8. A wnaiff y Cwnsler Cyffredinol roi diweddariad ar drafodaethau Llywodraeth Cymru gyda'r Weinyddiaeth Gyfiawnder mewn perthynas â chanolfan gyfiawnder newydd i Gaerdydd? OQ57958

Diolch am eich cwestiwn. Ers imi gyfarfod ag uwch aelodau o’r farnwriaeth yng nghanolfan cyfiawnder sifil Caerdydd fis Medi diwethaf, rwyf wedi parhau i bwyso ar y Weinyddiaeth Gyfiawnder ynghylch yr angen cynyddol i gael gwared ar y ganolfan cyfiawnder sifil a chael un yn ei lle sy’n addas ar gyfer prifddinas yn yr unfed ganrif ar hugain.

Diolch, Gwnsler Cyffredinol. Mae’r adeilad presennol, sydd yn fy etholaeth, wedi dyddio ac yn gwbl annigonol. Mae’n anniogel i deuluoedd ac nid yw’n lle da i’r farnwriaeth, ei staff a’i chyfreithwyr fod yn gweithio ynddo. Gan mai cyfrifoldeb y Weinyddiaeth Gyfiawnder yw datrys y broblem hon, tybed sut nad ydym wedi gweld unrhyw gynnydd ers eich cyfarfod ym mis Medi. Oherwydd mae peidio â buddsoddi yn ein system gyfiawnder yn effeithio ar ansawdd cyfiawnder, ond hefyd ar y canfyddiad o bwysigrwydd cyfiawnder yng Nghymru, ac yn atal unrhyw un sydd am ddod i weithredu o’r eiddo hwn, sy'n amlwg yn amharu ar ddatblygiad economi gyfreithiol ffyniannus yng Nghymru. Felly, pa gamau y mae Llywodraeth Cymru yn eu cymryd i unioni’r sefyllfa gwbl annerbyniol hon?

Rydych yn codi pwyntiau pwysig iawn. Wrth gwrs, rwyf wedi gweithio o'r ganolfan cyfiawnder sifil ac mae Aelodau eraill o'r Senedd hon yn gyfarwydd iawn â'r cyfleusterau hynny. Tynnwyd sylw at gyflwr y llys gan y Comisiwn ar Gyfiawnder yng Nghymru ddwy flynedd a hanner yn ôl. A phan fyddwch yn cymharu’r cyfleuster a’r llys â’r rheini sy’n bodoli yn Llundain, Caeredin a Belfast, credaf fod y sefyllfa yng Nghaerdydd yn gwbl annerbyniol. Codais y mater hwn gyda’r Arglwydd Wolfson, ac mewn gwirionedd, roeddwn wedi gwahodd yr Arglwydd Wolfson i ddod i ymweld â’r llys. Mae ei ymddiswyddiad, wrth gwrs, wedi rhoi diwedd ar hynny, ond mae'n rhywbeth rwy'n bwriadu ei wneud gyda phwy bynnag a ddaw yn ei le.

Cododd y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol a minnau'r mater hwn gyda’r Arglwydd Ganghellor, Dominic Raab. Ni chawsom ymateb boddhaol o gwbl. Mewn gwirionedd, yr hyn a ddywedwyd wrthym oedd na fyddem yn cael canolfan cyfiawnder sifil newydd. Efallai y byddai rhai mân welliannau, ond nid oedd unrhyw gynlluniau ar y gweill ar gyfer llys newydd.

Mae hyn yn arwyddocaol am nifer o resymau. Yn gyntaf, nid yw canolfan cyfiawnder sifil Caerdydd yn addas i'r diben. Nid yw’n addas ar gyfer y teuluoedd, y dinasyddion sy’n defnyddio’r llys hwnnw, nid yw’n addas ar gyfer y cyfreithwyr sydd angen ei ddefnyddio ac nid yw'n addas nac yn ddiogel ychwaith ar gyfer y farnwriaeth eu hunain. Credaf y bydd unrhyw un sy’n gyfarwydd â’r llys yn llwyr gytuno â'r sylwadau hynny. Felly, mae’n fater cyfiawnder nad yw wedi ei ddatganoli sydd o’r pwys mwyaf, ond lle nad oes cyfleuster priodol ar gyfer llawer o’r canlyniadau a llawer o’r materion yr ydym ni'n ymwneud â hwy, ac y mae’n rhaid ymdrin â hwy yn y llys penodol hwnnw.

Mae hyn hefyd yn tanseilio’r economi gyfreithiol yng Nghymru gan ei fod yn atal cyfle i ddatblygu’r arbenigedd, y math o waith masnachol a fyddai’n bwysig iawn i economi Cymru ac y byddwn i'n sicr yn hoff o'i weld. Gwn fod Llywodraeth Cymru yn dymuno gweld economi gyfreithiol Cymru yn ehangu ac yn tyfu. Er mwyn gwneud hynny, mae'n rhaid ichi gael llys priodol, mae'n rhaid ichi gael cyfleusterau priodol ac mae'n rhaid ichi gael rhywbeth sy'n sefyll ar ei draed ei hun ac sy'n cael ei ystyried yn rhywbeth sy'n ennyn parch. Ni chredaf fod gennym unrhyw un o'r rheini. Credaf mai ymagwedd y Weinyddiaeth Gyfiawnder ar hyn o bryd yw esgeuluso eu rhwymedigaethau mewn perthynas ag ystad y llysoedd yng Nghymru. Mae’n rhywbeth rwy'n bwriadu ei godi, a gwn fod y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol yn bwriadu ei godi, a byddwn yn gwneud hynny ar bob lefel. A dweud y gwir, mae'n ddadl arall eto lle na fyddai’r llys yn y cyflwr hwnnw pe bai cyfiawnder wedi'i ddatganoli, ac ni fyddai’n rhaid inni oddef y cyfleusterau hynny.

Diolch i'r Cwnsler Cyffredinol.