3. Pa gymorth y mae Llywodraeth Cymru yn ei roi i bobl yn Ne Clwyd yn sgil yr argyfwng costau byw presennol? OQ58196

Llywydd, mae dros 12,000 o aelwydydd wedi elwa ar y £200 o daliadau cymorth tanwydd y gaeaf yn yr awdurdodau lleol a gwmpesir gan etholaeth yr Aelod. Ym mis Ebrill yn unig, gwnaed dros 2,200 o daliadau o'r gronfa cymorth dewisol yn yr un awdurdodau lleol hynny ac, o'r taliadau hynny, roedd mwy na 90 y cant yn gymorth arian parod ar gyfer bwyd a thanwydd brys.

Wel, diolch, Prif Weinidog, mae hynny'n gymorth enfawr i fy etholwyr i, ond a fyddech chi'n cytuno nad yw cynnig y Canghellor i aelwydydd sy'n wynebu'r argyfwng costau byw yn ddigon ac, yn wir, ei fod yn sarhaus, o gofio ei fod i gael ei dalu o'r toriad i gredyd cynhwysol y llynedd? Gellid bod wedi cynnig cymaint mwy i aelwydydd sydd o dan bwysau pe na bai'r Canghellor wedi colli £11 biliwn wrth fethu ag yswirio yn erbyn codiadau yn y gyfradd llog, neu drwy golli £6 biliwn mewn benthyciadau adfer twyllodrus. A pham, Prif Weinidog, ydych chi'n credu, na wnaiff Gweinidogion Llywodraeth y DU alw hwn yn 'argyfwng'?

Wel, Llywydd, mae Ken Skates yn gwneud pwynt pwysig iawn yn y cyfraniad yna ac, fel cyn-Weinidog â chyfrifoldeb am yr economi yma, gallaf weld pam y mae wedi dymuno tynnu sylw at y ffaith, er bod y Llywodraeth hon yn ei chael hi'n anodd ac yn methu â darparu'r mathau o gymorth i bobl sy'n wynebu argyfwng costau byw, ar yr un pryd maen nhw'n colli arian fel y mwg mewn rhai cynlluniau eraill y mae ganddyn nhw eu hunain gyfrifoldeb drostyn nhw.

Dim ond yr wythnos diwethaf y tynnwyd sylw at yr £11 biliwn y cyfeiriodd Ken Skates ato. Rhybuddiwyd y Canghellor, dro ar ôl tro, y byddai cyfraddau llog cynyddol yn cael effaith ar ei allu i wasanaethu'r £900 biliwn o gronfeydd wrth gefn a grëwyd drwy leddfu meintiol. Methodd â threfnu'r mesurau yswiriant hynny ac, o ganlyniad, mae'n gwario £11 biliwn yn fwy nag y byddai wedi gorfod ei wneud fel arall. Nawr, dychmygwch yr hyn y gallai'r £11 biliwn fod wedi ei wneud i fywydau'r bobl yr ydym wedi bod yn sôn amdanyn nhw y prynhawn yma.

Ac o ran y mater o dwyll o'r cynllun benthyciadau adfer, dim ond traean o'r golled y mae Llywodraeth y DU ei hun yn dweud ei bod bellach yn disgwyl ei gwneud drwy'r cynllun hwnnw yw twyll. Collodd pum biliwn o bunnau yn uniongyrchol oherwydd twyll, ond £17 biliwn nad yw'r Llywodraeth yn disgwyl ei adennill o'r benthyciadau hynny mwyach. Nawr, mae achosion llys, Llywydd, yn mynd rhagddynt ar hyn o bryd sy'n dangos bod y benthyciadau adfer hynny, y benthyciadau twyllodrus hynny, yn cael eu defnyddio i dalu am geir preifat, ar gyfer gwersi hedfan, ar gyfer gwefannau pornograffi, ac, mewn achos sydd i fod o flaen y llysoedd y mis nesaf, achos lle yr honnir bod rhywun a gafodd fenthyciad adfer wedi ei ddefnyddio i ariannu gweithgaredd terfysgol gan derfysgwyr Gwladwriaeth Islamaidd yn Syria. Pum biliwn o bunnau, fel y gwyddom, y mae'r Swyddfa Archwilio Genedlaethol yn dweud y mae'r Llywodraeth wedi methu â chymryd y camau angenrheidiol i'w adennill, ac ymddiswyddodd Gweinidog y Llywodraeth, yr Arglwydd Agnew, y Gweinidog gwrth-dwyll, ym mis Ionawr, gan ddisgrifio ymdrechion ei Lywodraeth ei hun i reoli'r twyll hwnnw yn 'druenus'.

Nawr, y pwynt y mae Ken Skates yn ei wneud, Llywydd, yw hyn, onid yw: mae gennym ni Lywodraeth sy'n dweud, yn y bumed wlad gyfoethocaf yn y byd, nad yw'n bosibl darparu digon o arian i bobl gadw'n gynnes a chael eu bwydo yn ystod y gaeaf nesaf, ond sydd wedi llwyddo i barhau i golli degau o filiynau o bunnau mewn dau gynllun yn unig yr wyf wedi tynnu sylw atyn nhw y prynhawn yma.