2. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i gynyddu nifer y prentisiaethau yn Islwyn? OQ57681

Nodwyd y camau hyn gan fy nghyd-Weinidog, Gweinidog yr Economi yr wythnos diwethaf pan ymrwymodd i Lywodraeth Cymru fuddsoddi £366 miliwn dros y tair blynedd nesaf i ddarparu nifer fwy o 125,000 o brentisiaethau pob oed ledled Cymru, gan gynnwys, wrth gwrs, yn Islwyn.

Diolch, Prif Weinidog. Mae'r ymrwymiad a addawyd gan Lywodraeth Lafur Cymru i sicrhau y bydd o leiaf 90 y cant o bobl ifanc 16 i 24 oed mewn addysg, cyflogaeth neu hyfforddiant erbyn 2050 yn arwydd o agenda flaengar y Llywodraeth Lafur sosialaidd hon yng Nghymru. Prif Weinidog, pan fyddaf i'n siarad gyda fy etholwyr, pa un a ydyn nhw'n fam-gu yng Nghrymlyn, yn dad yng Nghwmcarn neu'n berson ifanc yn Crosskeys, yn ddieithriad un o'u pryderon pwysicaf yw'r gyflogaeth, yr hyfforddiant a'r prentisiaethau sydd ar gael yng nghymunedau Islwyn ar gyfer y genhedlaeth nesaf o weithwyr Cymru. Prif Weinidog, gydag £1 biliwn—£1 biliwn—mewn cronfeydd a addawyd ar ôl yr Undeb Ewropeaidd ar goll o'r gyllideb hon yng Nghymru ac y gellir ei briodoli yn uniongyrchol i addewidion a dorrwyd gan Lywodraeth Dorïaidd y DU, pa fesurau lliniaru all Llywodraeth Cymru eu cymryd i sicrhau bod y nod sylfaenol hwn o ail-lunio'r farchnad Lafur yng Nghymru yn cael ei gyflawni? A Prif Weinidog, pa neges sydd gennych chi hefyd i gyflogwyr yn Islwyn am werth prentisiaethau i ddyfodol eu cwmnïau?

Diolch i Rhianon Passmore am y cwestiwn yna. Mae hi yn llygad ei lle i dynnu sylw at y ffaith bod Llywodraeth y DU wedi torri yn gynhwysfawr a chefnu ar y sicrwydd pendant hwnnw a gynigiwyd i ni ar lawr y Senedd yn ogystal ag ym mhobman arall—na fyddai Cymru geiniog yn waeth ei byd o ganlyniad i adael yr Undeb Ewropeaidd. Ni fydd yr arian sydd ar gael i Gymru yn cyrraedd y lefel a fyddai wedi bod ar gael tra'r oeddem ni'n aelodau o'r Undeb Ewropeaidd yn nim un flwyddyn o'r cyfnod o dair blynedd a gwmpesir gan yr adolygiad cynhwysfawr o wariant. Byddai tua £375 miliwn y flwyddyn wedi bod ar gael i Gymru. Byddwn ni'n cael £92 miliwn y flwyddyn nesaf, £161 miliwn yn y flwyddyn wedyn, a hyd yn oed yn nhrydedd flwyddyn yr adolygiad cynhwysfawr o wariant, rydym ni'n cael £345 miliwn yn y pen draw. 

Gadewch i mi fod yn eglur, Llywydd, nad yw hwn yn fater syml—[Anghlywadwy.]—rydym ni'n cael ein twyllo o'r hyn a ddywedodd y Llywodraeth yn ei maniffesto ar gyfer etholiad cyffredinol 2019, a'r hyn a ddywedodd y Canghellor yn yr adolygiad cynhwysfawr o wariant ychydig fisoedd byr yn unig yn ôl. Ni fyddwn byth, o dan gynlluniau'r Ceidwadwyr, yn dychwelyd i'r sefyllfa yr oeddem ni ynddi, heb sôn, fel yr addawyd ganddyn nhw, o leiaf—a dyna'r ymadrodd a ddefnyddiwyd ganddyn nhw, Llywydd, 'o leiaf'—na fyddem ni byth geiniog yn waeth ein byd mewn unrhyw flwyddyn unigol. Nid yw'n wir, ac wrth gwrs mae'n cael effaith ar allu Llywodraeth Cymru i fuddsoddi yn y mathau o raglenni sgiliau sy'n hanfodol o ran prentisiaethau.

Mae Rhianon Passmore yn gofyn i mi pa neges y byddwn i'n ei rhoi i gyflogwyr yn Islwyn. Fy neges gyntaf fyddai diolch iddyn nhw—diolch iddyn nhw am y ffordd y maen nhw eu hunain yn chwarae eu rhan wrth gynnig y cyfleoedd a ddaw yn sgil prentisiaethau i bobl ifanc. Rwyf i wedi edrych yn ddiweddar ar yr amrywiaeth o gyfleoedd sydd ar gael i bobl ifanc yn Islwyn sydd eisiau dilyn y llwybr prentisiaeth, ac mae prentisiaethau ar gael yn y bwrdd iechyd lleol, yn yr awdurdod lleol, mewn ysgolion lleol ac yn y sector preifat—ym meysydd manwerthu, teithio a ffitrwydd. Daw'r nifer fwyaf o gyfleoedd prentisiaeth sydd ar gael yn Islwyn yn y sector gofal, Llywydd—20 cyfle neu fwy ar gael i bobl sy'n barod i fynd i'r diwydiant economi sylfaenol hanfodol y dyfodol hwnnw. 

