Hoffwn ddiolch i Alun Davies AS am yr hyn yr ystyriaf ei fod yn gynnig deddfwriaethol eithriadol. Nawr, er bod y Gweinidog Materion Gwledig a Gogledd Cymru yn targedu pob ffermwr mewn perthynas â llygredd dŵr drwy Reoliadau Adnoddau Dŵr (Rheoli Llygredd Amaethyddol) (Cymru) 2021, Dŵr Cymru a chwmnïau dŵr eraill sy'n gyfrifol i bob pwrpas am ormod o ddigwyddiadau llygredd dŵr a chaniateir iddynt wneud hynny heb orfod wynebu unrhyw ganlyniadau, ac nid yw'r mater yn cael sylw. Yn rhy aml, yn fy etholaeth i, gallaf feddwl am ddigwyddiadau lle bu farw cannoedd ar gannoedd o bysgod o ganlyniad i ddigwyddiadau llygredd dŵr, a physgotwyr lleol sy'n tynnu fy sylw atynt. Yna, rwy'n cysylltu â'r cwmnïau dŵr ac CNC yn wir, ond nid ydynt yn gweithio'n ddigon cyflym. Y llynedd, gweithiais ar achos a oedd yn tynnu sylw at y ffaith, er bod Dŵr Cymru'n ymwybodol o broblemau llifogydd yn deillio o orlifo hydrolig mewn cilfan yng Nghapel Curig yn ystod glaw trwm, a bod hynny wedi bod yn digwydd ers 2004, ei bod hi'n dal yn wir, bron i ddau ddegawd yn ddiweddarach, na all y sefydliad gyfiawnhau ateb parhaol i'r problemau llifogydd.

Yn ôl Cyngor Defnyddwyr Cymru mae'n bwysig deall, os yw'r llifogydd wedi'u hachosi gan y garthffos gyhoeddus, mai'r darparwr carthffosiaeth sy'n gyfrifol am ddatrys y broblem. Yn ogystal, mewn perthynas ag ymgymerwyr carthffosiaeth, nodir y canlynol yn adran 94(1)(a) o Ddeddf Diwydiant Dŵr 1991:

'Bydd yn ddyletswydd ar bob ymgymerwr carthffosiaeth... i ddarparu, gwella ac ymestyn system o garthffosydd cyhoeddus o'r fath (boed yn eu hardal neu rywle arall) ac felly i lanhau a chynnal y carthffosydd hynny ac unrhyw ddraeniau ochrol sy'n eiddo i'r ymgymerwr, neu a freiniwyd iddo, er mwyn sicrhau bod yr ardal yn cael ei draenio'n effeithiol ac yn parhau i gael ei draenio'n effeithiol'.

Credaf mewn gwirionedd, ac mae'n ddealladwy—nid oes neb yn dweud fel arall—eu bod yn methu cyflawni'r ddyletswydd honno ar hyn o bryd oherwydd problemau ariannol. Mae angen inni gynnal trafodaeth onest gyda'r sefydliad i ganfod yn union beth sydd ei angen i sicrhau bod eu seilwaith yn gweithredu mewn ffordd effeithiol nad yw'n niweidio'r amgylchedd. Ac mae'n rhaid imi ddweud, er tegwch i Dŵr Cymru, pan fu ganddynt broblemau, y gall fod—. Credaf fod gan Lywodraeth Cymru ran i'w chwarae yma, Weinidog. Credaf y dylai pob un ohonom, fel Aelodau, wneud mwy i dynnu sylw at y broblem fod clytiau plastig sy'n cael eu fflysio i lawr y toiled—yr effaith negyddol a gaiff hynny. Rwy'n aml iawn yn ail-drydar hysbysiadau Dŵr Cymru yn gofyn i bobl beidio â rhoi'r pethau hyn yn y toiled, oherwydd maent yn achosi llygredd trwm, rhwystrau trwm, ac yn gwneud—