Part of 1. Cwestiynau i'r Prif Weinidog – Senedd Cymru am 2:05 pm ar 28 Mehefin 2022.
Rhaid i mi ddweud wrth y Prif Weinidog, a gyda gofid, nad wyf yn clywed gwrthwynebiad ganddo; rwy'n clywed ildiad. Beth pe bai Llafur yn colli etholiad cyffredinol nesaf San Steffan, a'r un ar ôl hynny? Beth pe bai Boris Johnson yn Brif Weinidog ymhell i'r 2030au, fel yr adroddwyd yn ddiweddar? Beth ydym ni'n ei wneud wedyn? Nawr, rydych chi wedi dweud yn gyson fod yn rhaid i'r Deyrnas Unedig fod yn undeb gwirfoddol. A ydych yn cytuno bod angen llwybr clir a diogel yn gyfreithiol i genhedloedd y DU ddewis eu dyfodol cyfansoddiadol, yr Alban a Chymru? Ac onid un o'r opsiynau i ni, mewn ymateb i benderfyniad Llywodraeth y DU i ddirymu ein democratiaeth—ac mae'n sicr bod hynny'n newid y mae'n rhaid i ni ei gydnabod; mae'r cyd-destun yn newid—yw i ofyn am y pŵer ar gyfer refferendwm ar ddyfodol ein democratiaeth, cais adran 109 yn ein hamgylchiadau, yn seiliedig ar ba bynnag fodel neu fodelau sy'n deillio o'r comisiwn cyfansoddiadol yr ydych wedi'i sefydlu?
Yn yr Alban, maen nhw'n casáu refferenda—dywed Llywodraeth y DU—ond, yng Nghymru, maen nhw'n dweud eu bod yn eu hoffi. Pam nad ydym ni'n rhoi un iddyn nhw? Ac os yw wedi'i fframio fel Cymru yn erbyn San Steffan, mae'n sicr yn refferendwm y gallwn ni ei ennill.