5. Pa drafodaethau y mae'r Gweinidog wedi'u cael yn ddiweddar gyda'r Weinyddiaeth Gyfiawnder ynghylch sefydlu'r ganolfan breswyl gyntaf i fenywod yng Nghymru? OQ57779

Yn ddiweddar, cyfarfûm â'r Gweinidog Gwladol yn y Weinyddiaeth Gyfiawnder i drafod y ganolfan breswyl i fenywod yng Nghymru. Mae gwaith yn mynd rhagddo ac mae Gwasanaeth Carchardai a Phrawf Ei Mawrhydi yng Nghymru yn gweithio'n agos gyda Llywodraeth Cymru, awdurdodau lleol a phartneriaid eraill ar y fenter bwysig hon.

Diolch yn fawr, Weinidog. Dangosodd data a ryddhawyd o dan Ddeddf Rhyddid Gwybodaeth 2000 i Dr Robert Jones o Ganolfan Llywodraethiant Cymru fod cynnydd wedi bod yn y nifer gyfartalog o fenywod Cymru a oedd yn y carchar rhwng 2020 a 2021—fe gododd o 208 i 218. Mae hefyd yn dangos bod menywod o ogledd Cymru yn cael eu cadw mewn carchardai ledled Lloegr, ymhell iawn o'u rhwydwaith cymorth. Er gwaethaf y cyhoeddiad bron i ddwy flynedd yn ôl ar ddechrau mis Mai 2020 ynglŷn â chanolfan breswyl yng Nghymru, yn ôl yr hyn a ddeallaf, rydym yn dal i fod heb gael safle, yn dal i fod heb gael dyddiad agor, ac yn dal i fod heb gael gwybod beth fydd statws cyfreithiol y ganolfan breswyl honno. Yn y cyfamser, Weinidog, fel y gwyddoch yn iawn, mae menywod yn dioddef yng Nghymru, ac nid yw'n hysbyseb dda i waith partneriaeth rhwng Llywodraeth Cymru a'r Weinyddiaeth Gyfiawnder. Mae angen inni symud ymlaen gyda hyn. Pryd fydd y ganolfan yn agor, Weinidog? Beth fydd ei statws? A sut y gallwn sicrhau y bydd gan fenywod ledled Cymru statws cyfartal, o lle bynnag y deuant? Diolch yn fawr.

Diolch yn fawr, Rhys ab Owen. Rwy'n ysu i'w gweld lawn cymaint â chi, gallaf eich sicrhau. Mae'n ymwneud â gweithio mewn partneriaeth â Llywodraeth y DU, a bydd y ganolfan breswyl i fenywod yn cael ei threialu yng Nghymru. Mae'n elfen allweddol o'r glasbrint troseddu benywaidd. Fel y dywedais, cyfarfûm â'r Gweinidog yn ddiweddar iawn. Rwy'n gobeithio y cawn newyddion yn fuan iawn ynglŷn â'r ganolfan, oherwydd mae'n hanfodol er mwyn mynd i'r afael â'r anghyfiawnder y mae menywod yn ei wynebu yn y system cyfiawnder troseddol. Rwyf wedi ymweld â menywod mewn carchardai yn Lloegr. Ni ddylent fod yno, maent wedi'u gwahanu oddi wrth eu teuluoedd. Maent yn aml yn y carchar oherwydd tlodi a chamdriniaeth, ac rydym am iddynt gael eu cefnogi yn ein canolfan breswyl i fenywod yng Nghymru, canolfan a fydd yn darparu llety i hyd at 12 o fenywod allu aros yn agos at eu cartrefi a'u cymunedau, a mynd i'r afael wedyn â'r achosion mewn gwirionedd, yn enwedig mewn perthynas â chamdriniaeth a thlodi, sydd wedi golygu eu bod yn y system cyfiawnder troseddol. Rwy'n ysu i'w gweld, ac rwy'n bwrw ymlaen â'r mater.