Diolch yn fawr, Luke Fletcher, a diolch yn fawr iawn i chi am groesawu'r cynllun treialu incwm sylfaenol ar gyfer y rhai sy'n gadael gofal yng Nghymru. Rwy'n falch iawn eich bod chi wedi tynnu sylw at y ffaith fod Adran Gwaith a Phensiynau Llywodraeth y DU wedi ymesgusodi—fe allwn i ddweud, 'gwrthod', ond fe wnaethant ymesgusodi rhag ymgysylltu â ni. Maen nhw wedi gwrthod diystyru'r taliad incwm hwn yr ydym ni'n ei wneud. Fe wnaethon nhw ymesgusodi rhag ymgysylltu â ni mewn gwirionedd o ran gweld a allai'r cynllun treialu incwm sylfaenol hwn ar gyfer y rhai sy'n gadael gofal fod o fudd i'r rhai sy'n gadael gofal ledled y Deyrnas Unedig. Ond dyna y bydd yn ei wneud, oherwydd, unwaith eto, rydym ni wedi dysgu llawer o'r Alban hefyd, o ran y cynlluniau a gynhaliwyd yno ac, wrth gwrs, rydym ni wedi edrych yn fyd-eang.

Ond fe fyddwn i'n dweud, ac rwyf i am rannu llythyr â chi a ysgrifennais i at Ysgrifennydd Gwladol yr Adran Gwaith a Phensiynau, Thérèse Coffey, yr wyf i wedi—. Y llynedd, fe ysgrifennais ati hi a gofyn am gael trafod y cynllun treialu hwn gyda hi. Gwrthod a wnaeth hi a phenderfynu hefyd y byddai'r taliad incwm sylfaenol yn cael ei gyfrif fel incwm heb ei ennill a'i wrthbwyso ac, wrth gwrs, yn destun i'w ystyried o ran y dreth a budd-daliadau. Ac, mewn gwirionedd, un o'r pryderon mwyaf sydd gennyf i ar hyn o bryd, ac rwyf i am rannu fy llythyr at yr Ysgrifennydd Gwladol gyda chi, yw, er bod hwnnw wedi cael ei ddatgan yn incwm heb ei ennill, ac fe gaiff ei drethu, ond o ran cymhwysedd i gael credyd cynhwysol, maen nhw'n dweud eu bod nhw am ei asesu yn ôl ei werth gros cyn treth, sy'n golygu y bydd yn cael ei asesu yn annheg. Rwy'n rhoi cyfle iddi i unioni'r cam hwnnw, ac fe fyddaf i'n ei rannu, fy ngalwad arni hi, ac rwy'n gobeithio y bydd fy nghyd-Aelodau yma o blith y Ceidwadwyr Cymreig yn fy nghefnogi i yn hynny o beth gan fy mod i am rannu'r llythyr hwnnw gyda chi.

Mae hi'n bwysig iawn, o ran pobl ifanc yn penderfynu a fyddan nhw'n cyfranogi o'r cynllun treialu hwn, eu bod ni'n gwneud dewis deallus wrth wneud felly. A'ch pwynt chi ynglŷn â darganfod rhesymau pobl ifanc am beidio â gwneud felly—wel, eu dewis nhw yw hwnnw, wrth gwrs. Cysylltwyd â'r garfan gyntaf, os hoffech chi, ac maen nhw'n ymwybodol iawn o'r hyn sy'n digwydd oherwydd y gydnabyddiaeth a'r ymgysylltiad a gawsom gyda phobl ifanc drwy Voices from Care dros gyfnod y flwyddyn ddiwethaf, fwy neu lai. Maen nhw wedi bod yn ymgysylltu â phobl ifanc a'r awdurdodau lleol i gyd sydd o ran—. Ac rwyf i wedi bod yn gweithio hefyd gyda'r Dirprwy Weinidog Gwasanaethau Cymdeithasol, sy'n gweithio gyda phobl ifanc. Rydym ni wedi cwrdd â phobl ifanc—fe fydd ganddyn nhw ddewis a ydyn nhw am gymryd rhan, ac fe fydd hynny'n ymwneud â'u hamgylchiadau nhw ac, yn wir, gan ystyried enillion eraill a allai fod ganddyn nhw, a'u sefyllfa nhw yn eu bywydau o ran swyddi, addysg a chyfleoedd. Ond o ran gwerthuso, fe fyddwn ni'n edrych ar y ffactorau o'r fath oherwydd mae angen i ni ddysgu oddi wrth y bobl ifanc, y rhai sy'n cymryd rhan drwy gydol y gwerthusiad, am effaith hyn arnyn nhw a sut maen nhw'n ymgysylltu a pha gymorth arall y gallwn ni ei gynnig.

