8. Pa asesiad y mae Llywodraeth Cymru wedi'i wneud o sut y bydd agenda'r Prif Weinidog newydd yn effeithio ar strategaeth Llywodraeth Cymru i fynd i'r afael â'r argyfwng hinsawdd? OQ58414

Llywydd, allwn ni ddim lleddfu argyfwng uniongyrchol costau ynni drwy waethygu argyfwng hirdymor newid hinsawdd. Yng Nghymru, rydym ni'n dal i fod yn benderfynol o gyflawni ein hymrwymiadau sero-net a rhoi lle blaenllaw i ddatblygu ynni adnewyddadwy yn ein hymdrechion i wneud hynny. 

Rwy'n poeni y bydd benthyg dros £100 biliwn ar gefnogi marchnadoedd ynni sy'n rhy ddrud ac yn anghynaliadwy yn dal i adael yr aelwydydd tlotaf yn fy etholaeth yn gorfod dewis rhwng gwresogi a bwyta. Beth, os rhywbeth, all Llywodraeth Cymru ei wneud i amddiffyn dinasyddion rhag gorfod talu am y mynydd hwn o ddyled am yr 20 mlynedd neu fwy nesaf? A pha ysgogiadau, os o gwbl, y mae'n eu rhoi i Lywodraeth Cymru gael cwmnïau sy'n cynhyrchu ynni i ddatgarboneiddio i ddiogelu ein heconomi rhag y gwallgofrwydd neo-ryddfrydol hwn a bodloni ein targed sero-net?

Diolch i Jenny Rathbone am y pwyntiau pwysig yna. Llywydd, os bydd yn ymddangos ddydd Gwener, fel rydym ni'n clywed, bod Llywodraeth y DU yn bwriadu talu am y cymorth y bydd yn ei ddarparu i ddinasyddion sy'n wynebu cynnydd enfawr i'w prisiau ynni trwy roi'r ddyled a fydd yn cael ei chodi i wneud hynny yn ôl yn nwylo'r aelwydydd hynny, yna ni fydd wedi cynnig ateb o gwbl. Mae gwell ffyrdd—ffyrdd sy'n cael eu defnyddio gan wledydd eraill—i gymryd rhywfaint o'r elw annisgwyl ac enfawr sy'n cael ei wneud gan gwmnïau ynni er mwyn eu helpu i ymdopi â'r argyfwng presennol. Ac mae angen, Llywydd, diwygiad sylfaenol i'r ffordd y mae marchnadoedd ynni'n gweithredu.

Yma yng Nghymru eleni, rydym ni'n disgwyl y bydd 56 y cant o'r holl ynni sy'n cael ei ddefnyddio yng Nghymru yn cael ei gynhyrchu gan ffynonellau adnewyddadwy. Nawr, ni wnaeth yr haul ddechrau codi mwy yr haf hwn ac nid yw'r gwynt yn costio mwy chwaith, ac eto, er gwaethaf y ffaith bod mwy a mwy o'r ynni rydym ni'n ei ddefnyddio yn cael ei gynhyrchu gan ffynonellau lle nad oes argyfwng byd-eang o ran costau, mae'r biliau hynny yn cynyddu ar yr un raddfa â phopeth arall. Mae hyn yn dweud wrthych chi nad yw'r ffordd y mae'r farchnad ynni wedi'i threfnu yn adlewyrchu realiti newydd cynhyrchu ynni.

Mae'r Undeb Ewropeaidd wedi cyhoeddi y bydd yn torri cost trydan o'r thermo nwy drytaf sy'n cael ei brynu ar y diwrnod blaenorol. Dyna sut mae prisiau ynni yn cael eu hysgogi—rydych chi'n edrych ar y thermo nwy drytaf roedd yn rhaid i chi ei brynu ac rydych chi'n prisio'r holl ynni yn unol â hynny, pa un a yw'n dibynnu ar nwy neu ar ffynonellau adnewyddadwy. Yn syml, nid yw honno'n ffordd gynaliadwy o drefnu'r marchnadoedd hyn ac mae'n arwain at afluniadau enfawr o'r mathau o elw y byddwn ni'n ei weld—mae'r Trysorlys ei hun yn amcangyfrif y bydd gwerth hyd at £140 biliwn o elw na chwiliwyd amdano yn mynd i ddwylo cwmnïau ynni dros y ddwy flynedd nesaf. Wrth gwrs, mae gwell ffyrdd o ymdrin â'r argyfwng hwnnw na gwneud i deuluoedd tlawd ar hyd a lled y Deyrnas Unedig dalu am yr 20 mlynedd nesaf am y cynlluniau y mae'n ymddangos bod Llywodraeth y DU yn eu cyflwyno.

Diolch i'r Prif Weinidog.