Ni waeth beth fo'ch damcaniaethau neu'ch credoau economaidd, credaf ei bod yn anodd dadlau nad oes gan Gymru economi echdynnol. Ceir tueddiadau hanesyddol a chyfoes o echdynnu economaidd ac ecsbloetio adnoddau Cymru gan fuddiannau allanol. Mae'r diwydiant glo yn enghraifft hanesyddol berffaith o echdynnu adnoddau o'r fath. Roedd Cymru'n pweru'r byd, gyda'r siec gyntaf £1 filiwn wedi'i llofnodi rownd y gornel o'r Senedd hon, ond yr holl lo wedi ei gludo allan a'r arian wedi'i wneud mewn mannau eraill. Rydym yn dlotach yn awr oherwydd y systemau a ganiataodd ar gyfer echdynnu economaidd a gadael fawr ddim cyfoeth ar ôl i'r Cymry. Mae'r Sefydliad Materion Cymreig wedi galw hyn yn goma economaidd a grëwyd gan San Steffan. Mae George Monbiot eisoes wedi disgrifio Cymru fel economi echdynnol glasurol, gan fod ein mapiau seilwaith yn debyg i gyfres o ddraeniau sy'n llifo tuag at y porthladdoedd a'r gororau gan wagio Cymru yn y pen draw o'i chyfoeth er budd i rywun arall.

Gallwn weld hefyd fod San Steffan yn dal i reoli 45 y cant o wariant Cymru, heb unrhyw sicrwydd y caiff ei wario'n unol ag anghenion a dyheadau pobl Cymru. A cheir llawer mwy o enghreifftiau, enghreifftiau mwy cyfoes, lle y caiff cyfoeth ei greu o adnoddau Cymru, a'i fwynhau y tu allan i Gymru, heb fawr ddim budd os o gwbl i bobl Cymru nac i economi Cymru, boed hynny drwy Ystâd y Goron, echdynnu ynni adnewyddadwy neu gynhyrchiant bwyd a phlannu coed ar dir amaethyddol. A dyma rywbeth i chi feddwl amdano: mae poblogaeth Cymru'n 4.7 y cant o boblogaeth y DU, ond yn 2020 dim ond 2 y cant o gyllideb ymchwil a datblygu y DU a gawsom. Mae gennym 6 y cant o filltiroedd trac rheilffordd y DU, ond dim ond 1 y cant o gyllideb bresennol Network Rail a gawsom, a hynny cyn ystyried effaith HS2. Ac mae'r rhestr yn parhau. Bydd gadael i draddodiad o economi echdynnol barhau yn niwed pellach i'n heconomi a bywoliaeth a safonau byw dinasyddion Cymru.

Bydd llawer o'r Aelodau yn y Siambr hon hefyd yn ymwybodol o fath arall o echdynnu sy'n digwydd ar hyn o bryd. Rydym wedi siarad amdano yn y Siambr, a chynhyrchodd Gweinidog yr Economi strategaeth yn ddiweddar i fynd i'r afael ag ef, sef y draen dawn. Rhaid inni wella ein hymdrechion i gadw ein pobl ifanc a'n doniau medrus yng Nghymru ynghyd â'r asedau y maent yn eu sicrhau i'r wlad. Ni allwn ffynnu os na allwn unioni'r draen dawn. Gwelwyd tuedd hanesyddol a phroblem barhaus yn sgil allfudo pobl ifanc a thalent o Gymru i Loegr, rhannau eraill o'r DU, a gweddill y byd. Roedd y 'Strategy for Rural Wales', a ysgrifennwyd gan Gyngor Cymru 50 mlynedd yn ôl, ym 1971, yn trafod yr angen i fynd i'r afael ag allfudo pobl ifanc o gefn gwlad Cymru.

Yn 2017, roedd Cymru yn ddegfed allan o 12 rhanbarth y DU o ran colli graddedigion. Er enghraifft, credir y bydd tua 75 y cant o'r holl bobl ifanc yng Nghymru sydd am fynd i faes meddygaeth yn gweithio i GIG Lloegr yn y pen draw. Pan fydd pobl ifanc uchelgeisiol a doniau yn mudo'n barhaus o ardaloedd penodol yng Nghymru neu Gymru gyfan, mae'n ei gwneud yn anos mynd ar drywydd adferiad economaidd, ac mae'n bygwth mynediad Cymru at sgiliau a doniau a fyddai'n helpu i adeiladu economi gynaliadwy. Mae mynd i'r afael â'r mater yn gymhleth fodd bynnag, gan nad yw llawer o'r data a gesglir ar y draen dawn, megis arolygon graddedigion neu ddata cleifion y GIG, yn manylu ar y rhesymau pam y mae pobl wedi symud allan o Gymru, ac mae allfudo o gefn gwlad Cymru yn debygol o fod wedi ei ysgogi gan resymau gwahanol i'r allfudo o Gaerdydd. Er mwyn ymchwilio i'r mater, rhaid inni wella ein dealltwriaeth o achosion allfudo.

Ond mae'n rhaid inni fynd ati'n fwy gweithredol i wneud hyn. Mae Llywodraeth yr Alban, er enghraifft, wedi comisiynu a chyhoeddi ymchwil i ffactorau sy'n dylanwadu ar benderfyniadau mudo yn yr Alban. Gellid defnyddio cymhellion ariannol i gadw llafur yng Nghymru, fel sydd wedi'i wneud yn yr Alban, drwy leihau ad-daliadau benthyciadau myfyrwyr, er enghraifft, a fyddai yn ei hanfod yn gweithredu fel gostyngiad yn y cyfraddau treth cynyddol y mae graddedigion diweddar wedi bod yn eu hwynebu yn dilyn cynnydd i yswiriant gwladol a chynnydd yn y dreth gyngor. Mae'r Alban wedi llwyddo i wrthdroi ei draen dawn i weddill y DU yn ystod y blynyddoedd diwethaf, gyda mwy o bobl yn symud o weddill y DU i'r Alban na'r ffordd arall.

I gloi, Lywydd, dylid cadw asedau a'u budd, boed yn adnoddau neu'n bobl, yng Nghymru, ac er budd pawb sy'n byw yng Nghymru. Hyd nes y gallwn sicrhau bod hynny'n digwydd, bydd Cymru'n parhau i fethu cyrraedd ei photensial.