Hoffwn ddiolch i fy nghyd-Aelodau, Russell a Darren, yn amlwg, am gyflwyno’r ddadl hon heddiw.

Mae fferyllfeydd wedi chwarae rhan hanfodol yn ystod y pandemig, ac maent wedi bod yn hanfodol, fel yr amlinellwyd eisoes, wrth gefnogi gofal sylfaenol ac eilaidd. Maent wedi cefnogi'r gwaith o ddarparu brechlyn COVID-19 ledled y wlad, gan helpu i roi pigiadau ym mreichiau pobl fel y gallai’r Deyrnas Unedig ddychwelyd at normalrwydd a symud ymlaen o’r pandemig cyn gynted â phosibl. Yn bwysig iawn, fel yr amlinellwyd eisoes—a chredaf fod hon yn rôl gwbl hanfodol—maent wedi lleihau nifer yr ymweliadau â meddygfeydd meddygon teulu. Maent wedi chwarae rhan enfawr yn hynny, yn enwedig yn ystod y pandemig, ar adeg o bwysau sylweddol ar y GIG, fel yr amlinellodd fy nghyd-Aelod, Russell George, yn gynharach gyda'r ystadegau a gawsom ganddo.

Ac fel y dywedodd Russell hefyd, rwyf wedi gweld â fy llygaid fy hun y gwaith y maent wedi'i wneud, ac fel y dywedodd Russell, maent yn chwarae rhan enfawr yn lleddfu'r pwysau ar feddygon teulu, ac mae mor hanfodol, fel y mae cyd-Aelodau eraill wedi'i amlinellu, fod gennym ymwybyddiaeth o beth yn union y maent yn ei wneud a'r holl rolau y maent yn eu chwarae. Maent yn gwneud cymaint. Gyda Russell Goodway, prif weithredwr Fferylliaeth Gymunedol Cymru, ymwelais â Fferyllfa Evans yng Nghwm-carn yn fy rhanbarth i, ac roeddwn—. Daeth yn amlwg iawn pa mor gwbl hanfodol yw’r gwasanaeth y maent yn ei ddarparu yn y gymuned honno. Trafodais hefyd effaith y pandemig a’r rolau cynyddol bwysig y mae fferyllfeydd yn eu chwarae yn eu cymunedau. Fodd bynnag, fel y dywedodd Jack Sargeant eisoes, rydym bellach yn gweld fferyllfeydd o dan lawer iawn o straen, a rhai ar ben eu tennyn. Canfu arolwg diweddar gan y Gymdeithas Fferyllol Frenhinol fod naw o bob 10 o ymatebwyr wedi cyrraedd pen eu tennyn. Yn amlwg, ni all hyn barhau. Mae iechyd meddwl, fel y gŵyr pob un ohonom, yn hollbwysig, ac mae arnom angen cymorth a buddsoddiad priodol wedi’i dargedu gan Lywodraeth Cymru yn hyn o beth.

Dechrau da fyddai cynyddu nifer y lleoedd hyfforddi ar gyfer fferyllwyr yn sylweddol, eu cefnogi, i lenwi’r nifer fawr o swyddi gwag a welwn yn ymddangos ledled Cymru, ac fel yr amlinellodd fy nghyd-Aelod, James Evans, credaf fod gradd-brentisiaethau ar eu cyfer yn syniad gwych. Nid yn unig fod angen inni weld mwy o fferyllwyr hyfforddedig yma yng Nghymru, ond mae fferyllwyr Cymru hefyd yn wynebu lefelau uwch o fiwrocratiaeth nag unman arall yn y DU, ac mae’n rhaid iddynt ymdopi â’r dechnoleg fwyaf sylfaenol, rhywbeth a welais hefyd ar fy ymweliad. Bûm yn gweithio mewn fferyllfa ym Mrynbuga amser maith yn ôl, yn dosbarthu cyffuriau i bobl—y math iawn. [Chwerthin.] Nid y rhai 'hwyl'. Ond gwelais yn uniongyrchol yno eu bod yn dal i ddefnyddio peiriannau ffacs. Hynny yw, roedd yn chwerthinllyd yn yr oes sydd ohoni.

Felly, y dechnoleg, mae gwir angen i honno newid. Ond nid yw e-bresgripsiynu, fel y dywedwyd eisoes, a rhannu cofnodion meddygol, er enghraifft, yn rhywbeth sydd ar gael fel mater o drefn yma yng Nghymru. Mae i'w groesawu'n fawr, ymrwymiad y Llywodraeth i hynny, fel yr amlinellwyd gan fy nghyd-Aelodau, ond mewn cyferbyniad, mae Lloegr a'r Alban wedi bod yn e-bresgripsiynu ers mwy na degawd. Mae'n drueni fod Llywodraeth Cymru mor bell ar ei hôl hi yn hynny o beth, ac rwy'n ailadrodd y galwadau gan Russell George y dylid cyflymu hynny. Mae Llywodraeth Lafur Cymru wedi methu moderneiddio ein fferyllfeydd a dod â hwy i mewn i’r unfed ganrif ar hugain. Yn lle hynny, mae gennym hen system fiwrocrataidd sydd dan bwysau mawr. Yn syml, mae ein fferyllwyr a’n cleifion yn haeddu gwell. Mae ein cymunedau angen ein fferyllfeydd lleol. Diolch.