1. Cwestiynau i Weinidog yr Economi – Senedd Cymru ar 15 Mehefin 2022.
3. A wnaiff y Gweinidog esbonio sut y bydd Llywodraeth Cymru yn mesur llwyddiant Cwmni Egino? OQ58178
Diolch. Yn y pen draw, bydd llwyddiant hirdymor Cwmni Egino yn dibynnu ar wireddu prosiectau allweddol ar safle Trawsfynydd sy'n sicrhau manteision lleol. Bydd y rhain yn cael eu hasesu drwy fframwaith buddion cymunedol a fydd yn cael ei ddatblygu dros y 12 mis nesaf mewn ymgynghoriad â'r gymuned leol o dan siarter gwerth cymdeithasol y cwmni. Mae hyn oll, wrth gwrs, yn dibynnu ar fuddsoddiad Llywodraeth y DU mewn dyfodol niwclear yn Nhrawsfynydd.
Diolch yn fawr i'r Gweinidog am yr ateb. Mae unrhyw un sy'n dilyn hynt a helynt y sector niwclear yn y wladwriaeth hon—a dwi'n gwneud yn fanwl iawn—yn gwybod mai Rolls-Royce ydy'r unig opsiwn sy'n cael ei hystyried gan Lywodraeth San Steffan i ddatblygu atomfeydd niwclear modwlar bach, SMRs. Wrth gwrs, mae'r berthynas agos yma rhwng Rolls-Royce a Llywodraeth San Steffan yn dod yn sgil y ffaith fod angen sicrhau'r sgiliau a'r gadwyn gyflenwi ar gyfer y rhaglen llong danfor Dreadnought ddrudfawr newydd. Dyna, mewn gwirionedd, sy'n cyflyru'r galw cynyddol am niwclear. Mae cynlluniau SMR Rolls-Royce yn rhai 450 MW, ac mae'r cwmni wedi'i wneud yn berffaith glir i fi yn ein cyfarfodydd ni nad ydy'r isadeiledd yn bodoli yn Nhrawsfynydd er mwyn lleoli'r un o'r SMRs, heb sôn am fwy nag un. Gan ystyried na all SMR ddod i Traws, felly, beth ydy pwynt Egino?
Nid wyf yn cytuno ag asesiad yr Aelod nad oes unrhyw ddyfodol i adweithyddion modiwlar bach yn Nhrawsfynydd. Serch hynny, rydym hefyd wedi bod yn edrych nid yn unig ar bosibiliadau adweithyddion modiwlar bach, ond mewn gwirionedd, ar yr angen gwirioneddol am y potensial ar gyfer ymchwil, ac yn wir, cynhyrchu radioisotopau, sydd, wrth gwrs, yn hanfodol ar gyfer ystod o feysydd yn ein gwasanaeth iechyd. Ac mewn gwirionedd, gwyddom fod cynhyrchu radioisotopau yn faes sy'n dirywio o fewn y byd gorllewinol ehangach ac Ewrop, ac mae gwir angen gwneud hynny, ac mae Trawsfynydd yn safle posibl. Rydym o'r farn mai dyma'r safle gorau sydd ar gael yn y DU.
Felly, mae gennym ystod o gyfleoedd i barhau i'w gwthio mewn perthynas â safle Trawsfynydd. Mae Cwmni Egino wedi’i ddatblygu i sicrhau ein bod yn gallu manteisio ar gymaint o’r cyfleoedd lleol hynny â phosibl. Roedd yn gyhoeddiad cymharol annisgwyl pan gyhoeddodd Prif Weinidog y DU, yng nghynhadledd y Ceidwadwyr Cymreig, y byddai buddsoddiad pellach yn cael ei wneud yn safle Trawsfynydd, a'r ffaith bod yr Adran Busnes, Ynni a Strategaeth Ddiwydiannol wedi bod yn cael sgyrsiau gyda Cwmni Egino ychydig cyn y cyhoeddiad hwnnw i nodi'n glir eu bod am wneud hynny. Mae angen inni weld y prif gyhoeddiad yn troi’n realiti ymarferol, yn Nhrawsfynydd ac ymhellach i ffwrdd mewn perthynas â dyfodol niwclear yn Wylfa hefyd. Mae'r cyfeiriad yn un cadarnhaol; fy mhrif ddiddordeb yw sicrhau ei fod yn cael ei wireddu ac yna sicrhau bod budd lleol gwirioneddol i bobl leol, ond hefyd i economi ehangach Cymru hefyd.
Dyfodol i ddur—dylai fod rôl i ddur Cymru mewn unrhyw fath o ddyfodol niwclear newydd, boed hynny yn Nhrawsfynydd neu Wylfa, neu'r ddau, yn ddelfrydol. Felly, rwy’n parhau i fod yn ymrwymedig i geisio gwneud y peth iawn i gynhyrchu’r budd economaidd lleol hwnnw, ac edrychaf ymlaen at gael sgwrs fwy adeiladol gyda’r Aelod a’r Aelod dros etholaeth Wylfa hefyd, ar Ynys Môn, ac yn wir, partneriaid rhanbarthol y gwn y bydd ganddynt ddiddordeb gwirioneddol, rwy'n siŵr.