Diolch yn fawr iawn i chi, Joel James. Roeddwn i'n ddiolchgar am ein bod ni wedi cael rhai sylwadau cadarnhaol ar ddechrau eich cwestiynau chi heddiw. Rwy'n credu i chi gydnabod y gallai'r cynllun treialu hwn gynnig cyfleoedd gwych i'r rhai sy'n gadael gofal yma, ac mai cynllun treialu incwm sylfaenol yw hwn.

Fe hoffwn i ddechrau drwy ateb eich cwestiynau chi ynghylch pam yr ydym ni wedi canolbwyntio'r cynllun treialu hwn ar y rhai sy'n gadael gofal. Rydym ni, yn Llywodraeth Cymru, wedi ymrwymo i gefnogi'r rhai sy'n byw mewn tlodi, gan sicrhau eu bod nhw'n cael cymorth ariannol digonol er mwyn i bawb yng Nghymru gael bywyd sy'n hapus ac yn iach. Mae gan y rhai sy'n gadael gofal hawl—ystyr hyn yw rhoi hawl i'r rhai sy'n gadael gofal gael cefnogaeth lawn, fel yr ydym ni'n parhau i'w wneud drwy gydol eu profiad nhw o ofal, wrth iddyn nhw ddatblygu yn oedolion ifanc annibynnol. Fe wyddom ni fod gormod o bobl ifanc sy'n gadael gofal yn wynebu rhwystrau sylweddol rhag cyflawni'r newid hwnnw ar gyfer trosglwyddo i fywyd oedolyn yn llwyddiannus. Felly, mae incwm sylfaenol yn fuddsoddiad uniongyrchol mewn carfan o bobl ifanc yr ydym ni'n awyddus i'w cefnogi nhw fel y gallan nhw ffynnu wrth sicrhau eu hanghenion sylfaenol nhw.

Mae pobl ifanc â phrofiad o ofal yn grŵp, fel dywedais i, y gwnaethom ni ddewis gwneud buddsoddiad cyson ynddo eisoes—ychwanegiad at y gronfa ymddiriedolaeth plant, eithriadau ychwanegol i'r dreth gyngor, sefydlu cronfa Dydd Gŵyl Dewi. Ond fe gaiff hynny ei gydnabod, o'i gymharu â'u cyfoedion nhw—. Mae'n rhaid i chi ateb y cwestiwn yn hyn o beth, mae'n rhaid i mi ddweud, hefyd: beth am fuddsoddi yn y bobl ifanc hyn sydd â phrofiad o ofal sydd wedi bod o dan anfantais anghymesur ac sy'n fwy tebygol yn ystadegol o brofiadau o faterion ynglŷn â digartrefedd, dibyniaeth ac iechyd meddwl? Felly, ystyr hyn yw adeiladu ar y cymorth, gan alluogi ein pobl ifanc ni yma sy'n gadael gofal i fod â rhan yn y cynllun treialu hwn. Ac o gael y gefnogaeth honno, fe allen nhw fod â'r cyfle gorau posibl i sicrhau'r newid hwn i brofiadau gwell, sy'n haws ac yn fwy adeiladol.

Penderfyniad yw hwn, dewis a wnaethom ni yw hwn, ac mae honno'n flaenoriaeth yn ein cyllideb ni. Yn wir, yn ein maniffesto a'n rhaglen lywodraethu ni roeddem ni'n nodi y byddem ni'n treialu incwm sylfaenol. Felly, i roi eglurder ynglŷn â'r cyllid, rydym ni wedi dyrannu £20 miliwn i gyflawni'r cynllun treialu hwn dros gyfnod o dair blynedd. Mae hynny'n cynnwys y taliadau eu hunain, y costau gweinyddu a'r costau o ran ymchwil a gwerthuso. Yn amlwg, mae hyn yn dibynnu ar y cyfraddau o ran defnydd a chyfranogi; nid rhywbeth gorfodol mo'r cynllun treialu hwn, ond o ran yr angen am gyngor a chymorth ariannol ychwanegol yn unig, fe fydd hynny'n cael ei roi i'r rhai sy'n gymwys i gymryd rhan yn y cynllun—dyna a oedd y bobl ifanc â phrofiad o ofal yn ei ddweud. Dyrannwyd tua £2 filiwn gyfer y gwasanaeth hwn am gyfnod llawn y cynllun treialu, dros dair i bedair blynedd. Felly, mae hynny o'r cyfnod cyn y cynllun yr holl ffordd drwodd i'r cyfnod wedi'r cynllun hefyd. Felly, mae'r cyllid yno i ariannu'r sefydliadau sydd â chyfrifoldeb mewn gwirionedd, fel rydym ni'n gwneud i Voices from Care Cymru a phawb sy'n cefnogi ein pobl ifanc ni ar hyn o bryd. Ond hefyd, fel dywedais i, gwaith i'r awdurdodau lleol yw eu cefnogi nhw hefyd.

