Yn bendant. Credaf fod anghyfiawnder wedi bod yn digwydd ers gormod o amser, a'r union ffaith nad yw menywod mewn treialon, fod swm anghymesur o arian yn cael ei fuddsoddi mewn rhai meysydd ymchwil yn hytrach nag eraill—menywod sydd ar eu colled bron bob tro. Rhaid i hynny fod yn rhywbeth yr ydym yn mynd i'r afael ag ef. Mae'n fater cyfiawnder cymdeithasol, yn hollol.

Yn 2019, cyhoeddodd Coleg Brenhinol yr Obstetryddion a'r Gynaecolegwyr 'Better for women: Improving the health and wellbeing of girls and women'. Nawr, mae'r adroddiad hwn yn dadlau bod angen dull strategol ar hyd oes dynes er mwyn atal afiachedd a marwolaethau rhagweladwy ac i fynd i'r afael â phenderfynyddion iechyd sy'n benodol i fenywod. Rwy'n cytuno'n llwyr fod angen i'n gwasanaethau iechyd ddarparu cyngor a gofal i ferched a menywod ar hyd eu hoes. Rhaid i'r GIG yng Nghymru ddarparu model gofal sy'n galluogi menywod i fyw bywydau iach a chynhyrchiol, ac nid bod yn wasanaeth sydd ond yn ymyrryd pan fydd menywod yn cael problemau.

Yn ystod y blynyddoedd diwethaf, mae llawer o'n hymateb i fynd i'r afael â materion iechyd menywod wedi'i gyflawni drwy waith y grŵp gweithredu ar iechyd menywod, sydd wedi canolbwyntio ar faterion atgenhedlol. Ers ei sefydlu, dyrannwyd £1 miliwn y flwyddyn i'r grŵp gan Lywodraeth Cymru, a defnyddiwyd y cyllid hwn i sefydlu rhwydwaith o gydlynwyr iechyd y pelfis a llesiant ym mhob bwrdd iechyd. Yn fwy diweddar, mae'r cyllid hwn wedi ei gwneud hi'n bosibl recriwtio rhwydwaith o nyrsys endometriosis arbenigol ym mhob bwrdd iechyd, a hynny er mwyn datblygu llwybrau cenedlaethol, lleihau amseroedd diagnostig a chefnogi menywod sy'n byw gydag endometriosis. A gallaf eich sicrhau yn y Siambr hon heddiw fy mod wedi treulio mwy o amser ar yr angen i wella ein hymateb i endometriosis nag y gwneuthum ar bron unrhyw gyflwr iechyd arall.

Rhaid inni roi diwedd ar brofiadau dirdynnol pobl fel Emily, ac rwy'n tybio, Beth, a deisebwyr eraill hefyd. Gwyddom fod tabŵs a diffyg addysg am y mislif yn cael effeithiau negyddol gwirioneddol ar fywydau merched a menywod, a'r llynedd, lansiwyd Mislif Fi, ein hadnoddau ar-lein a'n platfform addysgol. Fe'i lluniwyd gyda mewnbwn sylweddol gan bobl ifanc i helpu i dorri tabŵs a hwyluso sgyrsiau agored am iechyd mislif, gan gynnwys yr hyn sy'n normal a phryd y dylent ofyn am gymorth. Mae Llywodraeth Cymru hefyd yn gweithio i helpu i wella gwasanaethau i gefnogi menywod sy'n mynd drwy'r menopos. Mae grŵp gorchwyl a gorffen yn cael ei sefydlu i geisio rhannu arferion gorau lleol a sefydlu llwybr gofal gwell. Rydym hefyd yn cymryd rhan yn nhasglu menopos y DU, sy'n defnyddio dull pedair gwlad o wella gwybodaeth am y menopos a rhoi gwell cefnogaeth i fenywod sy'n mynd drwyddo.