5. Dadl ar adroddiad y Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Seilwaith: Adroddiad ar bolisïau morol Llywodraeth Cymru

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:32 pm ar 18 Mai 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Julie James Julie James Labour 4:32, 18 Mai 2022

(Cyfieithwyd)

Nid wyf yn enwog am ofni'r math yna o beth, Huw. [Chwerthin.] Felly, nid wyf yn credu fy mod am ddechrau yn awr.

Yr hyn rwy'n ei olygu wrth ddweud 'dod â hwy gyda ni' yw sicrhau bod pawb yn deall goblygiadau'r hyn rydym yn ei gynnig yn iawn, ac nad ydynt yn eu hystyried yn rhywbeth negyddol i ymladd yn ei erbyn, ond yn rhywbeth i'w gefnogi er mwyn gwella eu statws economaidd eu hunain a'u hangen penodol eu hunain i sicrhau bod y moroedd a'u cymunedau arfordirol yn y cyflwr yr hoffai pob un ohonom iddynt fod. Felly, rwy'n siŵr y gallwn gael cefnogaeth y rhanddeiliaid hynny. Nid pysgotwyr yn unig ychwaith; mae angen inni siarad â llawer o bobl eraill. Mae llawer o bysgotwyr yn gwerthfawrogi hyn yn llwyr.

Ac yna, i gyflymu, gan fod y Dirprwy Lywydd yn mynd i dorri ar fy nhraws yn fy anterth fel arall, mae digwyddiadau yn Wcráin yn amlwg wedi atgyfnerthu'r angen am gyflenwad ynni cadarn, ac mae ynni gwyrdd yn amlwg yn rhan hynod bwysig o hynny. Roeddwn yn falch iawn fod y pwyllgor wedi cydnabod ein hymdrechion i fynd i’r afael â’r rhwystrau i’r datblygiad hwnnw.

Rydym hefyd yn comisiynu adolygiad annibynnol o'r broses drwyddedu morol, fel rhan o'r archwiliad dwfn dilynol, i wella profiad y cwsmer, gan sicrhau bod y gwaith yn mynd rhagddo mor effeithiol â phosibl, ei fod yn hyblyg ar gyfer y galw yn y dyfodol. Mae'r adolygiad wedi dechrau. Mae rhan o'r adolygiad hwnnw'n ymwneud â sicrhau, wrth ddefnyddio ynni’r môr, ein bod yn anfon camerâu ac ati allan i gasglu'r data sydd ei angen arnom yn y fan a'r lle fel y gallwn barhau i ailgyflenwi ein ffynhonnell ddata, yn hytrach nag aros tan y bydd y data gennym cyn gallu gwneud unrhyw beth. Felly, rwy’n awyddus iawn i wneud hynny; rwy'n fwy na pharod i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau wrth i hynny fynd rhagddo.

Bydd yr adolygiad nesaf o'r strategaeth tystiolaeth forol yn nodi sut y gallwn weithio hyd yn oed yn agosach gyda’r diwydiant i wneud y mathau hynny o ddarpariaethau'n rhan bendant o’r gyfundrefn drwyddedu, a sicrhau bod y dystiolaeth bresennol yn cael ei gwella drwy rannu data. Tynnodd Huw Irranca a nifer o Aelodau eraill sylw at yr angen i rannu data yn y ffordd honno drwy gydol y gwaith. Mae’r dystiolaeth gadarn honno’n hollbwysig i’r penderfyniadau polisi a'r strategaethau a gynlluniwyd gennym, ac rwy’n derbyn yn llwyr fod angen gweithredu i wella’r sylfaen dystiolaeth honno. Er eglurder, Llyr, rydym yn derbyn hynny'n llwyr. Nid ydym yn hunanfodlon mewn unrhyw ffordd. Rydym yn gweithio gydag ystod o bartneriaid i nodi a llenwi'r bylchau yn y dystiolaeth y gwyddom eu bod yn bodoli.

Mae gennym fframweithiau hirdymor ar waith ar gyfer ardaloedd morol gwarchodedig—139 ohonynt; 50 y cant o holl ddyfroedd Cymru. Mae rhaglen rhwydweithiau natur a strategaeth forol y DU yn arfau pwysig ar gyfer deall hyn hefyd. Ond fel y nododd Joyce Watson ac eraill: beth y mae hynny'n ei olygu? Bydd yr archwiliad dwfn yn edrych ar hynny gyda mi: beth y mae'n ei olygu, 'ardal forol warchodedig'? Beth y gallwch ei wneud a beth na allwch ei wneud?

Rwyf hefyd yn cynnal yr archwiliad dwfn cyffredinol. Dylai 30 y cant o'n tir a'n môr fod mewn cyflwr da erbyn 2030. Cawsom drafodaeth ar hynny a gychwynnwyd gan Delyth yn ystod y cwestiynau yn gynharach, a chredaf fod pob un ohonom o'r un farn mewn perthynas â hynny.

Rydym yn cefnogi rhwydwaith yr ardaloedd morol gwarchodedig gyda chynllun grant a gefnogir gan fframwaith rheoli, sy’n cynnwys potensial carbon glas, newid hinsawdd ar nodweddion gwarchodedig ac ap dwyieithog o’r enw Crwydro Arfordir Cymru i lywio a helpu i gynllunio ymweliadau â’r amgylchedd morol. Rwyf hefyd wedi dyrannu cyllideb i ariannu pum cam gweithredu eleni, gan gynnwys datblygu rhaglenni gwyddoniaeth dinasyddion i helpu i nodi rhywogaethau anfrodorol a gwaith ymchwil pellach i ddeall y pwysau y mae'r rhwydwaith yn ei wynebu, yn enwedig sbwriel môr, ac yn enwedig llygredd plastig. Rwy'n gobeithio bod llawer ohonoch yn cymryd rhan yn y Big Plastic Count sydd ar y gweill ar hyn o bryd—yn sicr, rwy'n cymryd rhan. Rydym am fod—. Yn dilyn llwyddiant y flwyddyn gyntaf o gasglu deunydd i'w ailgylchu—1.2 tunnell o offer pysgota a gyrhaeddodd ddiwedd ei oes; llwyddiant ysgubol—rydym am barhau â’r cynllun hwnnw a’i ymestyn i holl borthladdoedd Cymru cyn gynted ag y gallwn. Mae'n lleihau'r risg y gallai offer sy'n cael ei golli ar y môr wneud niwed i'r amgylchedd, ac mae pob un ohonom wedi gweld y ffotograffau ofnadwy o fywyd gwyllt wedi'i mynd yn sownd mewn offer.

Rydym yn cytuno’n llwyr hefyd ein bod am gyflymu’r adolygiad o dreillrwydo môr-waelodol, fel y’i gelwir. Mae hynny'n amlwg yn hollbwysig ac nid wyf yn gohirio hynny o gwbl; rwy’n sicr yn gweld yr angen am hynny. A bydd hynny'n rhan o'r cwestiwn ynglŷn â beth y gallwch neu beth na allwch ei wneud mewn darnau penodol o'r môr ac ati. Byddwn hefyd yn nodi uchelgeisiau ar gyfer proses o ddynodi parthau cadwraeth morol fel rhan o rwydwaith yr ardaloedd morol gwarchodedig—unwaith eto, beth y mae hynny'n ei olygu, sut y mae'n gwella cadernid?

Ac yna, gan droi, yn olaf, Ddirprwy Lywydd—gwn fy mod yn profi eich amynedd—