1. A wnaiff y Gweinidog ddatganiad ar gynnydd tuag at gyflawni'r targedau a nodir yn 'Cymraeg 2050'? OQ57717

Ddoe cyhoeddais adroddiad blynyddol 'Cymraeg 2050' ar gyfer blwyddyn ariannol 2020-21. Mae'n nodi cynnydd yn erbyn ein targedau. Pan fydd canlyniadau cyfrifiad 2021 wedi'u cyhoeddi, byddwn yn ailedrych ar y taflwybr ystadegol tua'r filiwn, fel yr addewais fis Gorffennaf y llynedd wrth gyhoeddi ein rhaglen waith ar gyfer 2021-26.

Diolch, Weinidog. Mae'r Gymraeg yn perthyn i bawb, dim ots os ydyn ni'n siarad yr iaith ai peidio.

Ond mae sylwadau annymunol yn ddiweddar wedi ceisio ail-greu rhaniadau ynghylch y Gymraeg. Mae Jeremy Bowen, Jonathan Meades ac eraill wedi cael eu beirniadu'n briodol, ond gallai hyn, yn eironig, fod yn gyfle, oherwydd gallai cynlluniau'r Llywodraeth gyda 'Cymraeg 2050' ganolbwyntio nid yn unig ar gynyddu nifer y bobl sy'n siarad Cymraeg, er mor hanfodol yw hynny, ond gallent ganolbwyntio hefyd ar greu amodau ffafriol. Rhaid mai rhan o hyn yw cynyddu'r ymdeimlad o berchnogaeth y mae'r di-Gymraeg yn ei deimlo ar yr iaith sy'n cyfoethogi pob un ohonom mewn cymdeithas. Mae rhai o'r ymgyrchwyr mwyaf brwd y gwn amdanynt dros addysg Gymraeg yn bobl a gafodd eu hamddifadu o'r cyfle i ddysgu Cymraeg pan oeddent yn ifanc. Felly, Weinidog, sut y credwch chi y gall cynlluniau a thargedau'r Llywodraeth weithio ar y cyd â'r angen i gynyddu'r lefel hon o gefnogaeth i'r Gymraeg ymhlith y rhai na allant ei siarad? Sut y gallwn sicrhau bod pawb sy'n byw yng Nghymru a phawb sy'n teimlo'r ymdeimlad hwn o berthyn i Gymru—eu bod yn teimlo bod yr iaith, hefyd, yn perthyn iddynt hwy a bod ganddynt ran i'w chwarae yn ei stori?

Os caf, hoffwn ategu'r teimlad yn y cwestiwn yn llwyr; rwy'n cytuno'n llwyr â'r hyn a ddisgrifiwyd gennych yn eich cwestiwn. Mae'n wych fod gan 86 y cant o oedolion Cymru ymdeimlad o falchder ynghylch y Gymraeg, boed yn ei siarad ai peidio. Ystyriwch yr ystadegyn hwnnw; mae'n wych fel rhyw fath o fan cychwyn ar gyfer y dadansoddiad.

Fel y dywedais yn y datganiad ddoe, credaf mai un o'r pethau y mae'n rhaid inni ei wneud yw sicrhau ein bod yn annog pawb, hyd yn oed os mai gair neu ddau o Gymraeg sydd ganddynt, ac mae gan y rhan fwyaf o bobl yng Nghymru air neu ddau o'r iaith, i ddefnyddio'r geiriau hynny, oherwydd, mewn gwirionedd, drwy greu'r defnydd o'r Gymraeg yn gyhoeddus, hyd yn oed yn y ffordd fach hon, y byddwn yn helpu ein gilydd ar hyd y daith honno.

