Diolch, Dirprwy Lywydd. Mae'r cynllun treialu hwn i'w groesawu yn fawr, yn enwedig i'r rhai ohonom ni yn y Siambr sydd wedi ymgyrchu neu sy'n parhau i ymgyrchu dros incwm sylfaenol cyffredinol. Mae'n wir, nid incwm sylfaenol cyffredinol mohono, ond mae'n incwm sylfaenol er hynny, a bydd yn rhoi data a chyfeiriad gwerthfawr i ni ar ein taith ni tuag at incwm cyffredinol.

Rydym ni wedi siarad am ein rhesymau ni am gefnogi Incwm Sylfaenol Cyffredinol yn y gorffennol. Rhan o'r ymresymiad hwnnw yw mynd i'r afael â'r cyfraddau cynyddol o dlodi yma yng Nghymru. Unwaith eto, fe fydd y cynllun treialu hwn yn rhoi data gwerthfawr i ni yn ogystal â gallu i fesur yn unol â'r amcan hwnnw, o gofio ei fod ar gael i rai o aelodau mwyaf agored i niwed economaidd yn ein cymdeithas ni.

Mae hi'n siomedig nodi amharodrwydd Llywodraeth y DU i gydweithredu yn hyn o beth. Un peth yw trethu'r taliad, ond peth arall yw'r ffordd annheg y byddan nhw'n ei gyfrif yn erbyn credyd cynhwysol. Gan ddefnyddio gros yn hytrach na net, mae asesu pobl am arian na fyddan nhw'n ei gael mewn gwirionedd yn beth od iawn ac yn gwbl annheg yn fy marn i. Ond nid yw'r amharodrwydd i gydweithredu ar bolisi blaengar yn fy synnu i—enghraifft arall o'r diffyg parch yn San Steffan tuag at Lywodraethau datganoledig, a welwyd unwaith eto yn y newyddion neithiwr, wrth gwrs, am ddiddymu Deddf Undebau Llafur (Cymru) 2017.

Nawr, mae pobl ifanc sy'n gadael gofal yn arbennig o agored eisoes i gamfanteisio, fel roedd Joel yn gywir i'w nodi. Fe geir pryderon, a godwyd gan Barnardo's Cymru, y bydd y cynllun treialu incwm sylfaenol hwn, drwy ddarparu cyfandaliad mawr, sy'n hysbys yn gyffredin, yn gadael y rhai sy'n gadael gofal yn agored i gamfanteisio gan landlordiaid anonest, pobl ifanc eraill a throseddwyr, er enghraifft. Mae diogelu yn allweddol. Mae hi'n debygol y bydd canlyniadau anfwriadol yn codi ac yn dod yn amlwg yng nghwrs y cynllun treialu, oherwydd fe fydd y cynllun hwn yn effeithio ar fywydau rhai o'r bobl fwyaf agored i niwed yn ein cymdeithas ni. Mae hi'n bwysig fod y Llywodraeth a chynghorwyr y bobl ifanc yn cadw golwg ar hyn a bod Llywodraeth Cymru yn gwneud addasiadau lle bo angen.

O gofio y gall y rhai sy'n gadael gofal ymuno yn wirfoddol, fe fyddai gennyf i ddiddordeb i wybod a fydd y Llywodraeth yn cysylltu â'r rhai a benderfynodd beidio â chymryd rhan yn y cynllun treialu hwn i ganfod pam y daethant i'r penderfyniad hwnnw i beidio ag ymuno ag ef. Ac, wrth gwrs, mae incwm sylfaenol yn gadael y rhai heb unrhyw gostau ychwanegol yn gymharol well eu byd o dan gyfandaliad na'r rhai sy'n wynebu costau ychwanegol, megis costau sy'n gysylltiedig ag anabledd neu ofal plant. O gofio ei bod yn debygol yr effeithir ar fudd-daliadau pobl ifanc sy'n cymryd rhan yn y cynllun treialu hwn o ganlyniad, sut fydd Llywodraeth Cymru yn sicrhau nad yw'r rhai sydd â chostau ychwanegol sy'n gysylltiedig ag anabledd, neu'r rhai sy'n beichiogi, er enghraifft, yn ystod y cynllun, o dan anfantais o gymharu ag eraill yn y cynllun? Ac i ddilyn hynny, pan fydd y Llywodraeth yn gwerthuso'r cynllun treialu, sut caiff effeithiau'r cynllun eu hystyried o ran y cyfranogwyr hynny sydd â materion croestoriadol?

Pwynt pwysig i ni ei ystyried hefyd yw'r hyn sy'n digwydd ar ddiwedd y cynllun treialu. Mae hi'n dderbyniol iawn y bydd Llywodraeth Cymru yn cadw mewn cysylltiad â chyfranogwyr, yn enwedig felly o gofio, pan ddaw'r cynllun i ben, bod yr arian yn dod i ben, a bod £1,200, fwy neu lai, yn swm sylweddol o arian i'w golli, a hwnnw, wrth gwrs, yw'r cyfanswm wedi treth. Fe wnaeth Joel y pwynt hwnnw, ac rwyf i o'r farn ei fod yn bwynt teg i'w wneud.

Yn olaf, o ystyried y materion a ganfuwyd gan Lywodraeth yr Alban yn eu hymchwil nhw i gynlluniau treialu incwm sylfaenol, yn ogystal â'r ffaith bod rhai grwpiau yn y gymdeithas ar eu colled drwy daliadau cyfandaliad safonol, pa gynlluniau eraill i oresgyn tlodi sydd dan ystyriaeth gan Lywodraeth Cymru i'w gwerthuso yn y dyfodol? A yw'r Gweinidog o'r farn y gallai mwy o werth fod i wasanaethau sylfaenol cyffredinol, er enghraifft?