Rwyf i wedi crybwyll y ffaith eisoes mewn ymateb i Joel James y byddem ni'n disgwyl i unrhyw fesurau diogelu a chymorth sydd ar waith yn barod, gan fod ganddyn nhw ddyletswydd barhaus o ran gofal, yr awdurdodau lleol, i'r rhai sy'n gadael gofal, gael eu dilyn a'u rhoi ar gael i'r rhai sy'n gyfranogwyr o'r incwm sylfaenol. Ond hefyd, rwyf i wedi rhoi rhai enghreifftiau i chi o gynlluniau treialu ledled y byd yn dangos bod pobl a allasai fod yn agored i niwed, nid yn unig o ran pethau fel mynd yn ddigartref, neu fethu â chael swyddi, neu hyfforddiant ac addysg—mewn gwirionedd, mae'r cynlluniau treialu ar draws y byd wedi dangos bod pobl ifanc wedi elwa, a bod y rhai ar gynlluniau treialu, ar gynlluniau treialu Incwm Sylfaenol Cyffredinol wedi elwa ar yr incwm sylfaenol, sy'n rhoi mesur llawn o ddiogelwch iddyn nhw yn eu bywydau o ran y dewisiadau sydd ar gael iddyn nhw.

Materion o ran anabledd—mae hi'n bwysig iawn bod y cynllun treialu hwn ar gael, ac rydym ni o'r farn y bydd hyn yn golygu hyd at 500 o bobl ifanc, pobl ifanc amrywiol ledled Cymru sydd â nodweddion gwarchodedig, ac fe fyddan nhw'n gymwys i gael budd-daliadau eraill. Felly, unwaith eto, gyda chyngor ac arweiniad a'r cymorth parhaus y byddan nhw'n ei gael gan Gyngor ar Bopeth yn ogystal â'u cynghorwyr nhw wrth adael gofal a gweithwyr cymdeithasol, fe fyddan nhw'n gallu asesu'r budd-daliadau y mae'r hawl ganddyn nhw i'w cael. Ond mae hynny'n ddiamod. Fe fyddan nhw'n cael eu £1,600—a drethir, yn anffodus—bob mis, doed a ddelo. Felly, rwy'n gobeithio y bydd hyn yn adeiladu ar yr hawliau hynny.

Rwyf i o'r farn bydd y gwerthusiad yn hollbwysig o ran ystyried hwn yn werthusiad sy'n dreiddgar a chynhwysfawr. Mae angen i ni edrych ar yr effeithiau tymor hwy, ac wrth gwrs fe fydd rhywfaint o hynny'n cymryd peth amser eto o ran yr hyn a olygodd hyn i bobl ifanc â phrofiad o ofal a fydd yn elwa arno. Ond rydym ni'n defnyddio amrywiaeth o ddulliau gwerthuso ansoddol a meintiol, gan ymgysylltu â'r bobl ifanc eu hunain i gael y data gwaelodlin hynny, a fydd yn sicrhau y gallwn ni asesu effaith incwm sylfaenol yn briodol.

Rwyf i o'r farn y bydd hynny ynddo'i hun yn dangos effaith bwysig y cynllun treialu incwm sylfaenol, oherwydd mae'n dychwelyd at y ffaith bod hyn yn rhoi iddyn nhw y cyfleoedd hynny na chafodd y bobl ifanc hyn, ac efallai na fydden nhw wedi cael rhai o'r fath yn eu bywydau nhw, ac nad oedden nhw yn eu profiad nhw, ac nad yw'r cyfleoedd hynny wedi bod yn bosibl o gwbl. Felly, roedd y bobl ifanc, yn sicr, y gwnaeth y Prif Weinidog a Julie Morgan a minnau gyfarfod â nhw ddydd Gwener yn dweud yn syml, 'Nawr mae gobaith gennym ni. Nawr mae dyfodol gennym ni.'