Mae angen i ni sicrhau bod cynlluniau cadarn a chydnerth ar waith, meddai'r Gweinidog wrthym. Rwy'n cytuno â'r Aelod dros y Ceidwadwyr wrth iddo ddweud y dylai'r cynlluniau hynny fod ar waith yn barod. Sut yn y byd y mae Llywodraeth Cymru wedi ei gadael tan ddiwedd mis Medi cyn gallu cyhoeddi'r sicrwydd hynny? Efallai y gall y Gweinidog fynd i'r afael â hynny ymhellach.

Ond hoffwn ganolbwyntio, os caf i, ar ganfyddiadau pryderus adroddiad a gyhoeddwyd yn gynharach y mis hwn ac mewn print yr wythnos hon gan y New Scientist, yn dweud wrthym y bu ymhell dros 20,000—22,500—yn fwy o farwolaethau nag y byddem yn eu disgwyl yn y DU rhwng Ebrill ac Awst eleni, tua 10 y cant yn fwy na'r cyfartaledd pum mlynedd. Credir bod COVID wedi cyfrannu at hynny'n uniongyrchol, a'r ffigyrau'n awgrymu bod dwywaith cymaint o farwolaethau yn ymwneud â COVID-19 yn uniongyrchol dros yr haf o'i gymharu â haf y llynedd. Ond mae hynny ond yn cyfrif am efallai hanner y marwolaethau ychwanegol. I'r gweddill, credir y gallai effeithiau anuniongyrchol y pandemig fod ar waith yma, ac, mewn gwirionedd, eu bod yn debygol o fod. Mae yna darfu ar ein system gofal iechyd. Mae'r oedi mewn profion a thriniaeth am ganser yn sgil y cyfnod clo i'w teimlo nawr yng nghyfnod olaf 2022. Mae oedi, wrth gwrs, yn costio bywydau, a dyna pam roedd cymaint o ddicter pan gafodd triniaethau ac apwyntiadau a oedd i fod i ddigwydd ddoe eu canslo.

Mae dau gwestiwn yn codi o hyn. Mae'r ffigyrau hynny ar farwolaethau ychwanegol yn manylu ar y sefyllfa yn yr Alban ac yng Ngogledd Iwerddon, ond does gennym ni ddim ffigyrau ar gyfer Cymru. A fydd y Gweinidog yn ymrwymo i ymchwilio i faint o farwolaethau ychwanegol ddigwyddodd yng Nghymru? Oherwydd mae'n siŵr y bydd angen y math yna o ddata cyn gallu asesu'r hyn a arweiniodd at yr hyn sy'n ymddangos yn ymchwydd sylweddol mewn marwolaethau. Onid yw'r ffigyrau hynny ar gyfer yr haf, gan dybio—ac rwy'n credu y gallwn ni—y bydd Cymru'n dilyn patrwm tebyg i'r Alban a Gogledd Iwerddon, ond ynghyd â'r rhybuddion rydyn ni wedi'u clywed gan y Gweinidog ei hun heddiw, yn dweud wrthym na allwn ni aros diwrnod yn hirach am y cynllun cadarn hwnnw ar gyfer y gaeaf? Mae hi eisoes yn hwyr, ac mae'r ffigyrau hynny yn y New Scientist yn awgrymu i mi y gallai pwysau arferol y gaeaf gael eu dwysáu eleni gan batrwm cyffredinol o fwy o farwolaethau sydd eisoes ar waith. Mae hynny, rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn cytuno, yn destun rhywfaint o bryder.