Part of 1. Cwestiynau i'r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol – Senedd Cymru am 1:31 pm ar 11 Mai 2022.
Diolch, Weinidog. Mae adroddiad newydd cyngor iechyd cymuned bae Abertawe, 'Cael Mynediad at Ofal Deintyddol y GIG: Mynd at Wreiddyn y Broblem', yn rhoi darlun damniol o wasanaethau deintyddol yn ardaloedd Abertawe a Chastell-nedd Port Talbot. Mae'n pwysleisio bod y materion hyn yn bodoli cyn i'r pandemig eu gwaethygu. Mae cleifion wedi gorfod aros am flynyddoedd i weld deintydd, a llawer heb lwyddo i gael apwyntiad o gwbl. Canfu’r adroddiad fod 70 y cant o bobl yn teimlo o dan bwysau i geisio gofal deintyddol preifat er mwyn cael apwyntiad. Ni allant gael mynediad at wasanaethau deintyddol y GIG, gan gynnwys menywod beichiog a phlant. Ac mae apwyntiadau hanfodol yn cael eu gwrthod i gleifion â phroblemau meddygol difrifol sydd angen archwiliadau rheolaidd. Dywedodd un claf: 'Syrthiodd fy mhont ddeintyddol allan ar ddechrau 2020, rwyf hebddi o hyd. Mae'n effeithio ar fy hyder. Ni allaf wenu. Ni allaf chwerthin.' Mewn achos arall, bu'n rhaid i ddyn dynnu ei ddant ei hun o'i geg, a gwyddom fod achosion o hyn wedi'u cofnodi. A chlywais adroddiadau tebyg gan gannoedd o fy etholwyr mewn ymateb i arolwg a gynhaliais. Dywedodd un claf wrthyf hefyd ei fod wedi cael ei ddatgofrestru’n awtomatig gan nad oedd deintydd wedi’i weld ers dwy flynedd, er ei fod wedi bod ar y rhestr warchod am y rhan fwyaf o’r ddwy flynedd hynny. Felly, rwy'n croesawu cynllun y Llywodraeth a gyhoeddwyd yn ddiweddar i wella gofal deintyddol, ond hoffwn wybod sut y bydd diwygio’r contract yn mynd i’r afael yn ddigonol ac ar fyrder â’r holl bryderon a adlewyrchir yn yr adroddiad, sy’n codi ledled Cymru, ac sydd wedi’u codi gan lawer o Aelodau yn y Siambr hon. A oes cyllid digonol i gynyddu capasiti'r GIG i ddod â’r loteri cod post anghyfiawn hon i ben, a sicrhau bod y rheini na allant fforddio talu, neu na allant ddod o hyd i ddeintydd GIG, yn cael y gofal y mae ganddynt hawl iddo?