Diolch, Ddirprwy Weinidog, ond rwy’n teimlo, unwaith eto, fod Llywodraeth Cymru yn methu’r pwynt, oherwydd yn hytrach na chyflwyno deddfwriaeth newydd, mae angen ichi sicrhau bod y ddeddfwriaeth bresennol yn gweithio yn gyntaf. Os yw Deddf cenedlaethau’r dyfodol wedi’i beirniadu mor hallt am nad yw'n gweithio, pam y dylem ddisgwyl i’r Bil partneriaeth gymdeithasol weithio? Fel y crybwyllwyd yn y ddadl ar y gyllideb ddoe, mae comisiynydd cenedlaethau’r dyfodol wedi datgan yn gyhoeddus iawn mai ei chyllideb hi yw’r lleiaf o gyllidebau’r holl gomisiynwyr ac nad yw’n ddigon mawr iddi roi Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) ar waith yn llawn. Mae’r comisiynydd wedi cwyno ymhellach fod 43 y cant o’i hamser yn cael ei dreulio’n rhoi cyfarwyddyd i Lywodraeth Cymru ar sut i roi polisi ar waith o fewn ei sefydliad ei hun. O ganlyniad, mae’r comisiynydd wedi gofyn i’w chyllideb gael ei chynyddu i £1.592 miliwn ar gyfer 2022 a 2023, fel y gall ei swyddfa, ac rwy'n dyfynnu,

'gynllunio ar gyfer a diwallu gofynion gwaith statudol hysbys ar ddiwedd 2021-22 a dechrau 2022-23.'

Mae’r comisiynydd wedi datgan bod y tanariannu llinell wastad ar gyfer ei swyddfa yn golygu, yn ei geiriau ei hun,

'y gallaf wneud llai mewn termau real tra bod disgwyliadau a galwadau am gefnogaeth a chyngor ar draws 44 o gyrff cyhoeddus yn tyfu', a bod

'lefel y gefnogaeth a'r cyngor a gynigir i Gyrff Cyhoeddus a Gweinidogion yn cynyddu flwyddyn ar ôl blwyddyn.'

Yng nghyfarfod y Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol yr wythnos hon, dywedodd y comisiynydd, ac rwy'n dyfynnu eto, nad oedd yn cael yn agos at ddigon o adnoddau, sy’n golygu bod y comisiynydd yn nodi na fyddai ei swyddfa’n gallu bodloni gofynion gwaith statudol fel y’u gorfodir gan y Llywodraeth hon os nad yw'n cael mwy o arian.

Os yw’r comisiynydd yn cwyno nad oes ganddi adnoddau ariannol i gyflawni ei dyletswyddau cyffredinol, Ddirprwy Weinidog, sut y gallai'r comisiynydd fod wedi gwastraffu swm sylweddol o’i harian a’i chyllideb ar logi corff allanol i ymgymryd ag astudiaeth ddichonoldeb o incwm sylfaenol cyffredinol a chynnal ymchwil i wythnos waith fyrrach, sydd ill dau'n faterion a gedwir yn ôl nad oes gan ei swyddfa na’r Llywodraeth hon unrhyw reolaeth drostynt?

Ddirprwy Weinidog, rhaid eich bod yn cytuno bod y comisiynydd yn gwastraffu arian cyhoeddus ar ymchwil o’r fath, yn enwedig gan nad yw incwm sylfaenol cyffredinol erioed wedi’i roi ar waith yn gyfan gwbl, er gwaethaf treialon ledled y byd, ac er eu bod yn dangos dro ar ôl tro nad yw ymddygiad pobl yn cyd-fynd â’r model sosialaidd o sut y mae’r byd yn gweithio. O ystyried y feirniadaeth helaeth—