Diolch i'r Pwyllgor Cydraddoldeb a Chyfiawnder Cymdeithasol am gyflwyno'r adroddiad heddiw. Efallai eich bod yn synnu braidd wrth fy ngweld i'n siarad ar yr eitem hon heddiw, ond rhaid imi ddweud, cefais y pleser o fynychu dau o gyfarfodydd y pwyllgor ar ran fy nghyfaill a fy nghyd-Aelod dros y misoedd diwethaf, a mwynheais waith y pwyllgor a gyflawnwyd ar gyflogaeth rhieni a gofal plant—y mater penodol hwn. Rwy'n siŵr fod y pwyllgor wedi mwynhau fy mhresenoldeb yno hefyd, ar adegau. [Chwerthin.]

Ond fel y gwyddom, mae gofal plant a chyflogaeth rhieni wedi bod yn broblem ers nifer o flynyddoedd a daeth i'r amlwg, yn sicr, drwy bandemig COVID-19. Fel a rannwyd eisoes drwy'r adroddiad, gan fod mynediad at ofal plant fforddiadwy a hyblyg yn cael ei nodi'n aml gan lawer o rieni fel un o'r prif rwystrau sy'n eu hatal rhag gweithio neu gamu ymlaen ymhellach yn eu gyrfaoedd—ac mae fy ngwraig a minnau'n sicr wedi profi hyn gyda'n tri phlentyn, sydd o dan 10 oed—mae yna her a all godi i rieni sy'n gweithio.

Cyn imi droi at  rai o'r pwyntiau a wnaeth fy nharo yn yr adroddiad a gwaith y pwyllgor ar hyn, wrth i'r adroddiad gael ei gyflwyno, un peth a aeth drwy fy meddwl oedd tybed a ydym, weithiau, yn colli cyfle gyda gofal sy'n pontio'r cenedlaethau. Rwyf bob amser yn cofio'r stori, yn fy mywyd blaenorol, fy swydd flaenorol, roedd gennyf bennaeth newydd a ddaethai draw ar secondiad o Hyderabad yn India, ac ni allai ddod dros y ffordd yr ydym yn ymdrin â gofal, gofal plant, gofalu am ein henoed, o'i gymharu â rhai o'r ffyrdd diwylliannol y byddai ei draddodiad ef yn eu defnyddio. Tybed weithiau a ydym yn colli cyfle gyda'r berthynas rhwng teidiau a neiniau a'u hwyrion a all ddigwydd a'r gefnogaeth a ddarparwn yno ar draws sawl cenhedlaeth. Sylw wrth basio yw hynny, mae'n debyg.

Ond o ran yr adroddiad a'r pwyntiau a wnaeth argraff arnaf, fel y nodwyd, yn ystod y dystiolaeth y pwyllgor, mae llawer o rieni heb fod yn ymwybodol o'r cymorth gofal plant sydd ar gael iddynt mewn gwirionedd, yn enwedig y cymorth sydd ar gael i rieni newydd, a phrofais innau hyn tua naw mlynedd yn ôl. Mae'n bwysig iawn yn fy marn i fod Llywodraeth Cymru yn gweithio'n agosach gydag awdurdodau lleol yn enwedig, a byrddau iechyd a sefydliadau perthnasol i wella'r ymwybyddiaeth hon a darparu rhagor o wybodaeth i rieni, fel y gallant ddefnyddio nifer o'r opsiynau gwych sydd ar gael, ac mae'n hanfodol fod gofal plant a chymorth yn cael eu targedu, yn sicr, at deuluoedd sydd ei angen, a'n bod yn ceisio osgoi'r loteri cod post a all ddigwydd o bryd i'w gilydd.

Yn ail, o ran y cytundeb cydweithio rhwng Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru, mae'n amlwg fod rhywfaint o ddarpariaeth yno i wella ac ehangu gofal plant am ddim i blant dwyflwydd oed, gan ganolbwyntio'n benodol ar ddarparu gofal plant cyfrwng Cymraeg wedi'i gryfhau, a byddwn yn sicr yn croesawu hynny o'r ochr hon i'r meinciau. Mae'r rhain yn eitemau y buom yn galw amdanynt ers amser maith hefyd ac mae'n dda gweld cynnydd yn y maes hwnnw.

Yn olaf, credaf ei bod yn amlwg o ymgysylltiad y pwyllgor fod angen gwneud pob ymdrech i annog pobl o bob cefndir, fel y nodwyd gan y Cadeirydd yno, i ystyried gyrfa mewn gofal plant. Rwy'n gwybod er enghraifft fod fy ngwraig wedi gweithio yn y maes hwn am gyfnod byr a byddai'n dda gweld cymysgedd ehangach o bobl yn ymwneud â gofal plant proffesiynol, a bod plant yn gallu gweld gwahanol fathau o bobl yn gofalu amdanynt dros wahanol gyfnodau yn eu bywydau, mae'n debyg.

Felly, i gloi, hoffwn gofnodi fy niolch i'r pwyllgor cyfan am gynhyrchu'r gwaith pwysig hwn ar ofal plant a'r canlyniadau cadarnhaol a gaiff. Diolch hefyd i'r sefydliadau a'r cyrff cyhoeddus a phob math o gyrff a roddodd dystiolaeth i helpu'r pwyllgor gyda'u hargymhellion. Diolch yn fawr iawn.