3. Pa gamau y mae Llywodraeth Cymru'n eu cymryd i ddelio â'r ôl-groniad o lawdriniaeth ddewisol yng Ngogledd Cymru? OQ58010

Diolch yn fawr iawn. Mae mynd i’r afael â’r ôl-groniad o gleifion yn flaenoriaeth allweddol i’r Llywodraeth hon. Fis diwethaf, lansiais y cynllun adfer gofal wedi’i gynllunio, sy’n nodi ein dull o leihau amseroedd aros yng Nghymru fel bod cleifion yn cael y gofal a’r driniaeth y maent yn eu haeddu, ac mae hynny wedi’i ategu gan fuddsoddiad rheolaidd ychwanegol o £170 miliwn.

Diolch am eich ateb, Weinidog. Mae preswylydd sydd wedi bod yn aros i weld meddyg ymgynghorol orthopedig ers bron i ddwy flynedd wedi cysylltu â mi, ac yn ystod y cyfnod hwnnw, mae eu harthritis wedi datblygu o fod yn gymedrol i fod yn ddifrifol. Mae'n ddealladwy fod y preswylydd yn bryderus y bydd amseroedd aros hwy am lawdriniaeth ddewisol yn golygu y bydd eu cyflwr yn parhau i waethygu. Maent wedi cael cyngor anghyson gan eu bwrdd iechyd ynglŷn ag a yw'r GIG yng Nghymru yn dal i gynnig llawdriniaethau drwy dystysgrif S2. A wnaiff y Gweinidog egluro i’r preswylydd p'un a yw tystysgrif S2 yn dal i fod yn opsiwn sydd ar gael i drigolion yng Nghymru, a rhoi sicrwydd iddynt fod pob cam angenrheidiol yn cael ei gymryd i wella amseroedd aros ar gyfer llawdriniaeth ddewisol? Diolch.

Diolch yn fawr iawn. Mae'n ddrwg iawn gennyf glywed bod unigolyn arall eto yn dioddef ac yn ei chael hi'n anodd oherwydd y rhestrau aros. Yn sicr, rwy’n bryderus iawn, yn enwedig, am bobl y gwn eu bod yn aros am lawdriniaethau cluniau. Rwy’n adnabod rhywun yn y Siambr hon y mae eu mam wedi cael clun newydd yn ddiweddar ac a fu'n sicr mewn llawer o boen cyn hynny. Felly, rwy'n awyddus iawn i fynd i'r afael â'r ôl-groniad hwn cyn gynted â phosibl. Yn amlwg, ni allaf sôn am unrhyw achosion unigol, ond os hoffech ysgrifennu ataf am yr achos hwn, byddaf yn sicr yn ymchwilio iddo.

Rydym wedi cyhoeddi cynllun adfer gofal wedi’i gynllunio, ac mae targedau allweddol iawn yr ydym nid yn unig yn gobeithio ond yn disgwyl i fyrddau iechyd eu cyflawni. Felly, rwy'n cael cyfarfodydd rheolaidd bellach gyda fy swyddogion i sicrhau ein bod yn rhoi pwysau ar y byrddau iechyd o ran yr hyn y disgwyliwn iddynt ei gyflawni, gan sicrhau eu bod yn aros ar y trywydd iawn.

Mewn perthynas â thystysgrif S2, gall cleifion yng Nghymru wneud cais o hyd i’w bwrdd iechyd lleol am driniaeth wedi’i chynllunio yn yr UE ac yn y Swistir o dan lwybr S2, ond yn amlwg, mae'n rhaid iddynt gael caniatâd gan eu bwrdd iechyd cyn y gallant ddisgwyl i’r bwrdd iechyd danysgrifennu hynny ar eu cyfer. Mae yna broses i fynd drwyddi, ac rwy’n fwy na pharod i ysgrifennu atoch ynglŷn â'r manylion os yw hynny o ddefnydd.FootnoteLink

