Part of the debate – Senedd Cymru am 5:50 pm ar 1 Mawrth 2022.
Roeddwn i hefyd am fanteisio ar y cyfle i sôn bod y Farwnes Newlove, comisiynydd dioddefwyr blaenorol, wedi cyflwyno gwelliant pwysig a fyddai wedi gweld casineb at fenywod yn cael ei ddosbarthu fel trosedd gasineb, a gefnogwyd gan Arglwyddi bryd hynny. Roeddwn i’n falch bod hyn wedi digwydd, gan ei fod yn rhywbeth yr wyf i wedi galw amdano ers tro. A byddwch yn cofio i ni gynnal dadl bwysig ar 2 Chwefror eleni am stelcian, ac fel rhan o hynny, gosododd y Ceidwadwyr Cymreig welliant yn croesawu penderfyniad yr Arglwyddi i dderbyn gwelliant y Farwnes Newlove, ac fe wnaethom ni i gyd gefnogi hynny yn y Siambr. Ysgrifennais at yr Aelodau ar 19 Chwefror yn tynnu sylw at y ffaith bod gwelliannau a wnaed yn Nhŷ'r Arglwyddi yn debygol o gael eu gwrthdroi. Yn fy llythyr, galwais ar y Senedd i anfon neges unedig i gefnogi gwneud casineb at fenywod yn drosedd gasineb, ac rwy’n croesawu bod cydweithwyr o bob rhan o'r Siambr hon wedi lleisio'r un teimladau.
Felly, roeddwn i’n siomedig bod Tŷ'r Cyffredin wedi dewis gwrthdroi'r gwelliant Newlove fel mae’n cael ei alw. Mae hwn yn gyfle a gollwyd i ychwanegu at yr hyn yr ydym ni eisoes yn ei wneud i ddileu trais yn erbyn menywod a merched, ac i fynd i'r afael â'r diwylliant gwrth-fenywaidd sydd wedi'i wreiddio'n ddwfn. Felly, rydw i’n cyflwyno cynnig Rhif 1 i'r Siambr ac yn gofyn i'r Aelodau roi cydsyniad i'r cymal.
Gan droi nawr at gynnig Rhif 2, sy'n ymwneud â chymalau rwy'n argymell bod y Senedd yn atal cydsyniad ar eu cyfer, rwy'n argymell bod Aelodau'r Senedd yn gwrthod y cynnig hwn. Roeddwn i’n siomedig bod Llywodraeth y DU, fel rhan o Drydydd Darlleniad, wedi cofnodi eu bod yn credu nad oedd rhannau o'r Bil a wrthodwyd gan y Senedd ar 18 Ionawr o fewn cymhwysedd. Rwy’n anghytuno'n sylfaenol â'r asesiad hwn, ac mae'n bwysig ein bod yn parhau, lle mae effaith wirioneddol ar ardaloedd datganoledig, i wneud ein safbwynt yn glir iawn. Fy asesiad i yw, pan fo'r cymalau protest sydd wedi’u cynnwys yn y Bil yn ymwneud â mesurau lleihau sŵn, eu bod yn dod o fewn cymhwysedd y Senedd.
Roeddwn i’n falch o weld bod yr Arglwyddi hefyd wedi gwrthod cymalau yn ymwneud â'r ymosodiad ar yr hawl i brotestio'n heddychlon. Yn wir, roedden nhw’n cyd-fynd â'r safiad a gymerwyd gan y Senedd ar 18 Ionawr, lle gwnaethom ni hefyd wrthod y cymalau a oedd yn gosod amodau ar orymdeithiau cyhoeddus, ar gynulliadau cyhoeddus ac ar brotestiadau un person. Mewn ymateb, mae Llywodraeth y DU wedi dewis mynd ati'n fwy llym drwy ailgyflwyno'r cymalau hyn i'r Bil. Mae cyfle i ni unwaith eto anfon neges unedig at Lywodraeth y DU na all, ac na fydd dileu'r hawl sylfaenol hwn i ddweud ein dweud yn cael ei oddef.
Yn wir, mae'r gwelliannau a gyflwynwyd gan Lywodraeth y DU mewn perthynas â phrotestiadau erbyn hyn yn mynd ymhellach fyth, gyda chyflwyno gorchmynion diogelu mannau cyhoeddus llwybr carlam. Byddai'r ddarpariaeth hon yn golygu y byddai awdurdodau lleol yn gallu hwyluso gorchmynion diogelu mannau cyhoeddus mewn perthynas ag ysgolion neu safleoedd yn eu hardal sy’n cael eu defnyddio fel canolfannau brechu a phrofi os ydyn nhw wedi bod yn destun protestiadau neu arddangosiadau. Ond, Llywydd, gadewch i mi fod yn glir, mae rhai o'r digwyddiadau a adroddwyd y tu allan i'n canolfannau brechu wedi bod yn ffiaidd, yn enwedig lle bu aflonyddu ar staff a phobl sy'n dod ar gyfer brechiadau. Diolch byth, ar y cyfan, mae'r protestiadau wedi bod yn heddychlon. Fodd bynnag, pan nad ydyn nhw, mae'r fframwaith cyfreithiol presennol yn rhoi digon o gyfle i sicrhau safleoedd brechu heb gyfyngu ar yr hawl i brotestio.
Mae mecanweithiau sy'n bodoli eisoes i gyflawni'r canlyniad a ddymunir, felly mae'r ddarpariaeth hon yn debygol o greu mwy o ddryswch. Ac mae hyn yn golygu nad oes gofyniad nac angen i gynnwys mesur newydd, llawer mwy llym, ac er y gallem ni anghytuno â'r safiad mae’r rhai sydd yn erbyn brechu yn ei chymryd ac yn credu y dylai unioni'r safbwyntiau hyn fod drwy addysg, nid grym, byddai'r newid sy’n cael ei gynnig gan Lywodraeth y DU yn disodli'r hyn sy'n ddulliau teg a chymesur o gadw cydbwysedd gyda'r gorchmynion hyn, heb wella'n ystyrlon lefel y diogelwch y maen nhw’n ei ddarparu ar gyfer ysgolion a safleoedd brechu. Rwy’n galw eto ar Lywodraeth y DU i ailfeddwl am y ffordd y maen nhw’n dewis delio â phrotestiadau. Felly, rydw i’n cyflwyno cynnig Rhif 2 i'r Siambr, ac yn gofyn i'r Aelodau atal cydsyniad ar gyfer y cymalau hyn. Diolch.