9. Dadl ar Adroddiad Pwyllgor yr Economi, Masnach a Materion Gwledig: 'Adnewyddu Rhaglen Ddileu TB Buchol Cymru'

Part of the debate – Senedd Cymru am 5:27 pm ar 13 Gorffennaf 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Joyce Watson Joyce Watson Labour 5:27, 13 Gorffennaf 2022

(Cyfieithwyd)

Hoffwn ddiolch i'r pwyllgor am adroddiad diddorol. Cofiaf gael fy ethol yn 2007, ac roedd pryderon difrifol ynghylch TB buchol yng Nghymru bryd hynny, ond mae'r data'n dangos pa mor bell y daethom. Mae yna ddarlun newydd yn awr, fel y dywedodd y Gweinidog yn ei datganiad diweddaraf. Mae nifer yr achosion newydd mewn buchesi wedi gostwng 56 y cant ers 2008, ac rydym wedi cyrraedd yma drwy fod y Llywodraeth a'r diwydiant ffermio wedi cydweithio a dilyn y wyddoniaeth. Mae profion sensitifrwydd uwch yn arbennig wedi bod yn hanfodol. Mae llawer i'w wneud eto wrth gwrs, ond mae'r adroddiad hwn yn arwydd defnyddiol arall ar y ffordd i ddileu'r clefyd. Ac rydym i gyd am gyrraedd yno cyn gynted â phosibl.

Fel y nododd RSPCA Cymru yn eu tystiolaeth,

'mae'r clefyd yn cael ei ledaenu'n bennaf rhwng gwartheg', gyda symudiadau gwartheg yn brif risg o ran trosglwyddo. Felly, mae'r dystiolaeth am bersonél ac adnoddau milfeddygol yn arbennig o bwysig, ac edrychaf ymlaen at gael yr wybodaeth ddiweddaraf am gynllun peilot y profwyr lleyg maes o law.

Fel yr eglurodd Dr Gareth Enticott o Brifysgol Caerdydd i'r pwyllgor, gallai cyflwyno profion lleyg helpu'n arbennig i gadw milfeddygon yn ardal Canolbarth a Gorllewin Cymru. Gan aros yn fy rhanbarth i, nid oedd y pwyllgor wedi clywed am y prosiect peilot ar gyfer sir Benfro, ond soniodd y Gweinidog amdano yn ei datganiad, a byddai'n dda cael mwy o fanylion, os gwelwch yn dda, ar ôl y cyfarfod ffurfiol cyntaf yn sioe sir Benfro efallai.

Yn yr un modd, clywodd y pwyllgor ychydig am frechu moch daear, ond nid gwartheg. Ym mis Tachwedd, dywedodd prif swyddog milfeddygol Cymru:

'Rydym yn parhau i gefnogi'r gwaith o ddatblygu brechlyn TB gwartheg y gellir ei ddefnyddio gyda phrawf i wahaniaethu rhwng anifeiliaid sydd wedi'u brechu ac anifeiliaid heintus erbyn 2025.'

'Mae potensial i frechu gwartheg ddod yn arf pwerus yn y frwydr yn erbyn y clefyd a byddwn yn trafod gyda'r Ganolfan Ragoriaeth TB i gynllunio sut i'w wneud yn y ffordd fwyaf priodol yng Nghymru.'

Felly, unwaith eto, gofynnaf am yr wybodaeth ddiweddaraf am hynny. Ond rwy'n falch iawn fy mod wedi cymryd rhan yn y ddadl hon, ac edrychaf ymlaen at wrando ar eraill.