Part of the debate – Senedd Cymru am 3:14 pm ar 17 Mai 2022.
Diolch i chi, Janet. Rwy'n credu i mi synhwyro rhyw elfen o frwdfrydedd am dai â gofal o'ch rhan chi, ac rwy'n sicr yn falch iawn o weld hynny. Felly, dim ond i dawelu eich meddwl: yn amlwg, nid ydym ni wedi aros am bum mlynedd. Mewn ymateb i'r adroddiad yr oeddech chi'n sôn amdano, fe gychwynnwyd rhaglen gyfalaf y gronfa gofal integredig yn 2018-19, ac fe'i sefydlwyd i ddarparu tai a llety i gefnogi patrymau o ofal sy'n galluogi pobl sy'n agored i niwed i fyw yn annibynnol neu adennill eu hannibyniaeth drwy gyfrwng lleoliadau gofal canolraddol.
Fel dywedais i yn fy natganiad, mae'r £182 miliwn yn adeiladu ar raglen gyfalaf gychwynnol y gronfa gofal integredig. Roedd gan y rhaglen honno werth £145 miliwn o gyfalaf, a ddyrannwyd i 198 o brosiectau ledled Cymru hyd at gyfanswm gwerth £363 miliwn wrth i chi ystyried ffrydiau ariannu eraill. Roedden nhw'n cynnwys 50 o brosiectau tai, gan gynnwys gofal ychwanegol a byw â chymorth, 66 o brosiectau gofal canolraddol fel llety preswyl i blant a llety cam-i-fyny, cam-i-lawr, 82 o wasanaethau a phrosiectau seilwaith fel canolfannau cymunedol, astudiaethau dichonoldeb ac offer. Roedd y rhai a oedd yn manteisio, fel roedd hi'n gofyn i mi gadarnhau, yn wir yn cynnwys pobl hŷn, pobl â dementia, oedolion ag anableddau dysgu neu awtistiaeth, plant ag anghenion cymhleth a gofalwyr di-dâl. Mae Janet hefyd yn ymwybodol, oherwydd fe soniodd hi am hyn gyda ClwydAlyn, fy mod, mewn gwirionedd, wedi agor un o'r rhain yn ei hetholaeth hi, felly mae'r rhain yn bendant i'w cael mewn ardaloedd gwledig hefyd, a dyna'r union bwynt.
Un neu ddau o bethau eraill y gwnaethoch chi eu dweud, serch hynny, Janet, mae'n rhaid i mi ddweud y bydd yn rhaid i mi eu gwrthod. Felly, yn sicr, mae hon yn rhaglen ar gyfer Cymru gyfan. Mae gennym boblogaeth sy'n heneiddio mewn rhannau helaeth o Gymru, ac mae rhan o hyn yn ymateb i hynny. Yn y prosiect a ymwelais ag ef y bore yma, a wnaeth i'm calon lamu, a bod yn onest, roedd pawb yno'n anhygoel. Roedd y bobl a oedd yn byw yno'n hapus iawn i fod yno—y bobl a oedd yn mynd drwy'r gwasanaethau ailalluogi. Tynnodd un fenyw ifanc yn arbennig ddagrau i fy llygaid oherwydd ei brwdfrydedd o ran y gwahaniaeth a wnaeth hyn i'w bywyd hi. Roedd hi wedi cael problemau a oedd wedi golygu bod ei bywyd ar ben i raddau helaeth, fel roedd hi'n ei gweld hi, ac roedd staff yn y ganolfan ailalluogi wedi gallu ei chodi hi o'r cyflwr hwnnw i hyd at fod yn gallu, ar ddiwedd y mis hwn, symud yn ôl i dŷ arferol yn y gymuned gyda'r gefnogaeth yr oedd ei hangen arni hi i allu symud ei bywyd yn ei flaen, wedi pwysleisio wrthi yr hyn yr oedd hi'n gallu ei wneud yn hytrach na phwysleisio'r hyn nad oedd hi'n gallu ei wneud, sy'n rhan bwysig iawn o'r darlun.
Mae'r prosiect hefyd yn caniatáu dull gweithredu o gael gwasanaethau allan i gartrefi pobl yn y gymuned. Nid wyf i'n credu bod angen i ni gorlannu pobl i le canolog lle nad ydyn nhw o reidrwydd yn dymuno bod, er y bydd hynny'n briodol i rai pobl. Yr hyn yr ydym ni'n awyddus i'w wneud yw galluogi model sy'n helpu pobl i gael y bywyd sy'n ddymunol iddyn nhw. Felly, os ydyn nhw'n dymuno aros yn eu cartrefi eu hunain, neu os ydyn nhw'n awyddus i fynd i ofal preswyl, neu os ydyn nhw'n dymuno gwneud rhywbeth yn y gofod gofal canolraddol, mae angen i ni allu gwneud hynny'n bosibl. Ac felly, mae'r therapyddion galwedigaethol y gwnes i gyfarfod â nhw fore heddiw, sy'n griw anhygoel o bobl, ac yn frwdfrydig iawn dros yr holl declynnau ac offer a oedd ganddyn nhw yn y fan honno i helpu pobl i fyw bywyd annibynnol, yn gallu dod â phobl i'r ystafell yno, i ddangos iddyn nhw sut i ddefnyddio'r offer a'r pethau eraill sydd ar gael, ac yna hwyluso, drwy, wrth gwrs, ein grant cyfleusterau i'r anabl cynyddol, nad yw, fel y gwyddoch chi, yn dibynnu mwyach ar brawf modd ar gyfer prosiectau isel a chanolig eu maint, gan gynnig yr offer hwnnw'n ei ôl allan i dai pobl fel y gallan nhw aros yn eu cartrefi eu hunain a pheidio â dod i mewn yn ganolog.
Felly, rwy'n credu, Janet, ein bod ni'n cytuno â'n gilydd i ryw raddau, ond rwyf i o'r farn fod yna ychydig mwy i'r model hwn na'r hyn sy'n amlwg, ac rwy'n credu y byddech chi'n cytuno â hynny pan fyddwch chi wedi cael cyfle i edrych arno gyda rhagor o fanylder, a mynd i ymweld, efallai, â Thŷ Glas y Dorlan, a oedd yn wych.