Mae llawer o bobl yn teimlo, efallai, nad yw eu Cymraeg cystal ag yr hoffent iddi fod, a chredaf y dylem newid y disgwyliad a dweud, 'Defnyddiwch y Gymraeg sydd gennych; dysgwch ychydig bach mwy o eiriau a defnyddiwch ychydig bach mwy bob dydd.' Drwy wneud hynny, byddwn yn gwneud cynnydd gwirioneddol tuag at y miliwn o siaradwyr Cymraeg ac yn dyblu'r defnydd o'r Gymraeg bob dydd.

Mae 'Cymraeg 2050' yn cydnabod pwysigrwydd cymunedau Cymraeg eu hiaith fel lleoedd sy'n hwyluso'r defnydd o'r iaith ym mhob agwedd ar fywyd bob dydd. Fodd bynnag, gyda Llywodraeth Cymru ond yn darparu 4,616 o'r 12,000 o gartrefi newydd sydd eu hangen bob blwyddyn yng Nghymru, mae prinder enfawr o dai i'n cenedlaethau ieuengaf allu aros yn eu trefi neu eu pentrefi eu hunain. Yn wir, gadawodd cyfanswm cronnol o 14,240 o bobl ifanc yn y grŵp oedran 20 i 29 bedair sir yng Nghymru rhwng 2012 a 2016. [Torri ar draws.] Amlygodd yr ymgynghoriad ar gynllun tai cymunedau Cymraeg eich bod yn ystyried opsiynau i helpu pobl leol i gael gafael ar dai fforddiadwy. Weinidog, mae llawer o bobl ifanc Cymraeg eu hiaith yn dod o ffermydd ac fel y cyfryw, mae eu teuluoedd yn berchen ar dir. Mae nodyn cyngor technegol 6 yn caniatáu datblygiad preswyl newydd ar ei ben ei hun mewn ardal wledig agored i weithwyr mentrau gwledig, ond a ydych erioed wedi ystyried cynnal trafodaethau gyda'r Gweinidog Newid Hinsawdd i ehangu efallai—[Torri ar draws.] Ie, gallech ei wneud yn awr.

Gadewch i'r Aelod barhau â'i chwestiwn. Rwy'n siŵr ei bod yn dod ato'n fuan. 

Ydw. Ymhelaethu ar TAN 6 fel y gall plant ffermwyr ei chael yn haws sicrhau caniatâd cynllunio i adeiladu cartrefi ar dir eu teuluoedd eu hunain. Diolch.

Wel, credaf fod y cwestiwn yn fodel o graffu trawslywodraethol, o ran—[Torri ar draws.]—o ran ei ehangder a'i gwmpas, sy'n ganmoladwy. Rwy'n credu, braidd yn groes i'r sylwadau y clywais yr Aelod yn eu gwneud y bore yma am y cynigion y mae'r Llywodraeth yn eu cyflwyno mewn perthynas â'r dreth gyngor er budd rhai o'r cymunedau y mae'n eu nodi'n briodol yn ei chwestiwn—[Torri ar draws.] Y mae'n eu nodi'n briodol yn ei chwestiwn—

Parhewch, Weinidog, ie.

—fel pryder penodol i lawer ohonom yn y Siambr hon. Gwn o'r trafodaethau a gawsom mewn lleoliad preifat ei bod yn rhannu llawer o'r pryderon hynny hefyd. Byddwn yn anghytuno â'r ffigurau a roddwyd gennych mewn perthynas â darpariaeth tai, a gwn fod fy nghyd-Aelod yma, y Gweinidog Newid Hinsawdd, yn anghytuno'n angerddol â hwy wrth fy ochr i yma hefyd. Ond rwy'n croesawu ei hymrwymiad i sicrhau bod ein cymunedau Cymraeg, lle mae'r Gymraeg yn brif iaith, yn cadw eu bywiogrwydd a'u ffyniant yn y dyfodol. Rwy'n gobeithio ei bod wedi manteisio ar y cyfle i ymateb i'r ymgynghoriad a ddaeth i ben yn ystod yr wythnos ddiwethaf a byddaf yn edrych ymlaen at ddarllen ei sylwadau os yw hi wedi gwneud hynny.