4. Datganiadau 90 Eiliad

– Senedd Cymru am 3:14 pm ar 25 Mai 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Elin Jones Elin Jones Plaid Cymru 3:14, 25 Mai 2022

Yr eitem nesaf, felly, yw'r datganiadau 90 eiliad. Mae'r datganiad cyntaf gan Jayne Bryant.

Photo of Jayne Bryant Jayne Bryant Labour

(Cyfieithwyd)

Yr wythnos hon yw Wythnos Beddau Rhyfel Comisiwn Beddau Rhyfel y Gymanwlad. Nod eu hwythnos ymwybyddiaeth flynyddol yw annog cymunedau i ddod at ei gilydd a darganfod treftadaeth y rhyfel byd sydd ar garreg ein drws. Wrth imi siarad, mae gwirfoddolwyr lleol yn weithgar yn fy ninas i yng Nghasnewydd, lle mae mwy na 315 o'r rhai a syrthiodd yn y rhyfel byd cyntaf a'r ail ryfel byd wedi'u claddu mewn 15 o fynwentydd, mynwentydd eglwys a chapeli, gyda'r safle mwyaf ym mynwent Sant Gwynllyw gyda 274 o feddau, a'r lleiaf ym mynwent capel y Bedyddwyr Bethel, ac Eglwys y Santes Fair, Tre'ronnen, gydag un bedd yr un. Ers y bore yma, mae'r tîm, gan gynnwys y preswylydd lleol, Andrew Hemmings, wedi bod ar gornel Charles Street a Commercial Street yng Nghasnewydd, yn siarad gyda thrigolion am ddynion a menywod rhyfeddol lluoedd y Gymanwlad a fu farw yn y rhyfel byd cyntaf a'r ail ryfel byd ac sydd wedi'u claddu yng Nghasnewydd.

Ffocws yr Wythnos Beddau Rhyfel eleni yw'r prosiect Ordinary People, Extraordinary Times. Ochr yn ochr â'r lluoedd arfog rheng flaen, byddwn yn dathlu'r rheini a oedd â rolau hanfodol yn ystod y rhyfel, megis gweithwyr gofal iechyd, logisteg, seilwaith a chyfathrebu. Mae'r digwyddiadau hyn yn digwydd ledled Cymru a gweddill y DU. Y tu ôl i bob bedd rhyfel, mae yna stori ddynol na ddylid byth ei hanghofio. Mae hwn yn gyfle i ddod â'r straeon hynny'n fyw ac i gofio'r aberth a wnaed gan y dynion a'r menywod rhyfeddol hynny.

Daeth y Dirprwy Lywydd (David Rees) i’r Gadair.

Photo of Mike Hedges Mike Hedges Labour 3:16, 25 Mai 2022

(Cyfieithwyd)

Mis Mai yw mis esgyrn brau. Mae clefyd esgyrn brau yn anhwylder prin sy'n arwain at esgyrn bregus sy'n torri'n hawdd. Mae'n bresennol ar enedigaeth ac fel arfer mae'n datblygu mewn plant sydd â hanes teuluol o'r clefyd. Cyfeirir at y clefyd yn aml fel osteogenesis imperfecta, sy'n golygu asgwrn nad yw wedi ffurfio'n iawn. Gall clefyd esgyrn brau amrywio o fod yn ysgafn i fod yn ddifrifol. Ni ddylid drysu rhyngddo ag osteoporosis—lle mae esgyrn yn breuo dros flynyddoedd—neu duedd rhai pobl yn y byd chwaraeon i dorri esgyrn. Mae'n effeithio ar oddeutu un o bob 15,000 i un o bob 20,000 o bobl, gan ei wneud yn un o'r clefydau genetig prin, ond mae hynny'n golygu y dylai pob un ohonom fod â rhwng tri a phump o etholwyr sy'n dioddef ohono. A byddwn yn tybio nad yw'r rhan fwyaf o Aelodau yn y Siambr hon wedi cwrdd ag unrhyw un yn eu hetholaeth sy'n dioddef ohono. Mae'n un o'r clefydau genetig prin. Ceir llawer o'r clefydau genetig prin hyn. Mae pob un yn brin, ond gyda'i gilydd, maent yn llawer llai prin.

Prif symptom clefyd esgyrn brau yw esgyrn wedi torri. Maent yn torri'n hawdd iawn. Gall esgyrn plant dorri wrth i'w rhieni newid eu cewyn, wrth eu cymell i godi gwynt, neu yn achos un person y cyfarfûm ag ef, yn y groth. Ceisiwch egluro mai clefyd esgyrn brau sydd ar fai pan fyddwch yn mynd â'r plentyn i'r adran ddamweiniau ac achosion brys leol am yr wythfed tro mewn tair wythnos.

Sefydlwyd y Gymdeithas Esgyrn Brau ym 1968. Mae'n cefnogi anghenion pobl sy'n cael eu geni â'r cyflwr prin a'u teuluoedd yn y DU a Gweriniaeth Iwerddon. Er nad oes ateb, gall cynnal ffordd iach o fyw drwy ymarfer corff, bwyta deiet cytbwys â digon o fitamin D a chalsiwm, ac osgoi ysmygu, helpu i osgoi torri esgyrn.