4. Pa drafodaethau y mae'r Prif Weinidog wedi'u cael gyda Llywodraeth y DU ynghylch goruchwylio rheoleiddiwr pêl-droed newydd Lloegr? OQ57969

Diolch i'r Aelod am y cwestiwn yna. Ni chafodd Llywodraeth Cymru ei gwahodd i gyfrannu at yr adolygiad o lywodraethu pêl-droed yn Lloegr dan arweiniad cefnogwyr. Bydd y rheoleiddiwr annibynnol newydd arfaethedig ar gyfer pêl-droed yn Lloegr yn cael rhywfaint o effaith ar glybiau Cymru sy'n chwarae yng nghynghreiriau Lloegr, ond mater i Lywodraeth y DU fydd goruchwylio'r rheoleiddiwr.

Mae hynny, wrth gwrs, yn siomedig, oherwydd, yn amlwg, mae clybiau o Gymru yn chwarae yng nghynghreiriau Cymru a Lloegr. Rydym ni i gyd yn cofio marwolaeth drasig Emiliano Sala dros dair blynedd yn ôl, y cwympodd ei awyren ar ei ffordd i Gaerdydd o Nantes. Y llynedd, cafwyd David Henderson yn euog a chafodd 18 mis yn y carchar am ei roi ar awyren a gafodd ei hedfan gan rywun nad oedd wedi ei drwyddedu i gludo teithwyr a oedd yn talu, nac i hedfan yn y nos. Fel y dywedir wrthym ni, mae rheoleiddiwr pêl-droed newydd Lloegr yn mynd i fod yn canolbwyntio ar faterion ariannol clybiau pêl-droed proffesiynol. A wnaiff Llywodraeth Cymru wneud sylwadau am yr oruchwyliaeth y mae'n rhaid i'r rheoleiddiwr feddu arni i dacluso'r ffordd y mae clybiau pêl-droed yn prynu ac yn gwerthu chwaraewyr, i'w diogelu rhag asiantau diegwyddor a phobl sy'n dymuno gwneud arian o bêl-droed, fel y gallwn ni barhau i'w galw'n gêm brydferth?

A gaf i ddiolch i Jenny Rathbone am y cwestiynau yna? Mae hi'n llygad ei lle wrth ddweud bod troseddau wrth wraidd y digwyddiadau trasig yn ymwneud â marwolaeth Emiliano Sala. Mae'r adolygiad dan arweiniad cefnogwyr, adolygiad Tracey Crouch, yn sicr yn werth ei ddarllen i unrhyw Aelodau o'r Senedd sydd â diddordeb yn y pwnc. Rwy'n credu ei fod yn gwneud cyfres o argymhellion pwysig iawn, a byddan nhw'n cael effaith yma yng Nghymru oherwydd cyfranogiad o leiaf pum clwb o Gymru yng nghynghreiriau Lloegr.

O ran y pwynt penodol ynghylch asiantau, rwy'n credu bod yr adolygiad yn arbennig o ddiddorol i'w ddarllen. Mae'n tynnu sylw at y ffaith y bu cyfundrefn reoleiddio yn gysylltiedig â gweithrediad asiantau pêl-droed tan 2015, pan ddaeth cyfundrefn reoleiddio FIFA i ben, ac arweiniodd at ddadreoleiddio'r diwydiant hwnnw. Mae FIFA bellach yn disgrifio'r canlyniad fel cyfraith y jyngl, lle mae gwrthdaro buddiannau yn rhemp a chomisiynau afresymol—mae'n rhoi'r geiriau 'comisiynau' mewn dyfynodau—yn cael eu hennill o bob cwr. Mae'r adroddiad yn ei gwneud yn eglur mai pêl-droed yn Lloegr yw marchnad fwyaf y byd i asiantau. Mae ganddo rai ffigurau trawiadol iawn. Mae'n dyfynnu ffigurau gan FIFA dros y degawd diwethaf. Mae'n dweud bod busnes pêl-droed Lloegr—ac mae hynny'n cynnwys y clybiau yng Nghymru, felly, sy'n cymryd rhan yng nghynghreiriau Lloegr—wedi gwario $919 miliwn wrth dalu am wasanaethau asiantau dros ddegawd. Yn yr Almaen, $376 miliwn oedd y ffigur, yn Sbaen $264 miliwn, yn Ffrainc $190 miliwn—$190 miliwn yn Ffrainc a $919 miliwn yn y gêm yn Lloegr. Fel y mae casgliadau Tracey Crouch yn ei fynegi:

'Mae'n destun pryder ei bod yn ymddangos bod clybiau Lloegr yn talu cymaint mwy nag unrhyw gynghreiriau eraill—arian sy'n cael ei golli i'r gêm. Mae hefyd yn peri pryder y gallai'r diffyg rheoleiddio asiantau, yn ogystal â chostio arian i glybiau...y gallai gweithgarwch troseddol fod yn digwydd hefyd, gan gynnwys camfanteisio ar blant.'

Mae'r rhain yn gyhuddiadau difrifol iawn sy'n cael eu gwneud, yn ddifrifol iawn yn nhestun yr adroddiad. Ceir argymhelliad yn yr adolygiad hwnnw dan arweiniad cefnogwyr. Fe'i derbyniwyd gan Lywodraeth y DU, y mae wedi ei gyfeirio ati, sef y dylai'r Llywodraeth archwilio ffyrdd o gefnogi'r gwaith o reoleiddio asiantau pêl-droed sy'n gweithredu ym maes pêl-droed yn Lloegr, drwy weithio gydag awdurdodau perthnasol, gan gynnwys FIFA.

