Part of 1. Cwestiynau i’r Gweinidog Newid Hinsawdd – Senedd Cymru am 1:32 pm ar 18 Mai 2022.
Ie, diolch yn fawr iawn am y gyfres honno o ymholiadau. Ac wrth gwrs, rydym yn deall sensitifrwydd y mathau hyn o faterion i bobl Cymru yn ogystal â'r holl bobl sy’n dibynnu ar yr afonydd a’r dalgylchoedd am amrywiaeth o bethau, gan gynnwys eu dŵr yfed.
Felly, fel y gwyddoch yn barod, rwy’n siŵr, Hafren Dyfrdwy sy'n berchen ar gronfa ddŵr Clywedog. Dylid cynnwys cynigion ar gyfer defnydd ychwanegol o'r dŵr neu opsiynau trosglwyddo yng nghynllun rheoli adnoddau dŵr y cwmni. Mae Asiantaeth yr Amgylchedd a CNC yn cydnabod effeithiau llif dŵr uchel ar landlordiaid lleol ac ymhellach i lawr afon Hafren. Ac mae pob un o’r sefydliadau sydd ynghlwm wrth hyn wedi ymrwymo i gynnal adolygiad hirdymor i foderneiddio'r gwaith o reoli'r gronfa ddŵr er mwyn mynd i'r afael â heriau’r dyfodol yn y ffordd orau, sy’n amlwg yn beth cymhleth iawn i’w wneud, ac sy’n debygol o gymryd cryn dipyn o amser a deddfwriaeth newydd i sicrhau'r newid cynaliadwy hirdymor hwnnw. Yn y cyfamser, mae CNC yn gweithio gydag Asiantaeth yr Amgylchedd i roi unrhyw newidiadau posibl i’r gweithdrefnau ar waith o dan y rheolau a’r ddeddfwriaeth gyfredol a allai wella gweithrediad y cynllun ar hyn o bryd, gan bwyso ar brofiadau o reoli systemau tebyg eraill yng Nghymru ac mewn mannau eraill. Dylai’r newidiadau gael effaith fuddiol ar y gwaith o liniaru llifogydd o ystyried natur y dalgylchoedd, ond mae’n annhebygol y gallai’r newidiadau hyn wneud gwahaniaeth sylweddol os ceir sawl achos o lawiad o’r maint a welsom dros yr ychydig flynyddoedd diwethaf, ac felly mae angen adolygiad mwy hirdymor o'r broses gyfan.
Ein polisi, yn amlwg, yw lleihau a rheoli'r perygl o lifogydd i bobl a chymunedau dros y degawd nesaf, ac mae hynny wedi’i nodi yn y strategaeth llifogydd genedlaethol. Mae'n tanlinellu pa mor bwysig yw perygl llifogydd i ni ynghyd â'r risgiau cynyddol sy'n gysylltiedig â newid hinsawdd yn sgil llifogydd ac erydu arfordirol.
Yn ogystal, fel rhan o'r cynllunio mwy hirdymor ar gyfer y cyflenwad dŵr, rydym yn edrych ar gynlluniau a allai gyflenwi dŵr lle rhagwelir diffygion dros yr 50 mlynedd nesaf. Mae Hafren Dyfrdwy, sy'n gweithredu'r gronfa ddŵr, fel y dywedais eisoes, a Severn Trent yn edrych ar gynllun ar y cyd i archwilio ymarferoldeb yr argae fel y gellid anfon mwy o ddŵr i lawr afon Hafren yn ystod cyfnodau sych—felly, y gwrthwyneb i’r llifogydd—i gynnal llif dŵr yn yr afon, lle rhagwelir diffyg. Ond nid yw hynny'n rhan o'r cynllun rheoli adnoddau dŵr drafft presennol, sy'n cael ei gymeradwyo gan Weinidogion Cymru beth bynnag. Felly, os caiff hwnnw ei gyflwyno, byddwn yn sicr yn edrych arno fel y gallwn fod yn fodlon ei fod yn addas at y diben, ar gyfer dalgylch afon Hafren ac ar gyfer y bobl leol.