7. Datganiad gan y Gweinidog Cyfiawnder Cymdeithasol: Diweddariad ar Wcráin

Part of the debate – Senedd Cymru am 4:52 pm ar 27 Medi 2022.

Danfonwch hysbysiad imi am ddadleuon fel hyn

Photo of Sioned Williams Sioned Williams Plaid Cymru 4:52, 27 Medi 2022

(Cyfieithwyd)

Diolch am eich datganiad, Gweinidog. Mae'n iasol meddwl bod pobl Wcráin erbyn hyn wedi dioddef terfysg ac anlladrwydd rhyfel am gyfnod mor hir, a bod goblygiadau enfawr i'r rhai sydd wedi eu gorfodi i ffoi o'u gwlad wrth gwrs. Rhaid i'n meddyliau hefyd fod gyda'r rhai yn Rwsia sy'n protestio'n ddewr yn erbyn polisïau ymfyddino Putin. Mae cost ddynol y rhyfel anghyfreithlon hwn i bawb sy'n gysylltiedig yn annerbyniol, ac rwyf eisiau adleisio eich diolch i'r sefydliadau, y cyrff a'r aelwydydd sydd wedi helpu i groesawu'r rhai sy'n chwilio am noddfa i Gymru.

Fe wnaethoch gyfeirio'n briodol at fygythiad digartrefedd yn eich datganiad. Mae Positive Action in Housing, yr elusen digartrefedd ffoaduriaid, ymhlith llawer o sefydliadau sy'n tynnu sylw at y risg barhaus o ddigartrefedd sy'n dwysáu i ffoaduriaid. Mae pwysau'r argyfwng costau byw, ynghyd ag absenoldeb asesiadau cynhwysfawr, paru lletywyr â ffoaduriaid o dan gynllun Cartrefi i Wcráin, yn golygu bod nifer o drefniadau lletya yn dod i ben yn ddisymwth. Mae 25% o'r noddwyr wedi dweud eu bod dim ond eisiau darparu llety am chwe mis, yn ôl arolwg gan y Swyddfa Ystadegau Gwladol o dros 17,000 o letywyr. Fel y gwyddom, mae'r farchnad rentu bresennol yn gynyddol gystadleuol ac mae cost blaendaliadau yn enfawr, sy'n golygu y bydd Wcreiniaid sy'n gweld eu trefniadau lletya yn dod i ben neu'n chwalu yn annhebygol o allu mynd i mewn i'r farchnad breifat.

Rydych chi'n dweud eich bod yn cyfarfod yn rheolaidd gydag arweinwyr llywodraeth leol Cymru, felly beth mae'r awdurdodau lleol yn ei ddweud wrthych chi ynglŷn â'r mater hwn, Gweinidog? Oes gennych chi unrhyw ffigyrau am nifer y trefniadau lletya sydd wedi chwalu neu wedi gorffen yng Nghymru, gan adael ffoaduriaid mewn perygl o fod yn ddigartref? Rwy'n falch eich bod wedi adnewyddu eich apeliadau i Lywodraeth y DU am fwy o gefnogaeth, ond a allem ni o bosibl ganiatáu i'n hawdurdodau lleol ddod yn warantwyr i Wcreiniaid sy'n wynebu sefyllfa lle maen nhw'n gorfod mynd i mewn i'r farchnad rentu, neu a oes unrhyw atebion tebyg eraill o fewn ein cymwyseddau datganoledig os yw San Steffan yn parhau i beidio â gweithredu? Gan nad yw Llywodraeth Cymru yn fodlon ar hyn o bryd i sefydlu gwaharddiad ar droi pobl allan y gaeaf hwn, Gweinidog, a ydych chi'n derbyn y gallem weld ffoaduriaid hefyd yn ddigartref pan fo lletywyr eu hunain yn cael eu troi allan oherwydd yr argyfwng costau byw?

O ystyried y pwysau economaidd dwys, rwy'n falch o glywed fod y cynllun Tocyn Croeso sy'n caniatáu i ffoaduriaid deithio am ddim ar fysiau yng Nghymru yn cael ei adnewyddu, roedd yn wreiddiol, wrth gwrs, yn dod i ben yr wythnos hon. Mae'n drueni na chafodd cwmnïau fel First Cymru wybod am hyn gan Lywodraeth Cymru, oherwydd maen nhw wedi nodi ar Facebook heddiw fod y cynllun yn dod i ben, a does dim diweddariadau hyd yma ar eu cyfryngau cymdeithasol. Dywedwch fod meini prawf cymhwysedd wedi'u diweddaru. Felly, a allech chi ddweud wrthym beth yw'r newidiadau hynny? Gweinidog, a yw hyn i gyd wedi cael ei gyfleu i'r ffoaduriaid a'r rhai sy'n eu lletya? Gallai arwain at sefyllfa annifyr ac anawsterau teithio i'r gwaith neu i leoliadau addysgol i nifer o ffoaduriaid os yw'r cwmnïau a'u gyrwyr, ac, yn wir, y ffoaduriaid eu hunain, yn aneglur ynghylch y mater hwn.

Rwyf hefyd yn falch o glywed eich bod wedi codi'r mater gyda Llywodraeth y DU am y diffyg cefnogaeth i fyfyrwyr sydd wedi cael eu gorfodi i adael eu gwlad, ond yn ddealladwy eisiau cwblhau eu hastudiaethau ar-lein gyda phrifysgolion Wcreinaidd, yn enwedig, wrth gwrs, o ystyried y cynnwrf ofnadwy maen nhw eisoes wedi'i wynebu. Fe gofiwch, gobeithio, i mi ysgrifennu atoch ar yr union bwnc hwn yn gynharach y mis hwn, gan fod teulu yn fy rhanbarth wedi noddi menyw 19 oed nad yw'n gallu cael gafael ar unrhyw gymorth ariannol gan Yr Adran Gwaith a Phensiynau neu Gyllid Myfyrwyr gan ei bod yn astudio o bell ar gyfer gradd ym mhrifysgol Kyiv. Tra ein bod ni'n aros am ymateb gan Lywodraeth y DU ar hynny, ac, yn wir, tra fy mod yn aros am ymateb i fy llythyr atoch chi, pa gymorth a ellir ei gynnig iddi?