Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o'r effaith y bydd penderfyniad yr Uchel Lys mewn perthynas â pharc ynni Baglan yn ei chael ar fusnesau? TQ611

Mae fy swyddogion a minnau'n ystyried y dyfarniad, gan gynnwys safbwynt Llywodraeth Cymru mewn perthynas ag apêl bosibl o ddyfarniad yr Uchel Lys. Mae Llywodraeth Cymru yn ymwybodol iawn o'r straen a'r ansicrwydd y mae cwsmeriaid y parc ynni wedi'u profi. Byddwn yn parhau i weithio gyda'r holl bartïon perthnasol i geisio sicrhau ateb sy'n diogelu'r amgylchedd, iechyd y cyhoedd a swyddi. Wrth gwrs, cyhoeddais ddatganiad ysgrifenedig ar y mater ddoe ar ôl cais Mike Hedges mewn cwestiynau i'r Trefnydd. 

Diolch, Weinidog. Rwy'n siŵr y byddwch yn falch o wybod mai dyma fy nghwestiwn olaf i chi heddiw. Mae Jonathan Ridd, cyfarwyddwr yn y parc ynni, wedi dweud y bydd yn rhaid i gwmnïau bach yn y parc dalu cost generaduron diesel yn awr er mwyn parhau i weithredu, gan ddweud y bydd rhai busnesau yn talu hyd at wyth gwaith yn fwy am ynni o ystyried y costau tanwydd cynyddol. Mae hyn yn ei dro yn rhoi pwysau ar gyllid cwmnïau, gyda rhai o bosibl heb unrhyw ddewis ond lleihau, gan roi swyddi mewn perygl os bydd hynny'n digwydd. A yw'r Llywodraeth wedi edrych yn benodol ar sut y gallant helpu busnesau gyda'r gost ychwanegol bosibl, a pha gymorth wrth gefn sy'n bodoli i unrhyw weithiwr a allai golli ei swydd?

Os yw gweithwyr yn colli eu swyddi, mae gennym ystod o fesurau cymorth y gallwn eu rhoi ar waith ac a roddwyd ar waith gennym yn y gorffennol. Ond yr hyn y ceisiwn ei wneud mewn gwirionedd mewn amryw o'r camau yr ydym yn eu cymryd yw ceisio osgoi colli nifer sylweddol o swyddi o ganlyniad i'r camau arfaethedig i dorri'r cyflenwadau pŵer. Yr hyn a ddywedodd y dyfarniad oedd y bydd pŵer pob busnes yn cael ei gadw tan o leiaf 4 Ebrill. Nid yw hynny'n bell i ffwrdd, ac mae'n golygu bod gwir reidrwydd i fy swyddogion a minnau benderfynu a ydym yn mynd i apelio yn erbyn y dyfarniad neu'n wir a ellir gohirio hynny oherwydd achos yr adolygiad barnwrol a gyflwynais i'r Ysgrifennydd Gwladol dros Fusnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol yn Llywodraeth y DU.

Ydw, rwy'n pryderu, ydw, rwy'n parhau i weithio gyda fy swyddogion ond hefyd partneriaid eraill gan gynnwys Cyngor Castell-nedd Port Talbot a Dŵr Cymru, ac rydym yn pryderu'n arbennig am yr effaith ar swyddi yn y parc. Yr her i hyn, serch hynny, yw, os yw pobl yn defnyddio generaduron diesel, nid y gost iddynt hwy yn unig ydyw—mae cost amgylcheddol i hynny hefyd. Mae'n ardal heb ansawdd aer gwych, a gall defnydd sylweddol o generaduron diesel fod yn rhywbeth na fyddai Cyfoeth Naturiol Cymru mewn sefyllfa i'w ganiatáu. Mae gennym amrywiaeth o feysydd yr ydym wedi gofyn i'r llys eu hystyried. Fel y dywedais, bydd angen imi gael cyngor pellach gan fy swyddogion, gan gynnwys cyngor cyfreithiol, ac os cymerir unrhyw gamau pellach, byddaf yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau gyda datganiad ysgrifenedig arall wrth gwrs. 

Fel y soniodd y Gweinidog, gofynnais gwestiwn am hyn i'r Trefnydd ddoe. A gaf fi ddiolch i Lywodraeth Cymru am weithredu'n gyflym? Darllenais ddatganiad y Gweinidog ddoe. Rwy'n croesawu'r penderfyniad i gyflwyno achos drwy adolygiad barnwrol i'r Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol. Mae perygl i hyn effeithio'n ddifrifol ar gyflogaeth pobl sy'n byw yn Abertawe, Castell-nedd Port Talbot a Phen-y-bont ar Ogwr, fel y gwyddoch eich hun, Ddirprwy Lywydd. Mae diffyg gweithredu Llywodraeth San Steffan yn frawychus. A oes unrhyw beth pellach y gall Llywodraeth Cymru neu gwmnïau ar y safle ei wneud i sicrhau bod y cyflenwad yn parhau?

