A gaf fi ddiolch i Blaid Cymru am gyflwyno’r ddadl bwysig hon heddiw? Pan ffurfiwyd y pwyllgor iechyd y llynedd, fel y mae llawer o bwyllgorau'n ei wneud, anfonodd ymgynghoriad at randdeiliaid perthnasol, a'r ymateb mwyaf a gafwyd oedd yr angen i ganolbwyntio ar faterion iechyd menywod, ac o ganlyniad, cytunodd holl aelodau'r pwyllgor y byddai hyn yn flaenoriaeth i’r pwyllgor iechyd yn y Senedd hon. Felly, a gaf fi ddiolch i Blaid Cymru am gyflwyno’r ddadl? Ac fel Ceidwadwyr Cymreig, byddwn yn cefnogi cynnig Plaid Cymru fel y'i cyflwynwyd heddiw hefyd.

Fel rhan o’n gwaith fel pwyllgor, gwnaethom ofyn i Glymblaid Iechyd Menywod Cymru ddod i siarad â ni, i roi eu safbwyntiau i ni mewn sesiwn dystiolaeth gyhoeddus yn ôl ym mis Mawrth, felly rwyf am amlinellu rhai o’r materion a godwyd ganddynt. Ac o hynny hefyd, tynnwyd sylw'r Gweinidog at rai o’r materion, ond bydd y dystiolaeth a gawsom ar y diwrnod hwnnw yn ein helpu i wneud rhywfaint o’n gwaith arall hefyd drwy gydol gweddill y tymor hwn. Yr hyn a ddywedodd y glymblaid wrthym yw bod menywod yn fwy tebygol o brofi iechyd gwaeth na dynion, ac y gwneir diagnosis anghywir o symptomau’n aml neu ni chânt eu trin. Roeddent yn dweud hefyd fod menywod yn wynebu oedi cyn cael diagnosis a gofal.

Dywedodd adroddiad a gyhoeddwyd yn ôl ym mis Rhagfyr 2019 wrth bob un o bedair gwlad y DU fod angen cynllun gofal iechyd menywod arnom, ac yn yr Alban, maent yn arwain y ffordd, er tegwch i’r Alban. Cyflwynwyd eu cynllun ym mis Awst 2021. Mae cynllun Llywodraeth y DU ar gyfer Lloegr yn destun ymgynghoriad ar hyn o bryd, felly rydym yn awyddus i sicrhau na chaiff Cymru ei gadael ar ôl yn hyn o beth wrth gwrs.

Un o’r materion a nododd y glymblaid yw prinder data. Un rheswm posibl am hyn yw'r ffaith nad yw menywod wedi'u cynrychioli'n ddigonol mewn treialon, sy'n aml yn broblem a fydd yn arwain at y diffyg gwybodaeth, at y prinder data.

Roedd mynediad at wasanaethau arbenigol yn fater arall a nodwyd. Yn hanesyddol, nid yw’r modelau darparu gofal iechyd presennol yng Nghymru wedi gweithio i fenywod gan eu bod wedi'u canoli neu heb eu teilwra i anghenion penodol—mater a nododd y glymblaid yn benodol. Nid yw’r modelau sydd angen arbenigwyr gwahanol y gallant ddod o hyd iddynt yn cael eu cydgysylltu’n effeithiol, a’r diffyg cydweithredu hefyd rhwng byrddau iechyd wrth ddatblygu gwasanaethau arbenigol a sicrhau eu bod ar gael i bawb.

Mae gwybodaeth a chyfathrebu'n fater arall a nodwyd yn bendant hefyd. Wrth gwrs, yr enghraifft yno oedd y camgyfathrebu diweddar ynghylch y rhaglen sgrinio serfigol. Mae hynny wedi amlygu pwysigrwydd cyfathrebu clir a chywir.

Roedd iechyd meddwl, wrth gwrs, yn fater arall a gafodd ei ddwyn i'n sylw fel pwyllgor gan y glymblaid. Canfu adroddiad gan dasglu iechyd meddwl menywod y DU fod menywod yn fwy tebygol o gael cyflyrau iechyd meddwl cyffredin fel gorbryder ac iselder na dynion, a dywedant fod hyn, yn enwedig ymhlith menywod ifanc, ac mewn grwpiau iau o fenywod yn benodol, yn deillio'n bennaf o'u gorbryder cynyddol nad ydynt yn gwybod yn iawn pa gyflwr sydd arnynt.

Roedd addysg a hyfforddiant yn fater arall a godwyd. Tynnodd y glymblaid ein sylw at yr angen blaenoriaethol am well hyfforddiant i weithwyr gofal iechyd proffesiynol. Unwaith eto, gwnaethant awgrymu meysydd i'w gwella, gan gynnwys blaenoriaethu gwell hyfforddiant meddygol ar iechyd menywod yn benodol mewn hyfforddiant sylfaenol i feddygon, er mwyn mynd i'r afael â rhagfarn ddiarwybod ac i godi ymwybyddiaeth hefyd.

A'r pwynt olaf yr hoffwn ei godi yw iechyd ataliol. Rwy’n siŵr fod pob un ohonom yn cytuno â hynny ac y bydd y Gweinidog yn cytuno â hynny hefyd. Ond awgrymodd y glymblaid, mewn sawl achos, fod yfed alcohol, ysmygu, ac ati, yn ddulliau eithaf cyffredin o ymdopi â phroblemau mewn bywyd, gan gynnwys salwch cronig. Heb ddealltwriaeth well o'r hyn sy'n ysgogi'r ymddygiad hwn ymhlith merched a menywod, roeddent yn dweud y byddai'n anodd iawn cynllunio gwasanaethau i ddiwallu'r anghenion penodol hynny. Felly, rwy'n gobeithio—.

Diolch yn fawr iawn. Nodaf fod fy amser wedi dod i ben, ond diolch i Blaid Cymru am gyflwyno’r ddadl hon heddiw, ac edrychaf ymlaen at weddill y cyfraniadau gan yr Aelodau.