O'r cwestiwn atodol a roddodd Jenny Rathbone ger ein bron y prynhawn yma, Llywydd, gallwch weld cryfder yr argymhelliad hwnnw, ac mae'n dda gallu dweud ei fod wedi ei dderbyn gan Lywodraeth y DU. Mae'n rhaid i ni edrych ymlaen yn awr at weld y Llywodraeth yn gweithio gydag eraill i ddod â gweithrediad asiantau pêl-droed yn ôl o dan gyfundrefn reoleiddio sylweddol y gellir ei hamddiffyn.

Rwy'n sicr yn croesawu'r adolygiad hwn dan arweiniad cefnogwyr, a fydd, gobeithio, yn sicrhau dyfodol pêl-droed am genedlaethau i ddod. Rydym yn gwybod bod nifer o faterion yn y gêm y ceisiodd yr adolygiad fynd i'r afael â nhw, ac rwy'n croesawu'r ffaith bod Llywodraeth y DU wedi cymeradwyo pob un o'r 10 argymhelliad strategol a geir yn yr adroddiad—yn fwyaf nodedig, rheoleiddiwr pêl-droed. Er bod yr adolygiad ar gyfer y gêm yn Lloegr, mae'n bwysig cofio, fel y nodwyd eisoes, fod nifer o glybiau yng Nghymru yn chwarae ym mhyramid Lloegr. Felly, pa effaith, yn eich barn chi, bydd yr adolygiad hwn yn ei chael ar y clybiau hynny?

Yn ail, ar ôl i Bapur Gwyn y DU gael ei gyhoeddi'n llawn dros yr haf, a gaf i ofyn i chi am gadarnhad y bydd Dirprwy Weinidog y Celfyddydau a Chwaraeon yn gwneud datganiad llawn i'r Senedd ar effaith y Papur Gwyn ar glybiau yng Nghymru, ac a oes unrhyw agweddau ar yr adroddiad a'r Papur Gwyn y gall Llywodraeth Cymru a Chymdeithas Bêl-droed Cymru eu datblygu ar gyfer y gêm yng Nghymru?

Yn olaf, rwy'n credu y byddai'n gyfle wedi ei wastraffu pe na fyddwn yn llongyfarch Dinas Abertawe ar guro Dinas Caerdydd ddwywaith y tymor hwn, sef y tro cyntaf i'r naill glwb neu'r llall gyflawni'r gamp honno. Felly, efallai, fel yr Aelod etholaeth dros Orllewin Caerdydd, yr hoffai'r Prif Weinidog ymuno â mi i longyfarch yr Elyrch hefyd.

Wel, rwy'n credu bod yr Aelod yn ddoeth i wneud ei sylwadau terfynol o ddiogelwch ei swyddfa ei hun—[Chwerthin.]—felly rwy'n ei longyfarch ar gael y rhan honno'n iawn. Mewn gwirionedd, cytunais â llawer iawn o'r hyn a oedd ganddo i'w ddweud. Rwy'n credu y bydd yr adolygiad yn cael effaith yma yng Nghymru os caiff ei argymhellion eu gweithredu. Mae'n debygol o fod yn effaith fuddiol oherwydd yr hyn y mae'n ei wneud yw pwysleisio'r ffaith bod pêl-droed yn gêm a gaiff ei chwarae er budd y rhai sy'n cefnogi clybiau pêl-droed, yn hytrach na'r rhai sy'n berchen arnyn nhw neu sy'n ceisio gwneud arian ohonyn nhw. Os oes un neges wrth wraidd yr adolygiad, mae'n ymwneud â sut yr ydych yn ail-gydbwyso'r buddiannau hynny, fel bod buddiannau cefnogwyr yn dod yn gyntaf, yn hytrach na rhai o'r ffyrdd y mae'r gêm wedi datblygu dros gyfnodau mwy diweddar.

Byddwn ni, wrth gwrs, yn darllen y Papur Gwyn â diddordeb. Byddai'n dda iawn, o'n safbwynt ni, pe bai Gweinidogion Cymru yn cael cyfle i fod yn rhan o rai o'r trafodaethau a fydd yn rhagflaenu'r Papur Gwyn hwnnw. Bydd y Gweinidog sy'n gyfrifol, rwy'n siŵr, yn cyflwyno adroddiad ar unrhyw gasgliadau sydd ganddi ar gyfer y gêm yng Nghymru i'r Senedd.

Bydd yr Aelod yn falch o wybod, rwy'n siŵr, mai'r gêm bêl-droed broffesiynol gyntaf yr es i i'w gweld erioed oedd ar Gae'r Vetch yn Abertawe, lle gwelais Abertawe o'r bedwaredd adran yn chwarae Huddersfield o'r bedwaredd adran. Ni allaf ddweud yn onest fod y gêm gyfartal 0-0 honno wedi fy ysbrydoli i ddychwelyd yn gyflym i'r cae, ond mae gen i atgofion melys iawn o fod yng Nghae'r Vetch.