6. Pa drafodaethau y mae'r Gweinidog wedi'u cael gyda'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ynghylch annog busnesau i flaenoriaethu iechyd a lles yn y gweithle? OQ57836

Croeso nôl. Mae iechyd a lles gweithwyr yn flaenoriaeth i'r Llywodraeth hon. Y mis diwethaf, cyhoeddodd y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant a minnau £1.4 miliwn o gyllid dros y tair blynedd nesaf er mwyn i'r rhaglen Amser i Newid Cymru barhau. Rydym hefyd yn gweithio gyda'n gilydd ar raglen Cymru Iach ar Waith hefyd.

Diolch ichi am yr ateb hwnnw. Mae'r pandemig COVID wedi arwain at newid dramatig yn y ffordd yr ydym yn gweithio. Er y bydd llawer o bobl bellach yn dychwelyd i'r swyddfa, bydd rhai gweithwyr yn dal i weithio gartref ac yn dod i arfer ag arferion gwaith newydd a mwy hyblyg. Er bod yr hyblygrwydd i'w groesawu, mae hyn wedi arwain at gymylu'r ffin rhwng yr amgylchedd gwaith a'r cartref mewn rhai achosion. Mae gwledydd fel Portiwgal a Gwlad Belg yn cyflwyno deddfwriaeth hawl i ddatgysylltu, sy'n caniatáu i gyflogeion ddatgysylltu o'u gwaith y tu allan i oriau swyddfa. A fu unrhyw drafodaethau yn Llywodraeth Cymru neu gyda Llywodraeth y DU ynghylch cyflwyno rheolau tebyg i Gymru?

Na, nid ydym wedi cyrraedd y fan honno. Rydym yn cael sgwrs am yr hyn sy'n gydbwysedd iach yn y ffordd y mae byd gwaith wedi newid yn ystod y pandemig, a pha mor barhaol y bydd y newid hwnnw. Ac mewn gwirionedd, rhai o'r heriau ynghylch goruchwylio pobl pan fyddant yn gweithio o bell—mae'n fater y mae Sarah Murphy, yr Aelod dros Ben-y-bont ar Ogwr wrth gwrs, wedi'i godi'n gyson. Mae cydbwysedd rhwng y bobl sydd wedi gweld gwelliant yn eu llesiant o allu gwneud rhywfaint o'u bywyd gwaith o bell a'r rhai sydd wedi ei chael hi'n anodd peidio â bod mor gysylltiedig â'r gweithle hefyd. Felly, nid yw mor syml â dweud, 'Mae mynd yn ôl i'r swyddfa yn dda i iechyd meddwl pawb', ac nid yw mor syml â dweud, 'Mae'n dda i bobl beidio â bod yn gweithio mewn swyddfa hefyd.' Felly, mae'r her yn y cydbwysedd. Ac yn ddiddorol, yng nghynhadledd y Sefydliad Siartredig Personél a Datblygu ddoe, roedd hyn yn rhan o'r sgwrs a gafwyd.

Yng nghyfarfod y fforwm economi ymwelwyr a gefais heddiw, gwneuthum y cynnig mai'r hyn yr hoffwn ei gael o safbwynt y Llywodraeth yw dealltwriaeth glir, wrth i'r patrwm newidiol ddod i'r amlwg, rhwng busnesau a sefydliadau busnes ac undebau llafur, ar yr hyn y mae patrwm bywyd gwaith gwell yn debygol o olygu, er mwyn sicrhau ein bod yn cydbwyso rhai o'r amcanion hyn sy'n cystadlu o ran sut yr ydych yn camu ymlaen yn eich diwydiant—rhan o'r busnes ymarferol o ddysgu yn y swydd mewn gwirionedd, fel y gwneuthum pan oeddwn yn gyfreithiwr dan hyfforddiant; roedd gwneud hynny'n llawer haws pan oeddech chi o gwmpas pobl eraill—ac ar yr un pryd, cydbwyso rhannau eraill o'ch bywyd a pheidio â gorfod bod mewn un gweithle bum diwrnod yr wythnos am gynifer o oriau â phosibl. Felly, mae hynny'n rhan o'r her sydd gennym, ac rwy'n obeithiol y byddwn yn cyrraedd lle synhwyrol, oherwydd y dull partneriaeth gymdeithasol llwyddiannus sydd gennym. A gallai hynny olygu bod achos dros newid materion a gadwyd yn ôl fel cyfraith cyflogaeth, a gall hefyd olygu y gallwn wneud rhywfaint o hynny, yn syml, gyda'r bartneriaeth lwyddiannus yr ydym eisoes wedi'i sefydlu yma yng Nghymru.

Rwy'n un o lysgenhadon balch yr ymgyrch iechyd meddwl 'Where's Your Head At?', ac mae'r ymgyrch wedi arwain at Fil sy'n mynd drwy Senedd y DU i sicrhau bod hyfforddiant cymorth cyntaf iechyd meddwl yn cael ei ymgorffori mewn hyfforddiant cymorth cyntaf, ac i gydnabod bod ochr gorfforol a meddyliol hyfforddiant cymorth cyntaf yn gyfartal. Rwy'n meddwl tybed beth a wnewch yn y strategaethau a gyhoeddwyd gennych i sicrhau bod gennym swyddogion cymorth cyntaf iechyd meddwl ym mhob busnes ledled Cymru, ac onid ydych yn cytuno â mi ei bod yn bwysig inni gael hyrwyddwyr yn y gweithle i ofalu am anghenion pobl â salwch meddwl ?

Wel, mewn gwirionedd, y pwynt ehangach am iechyd meddwl yw ei fod yn rhywbeth i bob un ohonom, o ran cael rhywfaint o gydbwysedd yn yr hyn a wnawn a gallu bod yn llwyddiannus yn y gwaith a'r tu allan i'r gwaith hefyd. Mae'n ymwneud â mwy na'r rheini sy'n cael trafferth gyda'u hiechyd meddwl; mae sicrhau iechyd meddwl da yn rhywbeth i bob un ohonom. Ac mewn gwirionedd, yn hytrach na chael pwynt penodol am geisio mandadu cymorth cyntaf iechyd meddwl, rhywbeth y mae fy swyddfa etholaeth fy hun, er enghraifft, wedi ymgymryd ag ef mewn gwirionedd, a rhywbeth yr ydym yn ei ystyried yn fuddiol, ond mae'n ymwneud hefyd â'r hyn a wnawn drwy annog a rhoi arweiniad yn ehangach. Ac mewn gwirionedd, yn rhaglen Cymru Iach ar Waith, mae hynny'n rhan o'r hyn sy'n digwydd—edrych ar iechyd meddwl gweithlu, nid iechyd corfforol yn unig. Mae hefyd yn rhan o'n contract economaidd yn un o'r pileri newydd, a hyrwyddo llesiant corfforol a meddyliol pobl hefyd. Felly, mae'n bendant yn rhan o'r hyn yr ydym eisiau i fusnesau ei wneud ac yn rhan o'r hyn y disgwyliwn ei weld wrth symud ymlaen fel rhan reolaidd o'r ffordd y mae pob busnes a gwasanaeth cyhoeddus yn gweithredu.