Mae'n drueni mawr ei bod wedi'i gohirio am amrywiaeth o resymau. Mae'n drueni mawr i'r byd, heb sôn am Gymru. Un agwedd yr hoffwn ei gweld ar y gwaith, ac mae hyn yn rhan o broses yr archwiliad dwfn hefyd, i gael cyngor ar hyn, yw sut y gallwn strwythuro’r targedau fel y gellir eu tynhau ond nid eu llacio. Mae’n hawdd strwythuro targedau y gellir eu newid, ond hoffwn roi proses ar waith lle y gellir cyflymu’r targedau hynny, ond lle na ellir eu llacio’n hawdd. Rwy'n sylweddoli, yn amlwg, y gallai unrhyw Senedd wrthdroi'r ddeddfwriaeth gyfan a’u llacio, ond hoffem gael proses lle y gall rhyw fath o fethodoleg, offerynnau statudol, rheoliadau—nid wyf yn gwybod, rhywbeth; dyma y mae gennyf bobl yn gweithio arno—gyflymu'r targedau hynny neu ychwanegu rhai newydd fel y bo'n briodol wrth i dystiolaeth ddod i'r amlwg yn sgil COP a phrosesau eraill, ond heb roi'r disgresiwn inni allu eu dadwneud am unrhyw reswm. Mae hynny'n hawdd iawn i mi ei ddweud, ond mae'n eithaf anodd ei wneud. Felly, mae rhan o'r hyn y ceisiwn weithio arno yn ymwneud â chanfod, gyda'r arbenigwyr hyn, a yw hynny'n bosibl, ac os felly, sut y gallwn ei wneud.

Mae'n ymwneud â'r targedau cychwynnol, sut beth yw 30x30. Tri deg y cant erbyn 2030—mae'n wych i'w ddweud, ond beth y mae hynny'n ei olygu mewn gwirionedd? Beth yw'r 30 y cant? Tri deg y cant o beth? Ac ai 30 y cant o Gymru neu 30 y cant o bob ardal awdurdod lleol neu 30 y cant o bob cymuned ydyw? Am beth y soniwn mewn gwirionedd? Ac yna beth yw'r 30 y cant o rywogaethau y soniwn amdanynt? Neu a yw'n 30 y cant ar draws pob rhywogaeth, neu beth? Nid wyf yn gwybod yr ateb i unrhyw un o’r cwestiynau hynny eto. Felly, rhan o'r hyn a wnawn yw, 'Beth yw'r ateb? A oes ateb? Beth yw'r consensws?', ac yna sut y gallwn gael proses gyflymu er mwyn gwarchod mwy a mwy o rywogaethau a darnau o dir, gan nad ydym am gael system ychwaith lle mae gennym 30 y cant o'r tir wedi'i gadw'n hyfryd a 70 y cant o'r tir wedi'i balmantu. Yn amlwg, nid dyna rydym am ei weld ychwaith.

Mae hyn oll yn ymwneud â’r cydbwysedd, sut y defnyddiwn y 30 y cant, efallai, fel esiampl, sut y defnyddiwn hynny fel enghraifft o'r hyn y gellir ei wneud mewn mannau eraill yng Nghymru, sut y gallwn gynnwys cymaint â phosibl o dirfas Cymru, a chymaint â phosibl o'r rhywogaethau ac yn y blaen. Felly, mae'n beth hawdd i'w ddweud, ond mewn gwirionedd, mae'n wirioneddol gymhleth i'w wneud mewn ffordd sy'n ystyrlon ac sy'n ein dwyn i gyfrif mewn ffordd lle na allaf godi a dweud, 'O ie, mae 30 y cant o holl dir Cymru wedi'i warchod ar hyn o bryd', gan nad dyna ble mae unrhyw un ohonom yn dymuno bod. Felly, nid yw'n fater o fod eisiau ei wneud; rydym yn parhau â'r prosesau hyn am ein bod eisiau ei wneud yn iawn.