Y bwlch rhwng y rhywiau mewn perthynas â chlefyd y galon y clywsom amdano heddiw. Mae'n costio bywydau menywod. Ac fe wnaeth yr adroddiad arloesol yn 2019, 'Bias and biology: The heart attack gender gap', gan Sefydliad Prydeinig y Galon, agor fy llygaid i'r hyn a oedd yn digwydd, neu'r hyn nad oedd yn digwydd, wrth drin clefyd y galon mewn menywod: trawiadau ar y galon mewn menywod yn arwain at ddiagnosis anghywir o orbryder neu byliau o banig. Cafodd ei wneud yn glir i mi yn y ffordd hon: yn draddodiadol mae'r mwyafrif llethol o arbenigwyr cardiaidd wedi bod yn ddynion, felly mae anghenion menywod o fewn yr arbenigedd ei hun wedi'u hanwybyddu'n rhy hir.

Meigryn—roeddwn yn siarad â grŵp a oedd â diddordeb mewn gwthio'r agenda ar feigryn yn ei blaen yn ddiweddar. Mae'n llawer mwy cyffredin mewn menywod nag mewn dynion; efallai y bydd traean o fenywod yn profi meigryn, o'i gymharu â 13 y cant o ddynion. Efallai y bydd rhywfaint o danadrodd gan ddynion, ond mae'r lefel uwch ymhlith menywod yn debygol o ddeillio o ffactorau hormonaidd, gwahaniaethau genetig ac yn y blaen. 

Mae asthma ar 180,000 o fenywod yng Nghymru. Mae ffigurau'n awgrymu bod asthma yn lladd ddwywaith cymaint o fenywod â dynion. Mae'n broblem iechyd menywod y mae angen mynd i'r afael â hi. Mae un elusen wedi dweud bod menywod wedi cael cam yn sgil diffyg ymchwil i gysylltiadau rhwng newidiadau hormonaidd ac asthma. Dywedodd Asthma + Lung UK fod menywod yn cael eu dal mewn cylch o fod i mewn ac allan o'r ysbyty ac mewn rhai achosion, yn colli eu bywydau oherwydd diffyg ymchwil. Mae ymchwil ynddo'i hun yn faes lle mae angen canolbwyntio o'r newydd ar fenywod. Crybwyllodd Russell George hyn. Yn draddodiadol, mae treialon clinigol wedi canolbwyntio ar ddynion, dynion hŷn, heb ddigon o fenywod yn cymryd rhan.

Gallaf weld bod amser yn brin. Rydym ni fel seneddwyr heddiw yn gwneud yr alwad hon ar y Llywodraeth. Er gwaethaf yr hyn y mae wedi'i addo, gwnawn yr alwad i fynnu bod yr addewidion a wnaed yn cael eu rhoi ar waith yn awr. Gwn fod cynghrair o sefydliadau wedi dod at ei gilydd i lunio ei hachos dros strategaeth iechyd menywod, fel y galwn amdani heddiw. Mae'n bryd gweithredu ar hyn. Rydym wedi siarad llawer am anghydraddoldebau iechyd yn y Senedd hon yn ddiweddar. Dyma enghraifft arall eto o anghydraddoldeb, yr anghydraddoldeb mwyaf amlwg o bosibl, a rhaid inni ei ddileu.