Yn fater o egwyddor, yn fy marn i—ac o ystyried hwn yn ddull gweithredu ar sail hawliau unigolion—y bydd gan bawb sy'n bodloni'r meini prawf cymhwysedd hawl i ymuno â'r cynllun treialu pe byddan nhw'n dewis gwneud hynny, ac ni ddylid ei drin yn wahanol i unrhyw fath arall o incwm. O ran eu hanghenion nhw a phrofiadau eu bywydau nhw, wrth gwrs, fe roddir cymorth parhaus ar hyn o bryd gan gynghorwyr pobl ifanc. Fe fyddai gweithdrefnau diogelu yn cael eu dilyn yn ôl arfer hefyd, pe byddai unrhyw bryder ynglŷn â risgiau canfyddedig. Ond ystyr hyn yw cynnig pecyn cymorth a fydd ar gael.

Nawr, mae hi'n ddiddorol i ni edrych ar gynlluniau arbrofol ar draws y byd o ran incwm sylfaenol. Er enghraifft, mae un o'r cynlluniau incwm sylfaenol mwyaf hir sefydlog yn nhalaith Gogledd Carolina wedi bod yn dilyn plant a oedd rhwng naw a 13 oed ym 1992. Tyfodd y plant hyn i fod yn oedolion, a gwelwyd llai o achosion o ran camddefnyddio sylweddau yn y rhai a oedd wedi cael yr incwm hwnnw. Rydym ni wedi edrych ar y cynlluniau hyn, rydym ni wedi edrych ar y canlyniadau. Dangosodd y cynllun hwnnw ostyngiad o 22 y cant hefyd yn nifer y materion troseddol a gofnodwyd ymhlith pobl ifanc 16 a 17 oed, yn enwedig o ran camddefnyddio sylweddau a mân droseddau.

Bydd y cynllun treialu hwn yn cael ei werthuso yn fanwl iawn o ran y cyfrifoldebau, ond fe fydd hefyd, o ran gwerthuso—. Fe fyddwn ni'n edrych, wrth i ni symud drwy hyn, o ran cefnogaeth i'r bobl ifanc hyn wrth i'r cynllun ddod i ben. Bydd y gefnogaeth, y cyngor a'r mewnbwn parhaus ar gael o ran nid yn unig cyngor a chymorth ariannol, gan gyfeirio at lesiant, addysg, gwaith a chyngor ariannol ehangach. Bydd llawer o'r bobl ifanc hyn yn manteisio ar gynlluniau eraill, fel y warant i bobl ifanc. Hynny yw, os ydych chi wedi dewis, neu fel rwyf i'n gobeithio y gwnewch chi rywbryd eto efallai, edrych ar rai o'r datganiadau a wnaeth pobl ifanc heddiw, pobl ifanc mewn gofal a oedd yn dweud wrthym ni—ac mae'r rhain yn cynnwys pobl ifanc sydd wedi bod mewn gofal—fod hyn yn estyn gobaith iddyn nhw, mae hyn yn dangos bod y Llywodraeth hon, ac, rwy'n gobeithio, fod y Senedd hon yn dangos ffydd yn y bobl ifanc hyn ac yn credu y dylen nhw fod â'r cyfleoedd hyn yr ydym ni'n eu rhoi.