I ailadrodd, mae ein cynnig yn galw ar Lywodraeth Cymru i ddatblygu cynllun strategol cenedlaethol i ddileu HCV erbyn 2030 fan bellaf, cynllun sydd ag adnoddau cynaliadwy, sy'n canolbwyntio ar y claf ac sy'n canolbwyntio ar y llwybr cyfan. Amcangyfrifir bod o leiaf 8,000 o bobl yng Nghymru wedi’u heintio â hepatitis C cronig, ac nid yw oddeutu eu hanner yn ymwybodol fod ganddynt y feirws. Mae hepatitis C yn feirws a gludir yn y gwaed y gellir ei atal a'i drin ac sy'n effeithio'n bennaf ar yr afu. Gall fod yn angheuol heb driniaeth. Yn ystod dadl yma ar hepatitis C bum mlynedd yn ôl, a oedd yn galw ar Lywodraeth Cymru i gadarnhau ei hymrwymiad i ddyddiad Sefydliad Iechyd y Byd ar gyfer dileu'r feirws, sef 2030, dywedais fod dileu hepatitis C fel pryder iechyd cyhoeddus difrifol yng Nghymru yn nod cwbl gyraeddadwy. Gan nodi, yn y 1970au a’r 1980au, fod cyfran fawr o’r cynhyrchion gwaed a gyflenwyd i gleifion gan y GIG wedi’i halogi â HIV neu hepatitis C, deuthum i’r casgliad, er mwyn dileu hepatitis C, fod yn rhaid inni ddod o hyd i’r 50 y cant o bobl nad ydynt wedi cael diagnosis hyd yma, drwy ehangu mynediad at brofion ac ymchwilio ymhellach i ba grwpiau y gellid eu sgrinio mewn modd costeffeithiol, a chyda thriniaethau newydd effeithiol a hygyrch bellach ar gael i bawb sydd eu hangen, ei bod yn haws nag erioed i drin a gwella cleifion, gan gynnig cyfle gwych i ddileu hepatitis C yng Nghymru. Roedd hynny bum mlynedd yn ôl. Bum mlynedd yn ddiweddarach, mae angen gweithredu i gael y daith i ddileu hepatitis C yng Nghymru yn ôl ar y trywydd iawn, ac i atal Cymru rhag cael ei gadael ar ôl.

Wrth gwestiynu’r Gweinidog iechyd yma ym mis Chwefror, nodais mai’r targed i ddileu hepatitis C yn Lloegr a Gogledd Iwerddon yw 2025, a 2024 yn yr Alban, a gofynnais i’r Gweinidog gadarnhau y bydd Llywodraeth Cymru yn adolygu ei dyddiad targed i ddileu hepatitis yng Nghymru erbyn 2030 fan bellaf, ac wrth wneud hynny, sut y bydd yn mynd i’r afael â galwadau i harneisio'r arferion gorau a ddatblygwyd yng Nghymru a gwledydd eraill y DU. Er i’r Gweinidog gytuno i edrych i weld a oedd unrhyw bosibilrwydd o symud y dyddiad targed yng Nghymru, ysgrifennodd ataf wedi hynny, gan nodi:

'Er nad wyf yn diystyru symud y targed dileu ymlaen yn y dyfodol, yn realistig, mae ein targed presennol o ddileu erbyn 2030 eisoes yn heriol iawn... Byddaf yn parhau i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Senedd am ein cynnydd.’

Ac yna bod 'y byrddau iechyd yn gweithio ar gynlluniau adfer, ac mae fy swyddogion yn y broses o adolygu’r gwrthwynebiad er mwyn blaenoriaethu’r camau nesaf.’ Fodd bynnag, er gwaethaf effaith y pandemig ar wasanaethau iechyd a phoblogaethau gwledydd eraill y DU, nid ydynt wedi newid eu dyddiadau targed ar gyfer dileu, ac maent wedi rhoi cynlluniau a rhaglenni strategol cenedlaethol ac adnoddau ychwanegol ar waith. Pam y dylai Cymru orfod bod ar ei hôl hi unwaith eto?