7. Pa sgyrsiau y mae Llywodraeth Cymru wedi'u cael gyda'r sector manwerthu ynghylch gwella effeithlonrwydd ynni tuag at garbon sero? OQ57627

Llywydd, ym mis Mawrth eleni, byddwn yn lansio strategaeth fanwerthu i Gymru. Mae'r strategaeth yn ganlyniad i ymgysylltiad agos â'r sector a bydd yn hybu effeithlonrwydd ynni, a bydd yn cynnwys penodi cynrychiolwyr gwyrdd undebau llafur yn y gweithle, un o ymrwymiadau maniffesto'r Llywodraeth hon.

Diolch, Prif Weinidog. Fe wnes i gyfarfod yn ddiweddar â Chyfeillion y Ddaear ynghylch annog archfarchnadoedd i ôl-osod drysau ar oergelloedd a rhewgelloedd, neu sicrhau bod ganddyn nhw ddrysau pan gânt eu huwchraddio. Rwy'n deall bod y Pwyllgor Deisebau wedi trafod hyn yn nhymor diwethaf y Senedd, ac ymatebodd rhai archfarchnadoedd i ddweud eu bod yn credu y byddai'n effeithio ar arferion prynu byrbwyll defnyddwyr. Rwy'n credu bod pethau wedi newid erbyn hyn, a gyda newid hinsawdd yn flaenoriaeth, ynghyd â thargedu gwastraff bwyd, credaf y dylid ailedrych arno. Gall costau ynni sy'n codi hefyd helpu i annog manwerthwyr i leihau'r defnydd o ynni. Mae Aldi wedi bod yn arwain y ffordd ar hyn, ac wedi dangos, wrth adeiladu archfarchnadoedd newydd, nad yw gosod drysau oergelloedd yn broblem a gall wella profiad cwsmeriaid o'i gymharu ag eiliau oer annioddefol nad oes ganddyn nhw ddrysau oergell arnyn nhw. A wnaiff y Prif Weinidog fy nghynghori ar y ffordd orau ymlaen yn yr ymgyrch hon, ac a fyddai'n bosibl i archfarchnadoedd rannu eu profiad a'u harferion gorau o ran arbed costau, er mwyn dysgu oddi wrth y rhai sydd wedi cymryd y cam hwn? Diolch.

Diolch i Carolyn Thomas am y cwestiynau pwysig yna, Llywydd. Mae hi'n llygad ei lle, profwyd bod defnyddio drysau ar oergelloedd yn arbed ynni, yn lleihau'r bwyd sy'n cael ei ddifetha, ac felly'n arbed arian i fusnesau. A gyda chost ynni'n codi fel y mae, siawns nad oes mwy o gymhellion i fusnesau wneud yr hyn a awgrymodd yr Aelod. Ac mae hi'n iawn, mae pethau wedi newid erbyn hyn.

Nawr, mae gwaith da iawn yn digwydd ymhlith rhai archfarchnadoedd. Mae Sainsbury's, er enghraifft, wedi gweithio gyda Choleg Imperial Llundain ar ei strategaeth ddi-garbon, ac mae hynny'n cynnwys llawer o fentrau o'r math y mae'r Aelod wedi'i nodi. Mae Aldi, fel y gwyddom ni, yn mynd i arbed yr hyn sy'n cyfateb i 2,000 tunnell o allyriadau carbon y flwyddyn drwy osod drysau oergell fel rhywbeth arferol yn ei storfeydd newydd a'r rhai sydd newydd eu hadnewyddu. Cynhaliodd arbrawf, roedd yr arbrawf yn llwyddiannus, ac erbyn hyn mae'n digwydd yn ei holl storfeydd. Mae gennym fentrau eraill sy'n digwydd yng Nghymru yn y maes arbed ynni hwnnw. Mae Tesco yn treialu'r defnydd o gerbydau nwyddau trwm trydan yn ei ganolfan ddosbarthu yn ne Cymru—y rhan gyntaf o'r Deyrnas Unedig i gael y cerbydau trydan hynny.

Nawr, y pwynt yw, fel yr oedd Carolyn Thomas yn ei awgrymu, yn fy marn i, fod arnom angen i bawb arall ddysgu arfer da'r prif gwmnïau. Ac mae'r strategaeth fanwerthu yn gyfle i ni helpu i wneud i hynny ddigwydd. Mae Lesley Griffiths yn cyfarfod yn rheolaidd â'r sector manwerthu, pryd y byddwn yn trafod ystod eang o faterion sy'n berthnasol i Gymru, ac mae effeithlonrwydd ynni yn sicr yn un ohonyn nhw. Ac mae'r strategaeth yn gyfle i dynnu rhywfaint o hynny at ei gilydd ac annog y rhai sydd, yn y gorffennol, wedi bod yn amharod, oherwydd eu bod yn credu y gallai drysau oergelloedd, er enghraifft, effeithio'n negyddol ar werthiannau, i gymryd y camau llwyddiannus y mae eraill eisoes wedi dangos y gallwch chi eu gwneud—yn llwyddiannus o safbwynt y cwsmer, ond hefyd gyda manteision arbed ynni go iawn.

Yn olaf, cwestiwn 8, Cefin Campbell.