Diolch yn fawr, Lywydd dros dro. A gaf fi ddiolch i Aelodau'r Senedd am gyflwyno'r ddadl wirioneddol bwysig hon ar gau adeiladau crefyddol ledled Cymru, ac am ddangos cymaint o angerdd ynghylch y mater—mater sydd, yn fy marn i, yn peri pryder i bob un ohonom? Oherwydd mae gan bob un ohonom yr adeiladau hyn yn ein hetholaethau, onid oes? Cyfeiriodd Alun Davies at y synagog ym Merthyr Tudful, a fydd yn cael ei haddasu i fod yn ganolfan treftadaeth Iddewig ar gyfer Cymru gyfan. Rwy'n meddwl am Gapel Aberfan, sydd bellach yn wag, a'i bwysigrwydd i'r gymuned honno ar ôl y drychineb yn Aberfan.

Mae mannau addoli wedi'u gwreiddio'n llwyr yn nhreftadaeth pob cymuned yng Nghymru, ac roedd yn wych clywed Rhys ab Owen, Joel James, Delyth Jewell, Buffy Williams a Mabon ap Gwynfor i gyd yn siarad mor angerddol ac ysbrydoledig am enghreifftiau o'u bywydau eu hunain a'u hetholaethau eu hunain, oherwydd gyda'i gilydd maent yn cynnwys mwy o hanes, o bosibl, nag unrhyw fath arall o adeilad a welwn bob dydd. Mae cymaint â 3,000 o fannau addoli wedi'u rhestru yng Nghymru, sy'n gydnabyddiaeth rymus o'u harwyddocâd pensaernïol a hanesyddol. Nid oes llawer ohonynt wedi bodloni'r meini prawf ar gyfer rhestru statudol ar lefel genedlaethol, ond wrth gwrs maent yn dal i fod yn bwysig iawn ar lefel leol.

Yn anffodus, mae'r cysylltiadau cymunedol sydd wedi cynnal yr holl adeiladau hynny dros ganrifoedd wedi treulio'n denau iawn mewn sawl ardal. Cytunaf yn llwyr ei bod yn hanfodol i Lywodraeth Cymru weithio gyda gwahanol enwadau i drafod dyfodol yr adeiladau hyn. Rwy'n falch o adrodd bod fy swyddogion yn Cadw yn gwneud hynny. Mae'n rhaid inni hefyd fod yn greadigol a gweithio gydag amrywiaeth o bartneriaid eraill i ddod o hyd i ddyfodol cynaliadwy i'r adeiladau gwerthfawr hyn sy'n eu hadfer i'w lle yng nghalon ein cymunedau.