Llywydd, cafodd ei Mawrhydi y Frenhines Elizabeth effaith ddofn ar deuluoedd ledled y byd. Roedd fy nheulu fy hun yn wir yn un ohonyn nhw—mor ddwfn mewn gwirionedd, fel y gŵyr rhai ohonoch, mai fy enw canol yw Windsor. Cefais fy enwi ar ôl y teulu brenhinol gan i mi gael fy ngeni ym mlwyddyn arwisgiad Tywysog Cymru ar y pryd yn ôl ym 1969, felly cyffyrddodd y Frenhines a'r teulu brenhinol fy nheulu yn ddwfn iawn yn wir.

Rwy'n cyfrif fy hun yn hynod o ffodus o fod wedi cael yr anrhydedd o gyfarfod Ei Mawrhydi ar rai achlysuron. Bob tro y gwnes i hynny, roedd hi'n gynnes, yn dosturiol ac yn ostyngedig, a wastad â diddordeb mawr yn yr hyn yr oeddwn i'n ei wneud. Roedd bod yn ei phresenoldeb yn unig yn anrhydedd, a byddaf yn cario'r atgofion hynny gyda mi am weddill fy oes.

Fel cenedl, rydym i gyd yn ffodus o fod wedi cael ei phresenoldeb tawel a chyson drwy gydol ein bywydau, wrth iddi ein harwain yn ddiwyd drwy gyfnodau o newid hanesyddol mawr. P'un a oedd y newid hwnnw'n wleidyddol, yn economaidd neu'n gymdeithasol, rhoddodd barhad a chysur i gynifer. Yn y cyfnodau hynny o dywyllwch, hi oedd ein goleuni ni.

Ar adegau o ddathlu mawr, fel Diwrnod Buddugoliaeth yn Ewrop neu Gemau Olympaidd Llundain 2012, roedd hi wastad gyda ni. Soniodd arweinydd yr wrthblaid am y deyrnged dorcalonnus gan Paddington Bear yn dilyn ei marwolaeth, atgof bod y byd wir yn gafael yn ei llaw.

Fel y dywedodd y Prif Weinidog, bydd y ddelwedd o'i Mawrhydi yn angladd ei gŵr, Dug Caeredin, yn aros yn y cof am byth. Ffigwr yn dawel a stoicaidd yn wyneb tristwch a galar anfesuradwy, yn wynebu colled ar ei phen ei hun yn union fel y gwnaeth llawer yn ystod y pandemig COVID. Roedd hi'n ymgorffori'r genedl gyfan.

Ond, ar ôl y cyfnod tywyll hwnnw, y Frenhines ddaeth â'r genedl at ei gilydd eto gyda'i dathliadau Jiwbilî Blatinwm, dathliadau pryd cofleidiodd cymdogion ei gilydd mewn parti stryd a chafodd ffaglau eu cynnau; arddangosfa ryfeddol o gydlyniad cymunedol ar adeg pan oedd gwir ei angen ar y genedl.

Yn un o'i darllediadau Nadolig blynyddol enwog arall, dywedodd hyn:

'Pan fo bywyd yn ymddangos yn galed, nid yw'r dewr yn gorwedd i lawr ac yn derbyn eu trechu; yn hytrach, maen nhw i gyd yn fwy penderfynol o frwydro dros ddyfodol gwell.'

Felly, wrth i ni ddod i delerau â marwolaeth y Frenhines Elizabeth, efallai'r deyrnged fwyaf y gallwn ni i gyd ei rhoi yw efelychu ei hymroddiad a'i gwasanaeth enfawr i'r bobl yr ydym yn eu cynrychioli, a gweithio mor galed ag y gallwn i wella ein gwlad a chefnogi ein hetholwyr. Fel y dywedodd cyn Brif Weinidog Prydain yn ystod y dyddiau diwethaf, hi oedd gwas cyhoeddus mwyaf y byd.

Rydym bellach yn dechrau ar gyfnod newydd o hanes Prydain, ac yn wir yn fyd-eang. I'w Fawrhydi Brenin Charles III, rwy'n tyngu yr un llw o wasanaeth ac ymroddiad ag y gwnes i i'r Frenhines Elizabeth II. Gadewch i ni uno yn ein galar ac wynebu'r bennod newydd hon yn stori ein cenedl gyda'n gilydd. Boed i'n Brenhines annwyl orffwys mewn hedd a chodi mewn gogoniant, a Duw gadwo'r Brenin.