Diolch, Ddirprwy Lywydd. Rwyf wedi cytuno i roi munud o fy amser i Joyce Watson, Peter Fox a Luke Fletcher i'w galluogi i gyfrannu at y ddadl.

Gan fod cyflwyno prydau ysgol am ddim i bawb ym mhob ysgol gynradd yn un o'r cynigion pwysicaf a mwyaf radical yn y cytundeb partneriaeth â Phlaid Cymru, a'n bod wedi dyrannu £260 miliwn i wneud iddo ddigwydd, mae'n rhaid inni sicrhau ein bod yn ei wneud yn iawn ac yn cyflawni ein hamcanion polisi. Mae hyn yn ymwneud â mwy na gwneud yn siŵr nad oes unrhyw blentyn yn llwglyd yn yr ysgol, mae'n rhaid iddo ymwneud â’r ffordd yr ydym yn trawsnewid perthynas plant â bwyd yn wyneb y diwylliant gordewdra sy'n annog pobl i fwyta'r holl bethau anghywir.

Fel y gwnaeth y datganiad gan y Gweinidog yn glir ddoe, mae’n ymddangos bod y garreg filltir gyntaf, sef bod yr holl blant oedran derbyn yn cael cinio am ddim o ddechrau’r tymor hwn wedi’i chyrraedd i raddau helaeth. Mae'n ymddangos bod llawer o ysgolion ac awdurdodau lleol wedi gallu gwneud hyn yn weddol hawdd. Mae wyth cyngor eisoes wedi ymestyn y ddarpariaeth y tu hwnt i ddosbarthiadau derbyn, ymhell o flaen terfyn amser y Llywodraeth, sef mis Ebrill, i flynyddoedd 1 a 2 hefyd, felly mae 45,000 o ddisgyblion eisoes yn elwa ar y cynllun newydd hwn.

Cyflawnwyd hyn o fewn naw mis wedi'r cyhoeddiad, nad yw'n llawer o amser yn weithredol. Nid yw hynny'n golygu ei fod wedi bod yn hawdd. Mae dau awdurdod lleol, mewn gohebiaeth â mi ar hyn, wedi tynnu sylw at yr heriau o ran prynu offer, her a ddeilliodd yn sgil COVID a Brexit. Adroddodd Ynys Môn eu bod wedi goresgyn llu o heriau o ran prynu offer ychwanegol o ganlyniad i'r contract y maent wedi ymrwymo iddo gyda Chartwells, un o is-gwmnïau Compass, sy'n mynd i drefnu eu prydau ysgol, neu'n wir, sydd eisoes yn trefnu eu prydau ysgol.

Yn awdurdod lleol Caerdydd, bu’n rhaid cynnal arolwg o bob ysgol unigol i nodi pa rai oedd y prif flaenoriaethau ar gyfer adnewyddu ceginau yn ystod gwyliau’r ysgol, ac roedd cael 18 o geginau wedi’u hadnewyddu o fewn y cyfnod o chwe wythnos yn galw am gostio cynlluniau, caffael contractau a gwneud yn siŵr eu bod wedi’u cwblhau yn ystod y gwyliau. Roedd yn gryn orchest ac yn destun syndod i’r aelod cabinet dros addysg ei bod wedi'i chyflawni. Tynnodd Caerdydd sylw hefyd at berthynas waith hirhoedlog gyda chwmnïau gosod ceginau lleol a’u galluogodd i wneud y gwaith. Felly, mater bach mewn gwirionedd yw’r ffaith bod un ysgol yng Nghaerdydd a phump ym Mhen-y-bont ar Ogwr yn dal i weini cinio oer i ddisgyblion tra bo'r gwaith o adnewyddu eu ceginau’n cael ei gwblhau. A bod yn onest, mae maint eu ceginau yn llai pwysig na chael staff arlwyo cymwys a sicrhau bod pob plentyn yn cael bwyd a bod ganddynt ddigon o amser i fwyta eu cinio yn yr awr a neilltuwyd yn amserlenni'r rhan fwyaf o ysgolion.

Rwy’n deall pam fod Llywodraeth Cymru eisiau dechrau o’r dechrau, ond mae dechrau cyflwyno cinio am ddim i bawb yn y dosbarth derbyn yn her ynddi’i hun. Mae plant pedair oed yn gorfod ymdopi o’r newydd â‘r sŵn, yr wynebau newydd sy'n rhan o'r newid mwyaf yn eu bywydau. Hefyd, mae cael eu gwahodd i fwyta bwyd nad ydynt o bosibl erioed wedi'i flasu o'r blaen yn her fawr iawn .