1. A wnaiff y Prif Weinidog ddatganiad ar ddyfodol rhaglen y Cymoedd Technoleg? OQ57800

Llywydd, mae rhaglen y Cymoedd Technoleg yn rhaglen lywodraethu 10 mlynedd gan Lywodraeth Cymru hyd at 2028, gyda Blaenau Gwent yn ganolog iddi. Edrychaf ymlaen at fod gyda'r Aelod yn agoriad y gwaith cydnerth newydd yn Thales, un o'r buddsoddiadau cyfredol mwyaf o fewn y rhaglen.

Rwy'n ddiolchgar i'r Prif Weinidog, ac rwyf innau'n edrych ymlaen hefyd at ei groesawu yn ôl i Flaenau Gwent. Mae'r ymrwymiad i brosiect y Cymoedd Technoleg ym Mlaenau Gwent, yn ein maniffesto, ac yn y rhaglen lywodraethu, yn fwy, Prif Weinidog, na buddsoddiad yn y fwrdeistref yn unig; mae'n ymrwymiad i'r bobl a'r cymunedau ym Mlaenau'r Cymoedd. Wrth i Lywodraeth Cymru barhau i fuddsoddi yn y rhaglen gwerth £100 miliwn hon, a ydych chi'n cytuno â mi bod angen ei darparu yn rhan o fuddsoddiad ehangach mewn strategaeth datblygu economaidd ar gyfer rhanbarth cyfan Blaenau'r Cymoedd, ac un sy'n ceisio sicrhau'r gwerth mwyaf posibl o'r buddsoddiad yn neuoli'r A465? Prif Weinidog, rydym ni eisoes wedi gweld rhywfaint o newyddion da yn yr arolwg o'r farchnad lafur yn ddiweddar, sydd o ganlyniad uniongyrchol i ddull y Llywodraeth hon o fuddsoddi mewn polisi economaidd gweithredol. Rwy'n gobeithio y byddwn ni'n gallu parhau i wneud hyn ym Mlaenau'r Cymoedd.

Wel, Llywydd, diolch i Alun Davies am hynna. Fel y dywedais i yn fy ateb gwreiddiol, mae Blaenau Gwent ac etholaeth yr Aelod yn ganolog i raglen y Cymoedd Technoleg, ond nid yw'n rhaglen sy'n aros ym Mlaenau Gwent. Ffordd Blaenau'r Cymoedd, fel y mae Alun Davies wedi ei ddweud yn aml ar lawr y Siambr yma, yw'r buddsoddiad unigol mwyaf mewn cynllun seilwaith ffyrdd a wnaed yn ystod y cyfnod datganoli cyfan. Bydd y ffordd ddeuol barhaus y bydd yn ei chreu yn cysylltu canolbarth Lloegr â de-orllewin Cymru a'r M4. Bydd yn lleihau amseroedd teithio. Bydd yn gwella diogelwch ar y ffyrdd. Bydd yn ychwanegu gwytnwch at y rhwydwaith, a bydd adrannau 5 a 6 yn unig yn cynhyrchu gwerth £400 miliwn o wariant yng Nghymru, ond yn enwedig yn y cymunedau hynny y cyfeiriodd Alun Davies atyn nhw yn ei gwestiwn atodol. 

Ac mae'r Aelod yn iawn, Llywydd, i dynnu sylw at ffigurau heddiw—y ffigurau cyflogaeth a diweithdra a gyhoeddwyd heddiw—sy'n dangos unwaith eto bod y gyfradd gyflogaeth yng Nghymru wedi codi yn gyflymach na'r gyfradd gyflogaeth ar draws y Deyrnas Unedig, bod ein cyfradd diweithdra bellach yn is na'r gyfradd ddiweithdra ledled y Deyrnas Unedig, a'i bod wedi gostwng yn gyflymach na'r Deyrnas Unedig, a bod cyfraddau anweithgarwch economaidd yng Nghymru wedi gwella yn gyflymach nag y gwnaethon nhw wella ar draws y Deyrnas Unedig yn ei chyfanrwydd. Mae angen i ni wneud yn siŵr bod y manteision hynny sy'n cael eu teimlo ledled Cymru yn cael eu teimlo hefyd yng ngogledd y Cymoedd. Dyna pam mae fy nghyd-Weinidog Vaughan Gething wedi dod ag arweinwyr y pum awdurdod lleol sy'n rhychwantu ffordd Blaenau'r Cymoedd ynghyd, ac wedi nodi gyda nhw pum blaenoriaeth allweddol. Mae Llywodraeth Cymru wedi rhoi cannoedd o filoedd o bunnoedd ar y bwrdd i gefnogi datblygiad y flaenoriaeth gyntaf—safleoedd ac adeiladau strategol—ac rwy'n falch iawn o ddweud wrth yr Aelod bod cabinet bargen prifddinas Caerdydd wedi cytuno ddoe ar £1 filiwn i gefnogi'r pedair blaenoriaeth arall, yn ychwanegol at y £30 miliwn y maen nhw wedi ei glustnodi yn eu cyllideb fel cronfa wedi'i neilltuo ar gyfer datblygiadau yng ngogledd y Cymoedd. Mae hynny i gyd, gobeithio, Llywydd, yn rhoi hyder i drigolion etholaeth yr Aelod y bydd rhaglen y Cymoedd Technoleg a'i buddsoddiad yn parhau i ddod â ffyniant i Flaenau Gwent, ond i gymunedau ehangach gogledd y Cymoedd hefyd.

Prynhawn da, Prif Weinidog. Byddwn yn ddiolchgar pe gallech chi roi'r Siambr ar ben ffordd heddiw ynghylch faint o swyddi sydd wedi cael eu creu ers lansio'r prosiect, faint o'r swyddi hynny sydd wedi mynd i'r ardal leol, ac amlinellu hefyd pa asesiad yr ydych chi wedi ei wneud o'r cyfraddau cyflog a gynigiwyd i'r bobl leol hynny, i gefnogi'r gwaith o liniaru tlodi ym Mlaenau Gwent. Diolch.

Gadewch i mi helpu'r Aelod cystal ag y gallaf. Rhwng 2011 a 2021, cynyddodd y gyfradd gyflogaeth ym Mlaenau Gwent 8.1 pwynt canran, ac roedd hynny yn fwy na'r cynnydd mewn cyflogaeth ledled Cymru, a'r cynnydd ar lefel y Deyrnas Unedig hefyd. Dros yr un degawd, gostyngodd y gyfradd ddiweithdra ym Mlaenau Gwent o 16 y cant i 5.3 y cant, gostyngiad mwy nag y byddech chi'n ei ganfod mewn cymunedau eraill ledled Cymru. Mae hynny i gyd yn dangos, Llywydd, llwyddiant buddsoddiadau Llywodraeth Cymru o ran dod â swyddi nid yn unig i'r rhannau hynny o Gymru sydd eisoes yn mwynhau ffyniant, ond i'r rhannau hynny o Gymru lle mae'r swyddi hynny yn arbennig o angenrheidiol i gefnogi datblygiad cymunedau lleol ac economïau lleol.