais a brawychu gan eu partner wedi dod i stop yn llwyr. Ymatebodd y Gweinidog bryd hynny nad oedd o’r farn fod fy ngwelliant yn briodol, ond ei fod wedi cydariannu ymchwil i helpu i lywio ymatebion i gyflawnwyr yn y dyfodol. Fodd bynnag, fel y dywedais ym mis Rhagfyr, mae’r unig gyfeiriad at gyflawnwyr yng nghynllun blynyddol diweddaraf cynghorwyr cenedlaethol trais yn erbyn menywod, cam-drin domestig a thrais rhywiol yn cyfeirio at archwilio glasbrint ar gyfer y system gyfan sy’n anelu, ymhlith pethau eraill, at ddwyn cyflawnwyr i gyfrif.

Mae Ymddiriedolaeth Suzy Lamplugh wedi lleisio pryder fod llawer o ddioddefwyr yn tueddu i ollwng y cyhuddiadau oherwydd eu bod yn ei chael hi’n ormod o her yn emosiynol, sy’n golygu y gallai niferoedd gwirioneddol dioddefwyr stelcio fod yn llawer uwch nag y mae data swyddogol yn ei awgrymu. Mae stelcio yn cael ei gydnabod yn gynyddol fel ffurf ar gam-drin domestig o fewn y system cyfiawnder troseddol, a chanfu dadansoddiad gan Wasanaeth Erlyn y Goron fod mwyafrif y troseddau'n cael eu cyflawni gan gyn-bartneriaid. Er bod y nifer uchaf erioed, sef 2,288 o gyhuddiadau, wedi’u dwyn ger bron yn 2019-20, mwy na dwbl y ffigur bum mlynedd ynghynt, gostyngodd canran yr achosion yr adroddwyd yn eu cylch a arweiniodd at gyhuddiad o 23 y cant yn y flwyddyn a ddaeth i ben ym mis Mawrth 2016 i ddim ond 11 y cant yn y flwyddyn a ddaeth i ben ym mis Mawrth 2020. Wrth siarad yr haf diwethaf, dywedodd uwch swyddog polisi ac ymgyrchoedd Ymddiriedolaeth Suzy Lamplugh:

'Yr hyn sydd ei wir angen yw arbenigwyr manwl a hyfforddiant rheolaidd i swyddogion heddlu. Mae angen inni wneud yn siŵr pan fydd rhywun yn adrodd am stelcio... fod yr heddwas sy'n ymateb i'r digwyddiad yn deall beth yw stelcio.'

Yn anffodus, mae galwad ragweladwy Plaid Cymru am ddatganoli pwerau ar ddiwedd eu cynnig yn tynnu oddi ar ddadl hynod bwysig ac yn rhoi’r camargraff nad yw ein cyd-Aelodau yn San Steffan hefyd yn ymwybodol o’r materion hyn eisoes. Dyna’r rheswm dros ein gwelliant 1, sy’n galw ar y Senedd i groesawu Deddf Diogelu rhag Stelcian 2019 a gyflwynwyd gan yr AS Ceidwadol ar y pryd, Sarah Wollaston, a’r Farwnes Bertin o’r Blaid Geidwadol, a phleidlais yr Arglwyddi o blaid gwelliant i Fil yr Heddlu, Troseddu, Dedfrydu a’r Llysoedd i wneud casineb at fenywod yn drosedd casineb yng Nghymru a Lloegr, dan arweiniad y Farwnes Newlove o’r Blaid Geidwadol. Mae datganiad y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol yn ei llythyr yr anfonwyd copi ohono at yr Aelodau ddydd Gwener diwethaf ei bod yn debygol y bydd gwelliannau y cytunwyd arnynt yn Nhŷ’r Arglwyddi yn cael eu gwyrdroi a gwelliannau pellach yn cael eu gwneud, yn tanlinellu pa mor bwysig yw hi fod y Senedd hon yn anfon neges unedig o blaid gwneud casineb at fenywod yn drosedd casineb. Diolch.