Fy neges i gyflogwyr, fel y dywedais i, yw diolch iddyn nhw am yr ymrwymiad y maen nhw'n ei ddangos eisoes i gynorthwyo gyda'r rhaglen brentisiaethau. Mae'n cyflawni ar gyfer pobl ifanc ond mae'n cyflawni ar eu cyfer nhw hefyd. Mae'n eu helpu i greu gweithlu medrus ac ymroddedig y dyfodol hwnnw. Rydym ni angen mwy o gyflogwyr yn Islwyn a mannau eraill i ddod ymlaen i fod yn rhan o'r buddsoddiad hanfodol hwnnw yn nyfodol Cymru.

Prif Weinidog, rwy'n croesawu ymrwymiad eich Llywodraeth i ddarparu 125,000 o brentisiaethau pob oed yng Nghymru dros y tair blynedd nesaf. Fodd bynnag, rwy'n siŵr y byddwch chi'n cytuno â mi bod angen i ni sicrhau ansawdd yn ogystal â niferoedd. Mae'n hanfodol bod y prentisiaethau hyn yn hwyluso'r broses o drosglwyddo gweithwyr iau o'r ysgol i'r gwaith ac yn cefnogi'r broses o drosglwyddo gweithwyr presennol i swyddi uwch medrus iawn. Prif Weinidog, a wnewch chi ymrwymo i bennu cyfres o nodau eglur ar gyfer eich rhaglen brentisiaethau fel y gellir mesur cynnydd i sicrhau ei fod yn diwallu anghenion cyflogwyr a hyfforddeion, ac yn darparu'r gweithlu medrus sydd ei angen ar economi Cymru heddiw ac yn y dyfodol hefyd? Diolch.

Rwy'n cytuno yn fawr â syniadau cyffredinol cwestiwn yr Aelod. Wrth gwrs, mae'n rhaid i ni ganolbwyntio ar ansawdd y cyfleoedd a ddaw yn sgil y rhaglen brentisiaethau. Fel y dywedodd, nid ar gyfer pobl ifanc yn unig y mae; mae'r rhain yn brentisiaethau pob oed—yn aml iawn, pobl sy'n chwilio am ail ddechrau mewn bywyd, cyfle i ailhyfforddi a rhoi eu hunain mewn gwahanol ran o'r farchnad lafur. Dyna pam mae'r rhaglen prentisiaethau modern yng Nghymru yn adlewyrchu'r amrywiaeth eang honno o anghenion.

Rwy'n credu, Llywydd, mai dim ond wythnos neu ddwy yn ôl yr oeddwn i'n trafod gydag Alun Davies y llwyddiant a gafwyd ym Mlaenau Gwent yn y rhaglen rhannu prentisiaeth, lle mae nifer o fusnesau bach yn gallu dod at ei gilydd, unrhyw un ohonyn nhw ar ei ben ei hun yn methu â chefnogi prentisiaeth lawn, ond gyda'i gilydd yn gallu creu'r cyfleoedd hynny ac i elwa arnyn nhw drwy ddod â rhywun i mewn i'r gweithle a rhannu eu dysgu, a rhannu, wedyn, eu sgiliau datblygol rhyngddyn nhw. Dyna pam rydym ni wedi rhoi cymaint o bwyslais ar brentisiaethau lefel graddedig. Gwn y bydd yr Aelod yn ymwybodol o'r ffordd y mae ein buddsoddiad yn y cyfleoedd lefel gradd hynny wedi gwneud cymaint o wahaniaeth, er enghraifft, yn y clwstwr seiberddiogelwch—y clwstwr seiberddiogelwch mwyaf yn unman yn y Deyrnas Unedig, sydd gennym ni bellach yn ne-ddwyrain Cymru.

Mae'r ystod honno o gyfleoedd yn golygu ein bod ni'n gallu cyfateb anghenion yr unigolyn gyda'r math o brofiad a fydd yn gwneud y mwyaf i'w helpu i wneud y cynnydd y mae'n chwilio amdano yn ei fywyd ei hun. Ac, wrth gwrs, rydym ni'n mesur yr holl gyfleoedd hynny. Rydym ni'n eu mesur nhw ar sail niferoedd ond rydym ni'n eu mesur nhw hefyd, fel yr awgrymodd yr Aelod, ar sail ansawdd y profiadau sydd ar gael, yn y cymwysterau sy'n cael eu hennill a'r manteision a ddaw yn sgil hynny i'r economi ehangach.