Gwybodaeth ychwanegol at y Cyfarfod Llawn (Saesneg yn unig)

Weinidog, hoffwn groesawu eich sylwadau heddiw ar beth o’r buddsoddiad ychwanegol a wnaed i leihau amseroedd, ac fe gyfeirioch chi at eich cynllun adfer gofal wedi’i gynllunio hefyd, a fyddai o fudd i rai o fy nhrigolion yng ngogledd Cymru, gobeithio. Yn sicr, mae hyn yn amserol iawn, gan ein bod yn parhau i weld gweinyddiaeth sydd â rhai o'r ffigurau gwaethaf a welsom yn ein gwasanaeth iechyd, gydag un o bob pump o bobl yng Nghymru ar restr aros, o gymharu ag un o bob naw dros y ffin, a disgwyl i un o bob pedwar o bobl aros dros flwyddyn am driniaeth o gymharu ag un o bob 20 dros y ffin. Unwaith eto, mae hyn yn annog diffyg ymddiriedaeth, efallai, ymhlith llawer o fy nhrigolion, o ran gallu gweld targedau’n cael eu cyflawni, gan fod cymaint o dargedau heb eu cyflawni yn y gorffennol. Wrth gwrs, y tu ôl i bob un o'r ystadegau yr wyf newydd eu darllen yn gyflym mae unigolyn mewn poen ac sydd angen cymorth ar frys. Cyfeiriodd Carolyn Thomas at un achos, ac mae gan lawer ohonom achosion tebyg iawn yn ein mewnflychau bob dydd. Felly, Weinidog, pa sicrwydd y gallaf ei roi i fy etholwyr heddiw sy’n aros ar y rhestrau aros hynny y bydd y targedau hynny’n cael eu cyflawni, ac y gellir ailadeiladu’r ymddiriedaeth honno er mwyn iddynt allu cael y llawdriniaeth ddewisol honno cyn gynted â phosibl?

Diolch yn fawr iawn. Fe wnaethom ddatblygu’r cynllun adfer gofal wedi’i gynllunio gyda chlinigwyr a chyda’r byrddau iechyd. Maent yn dargedau uchelgeisiol ond realistig, a byddwn yn sicrhau eu bod yn cadw atynt. Hoffwn eich cywiro ar un peth, sef yr honiad cyson hwn fod 20 y cant o boblogaeth Cymru yn aros am driniaeth. Wel, dyna nifer y bobl ar lwybrau, ac weithiau, mae pobl ar fwy nag un llwybr ar yr un pryd. Credaf mai'r peth arall, pan fyddwch yn cymharu Cymru a Lloegr, yw ei bod yn bwysig iawn deall nad ydym yn cymharu pethau gwahanol. Rydym yn ceisio bod yn dryloyw yng Nghymru yn y ffordd yr ydym yn cyfrif, felly rydym yn cyfrif, er enghraifft, amseroedd aros am driniaethau diagnostig, ac mae nifer enfawr o bobl yn aros am driniaethau diagnostig—mewn gwirionedd, mae 60 y cant o'r bobl hynny sy'n aros yn aros am eu hapwyntiad cyntaf fel claf allanol. Nawr, mae gennym darged ar hynny. Rydym yn gobeithio na fydd yn rhaid i unrhyw un aros mwy na blwyddyn am eu hapwyntiad cyntaf fel claf allanol erbyn diwedd eleni. Felly, dyna’r sicrwydd y gallwch ei roi. A’r sicrwydd arall, wrth gwrs, yw ein bod yn gwneud popeth a allwn i gynyddu capasiti, i flaenoriaethu diagnosteg a thriniaeth, ac rydym yn trawsnewid y ffordd y darparwn ofal wedi’i gynllunio ac yn helpu hefyd i sicrhau bod y claf yn cael gwybodaeth a chefnogaeth tra byddant yn aros.

Cwestiwn 4, i'w ateb gan y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant. John Griffiths.