Rydym wedi gweithio'n galed iawn dros bron i flwyddyn bellach i geisio rheoleiddio'r cyflenwad ers penodi'r derbynnydd swyddogol ac ers bod bygythiad gwirioneddol i'r cyflenwad pŵer. Mae rheswm pam na all y Dirprwy Lywydd ofyn y cwestiwn hwn er ei fod yn ei etholaeth, ac rwyf wedi gallu rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf iddo am amrywiaeth o faterion y tu allan i'r Siambr. Mae'r cyflenwad pŵer yn effeithio ar fusnesau yn y parc; mae hefyd yn effeithio ar y cyflenwad pŵer i orsafoedd pwmpio a weithredir gan Gyngor Castell-nedd Port Talbot a Dŵr Cymru. Rhan o'n her os bydd y gorsafoedd pwmpio hynny'n methu a bod storm, fel y mae pawb ohonom wedi arfer eu gweld yn fwy rheolaidd, yw y gallai fod canlyniadau sylweddol i fusnesau, trigolion, a'r hyn y byddai'n ei olygu i amgylchedd cyfagos yr aber pe bai dŵr budr yn gollwng. Gellir osgoi niwed i'r amgylchedd ac i bobl. Dyna pam ein bod yn cyflwyno achos yr adolygiad barnwrol—oherwydd ein dadl ni yw bod gan yr Ysgrifennydd Gwladol yn Llywodraeth y DU bŵer i gyfarwyddo'r derbynnydd swyddogol. Mae'n werth nodi, mewn llys agored, ei bod yn ymddangos bod cynrychiolwyr cyfreithiol y derbynnydd swyddogol yn cyfaddef mai dyna oedd eu barn hwythau hefyd. Yr her yw a fydd yr Ysgrifennydd Gwladol yn arfer y pŵer y dywedwn sydd ganddo neu a fyddwn ni, mewn gwirionedd, yn gwario llawer o arian cyhoeddus ar ddilyn llwybr cyfreithiol arall yn hytrach na gweithredu ar yr hyn y gwelaf yw'r ffordd fwyaf cymesur a lleiaf costus o osgoi'r niwed sylweddol a allai ddigwydd i swyddi, iechyd y cyhoedd a'r amgylchedd. 

Weinidog, fel y dywedoch chi'n gwbl briodol yn eich datganiad ysgrifenedig, bydd effaith sylweddol iawn yn sgil terfynu'r cyflenwad ynni gwifren breifat i fusnesau a dinasyddion ym Maglan. Yn ogystal â'r achosion cyfreithiol a gychwynnwyd gan Lywodraeth Cymru, Dŵr Cymru a Chyngor Castell-nedd Port Talbot, beth arall sy'n cael ei wneud i gyflymu'r cyflenwad ynni i'r safle fel y gellir diogelu swyddi a bod gweithwyr yn cael yr hyder sydd ei angen arnynt i gael sicrwydd nad yw Llywodraeth Cymru yn cefnu arnynt yn y sefyllfa hon?

Credaf fod cywair eich sylw olaf yn dadwneud rhai o'r pwyntiau mwy cadarnhaol a wnaethoch yn gynharach. Nid yw Llywodraeth Cymru wedi cefnu ar weithwyr o gwbl. Rwyf wedi cytuno i wario sawl miliwn o bunnoedd—rwyf wedi amlinellu hyn mewn datganiadau ysgrifenedig blaenorol y bydd yr Aelod wedi cael cyfle i'w darllen—i reoleiddio'r cyflenwad mewn gwirionedd. Nid cyfrifoldeb statudol Llywodraeth Cymru yw gwneud hynny, ond rwy'n dewis ei wneud oherwydd yr effaith uniongyrchol ar nifer sylweddol o swyddi yn y parc hwnnw. Ond hefyd, fel y dywedais mewn ymateb i Mike Hedges ac yn y sgyrsiau rheolaidd y mae'r Aelod etholaeth wedi'u cael gyda mi, os bydd y gorsafoedd pwmpio'n methu, mae gwir berygl o niwed gwirioneddol sylweddol i drigolion a busnesau a'r amgylchedd ehangach. Dyna pam ein bod yn talu i osod cysylltiad newydd. Er bod y cysylltiad â'r gorsafoedd pwmpio i fod i gael ei gadw tan 18 Ebrill, ein her yw nad oes gennym sicrwydd y bydd Western Power wedi rheoleiddio cyflenwad i'r lleoedd hynny erbyn hynny. Pwy ar y ddaear a fyddai am fod mewn sefyllfa lle y ceir storm wythnos ar ôl y Pasg, gyda chyflenwad pŵer ysbeidiol, a'r gorsafoedd pwmpio heb fod yn gweithio'n effeithiol? Rydym wedi gweithredu'r camau a wnaethom hyd at y pwynt hwn. Dyna pam y credwn mai'r peth iawn i'r Ysgrifennydd Gwladol dros Fusnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol ei wneud yw arfer y pŵer y dywedwn sydd ganddo i gyfeirio'r derbynnydd swyddogol at lwybr gweithredu gwahanol, gan roi ystyriaeth briodol i effaith uniongyrchol ac anochel torri'r cyflenwad pŵer ar yr adeg honno. Fel y dywedais, wedi imi gael cyngor pellach gan fy swyddogion, rwy'n hapus i roi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r Aelodau pan fydd gennyf fwy i'w ddweud.

Diolch, Weinidog.