Part of the debate – Senedd Cymru am 2:50 pm ar 4 Hydref 2022.
A gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad ef y prynhawn yma? Roedd creu fframweithiau rhanbarthol ym mis Rhagfyr yn gam pwysig ymlaen o ran cydnabod gwerth economaidd rhanbarthau unigol ac yn gyfle hefyd i adeiladu i'r dyfodol drwy ffrwyno posibiliadau'r rhanbarthau mewn gwahanol sectorau a diwydiannau. Er enghraifft, yn y de-orllewin, mae sectorau fel twristiaeth, amaethyddiaeth ac ynni yn feysydd o bwys strategol sy'n cynnig cyfleoedd ar gyfer twf, a, thrwy ddatblygu fframwaith rhanbarthol, fe ellir magu cryfder yn y farchnad lafur ac fe ddaw arfer gorau yn rhan annatod o'r gadwyn gyflenwi. Wrth gwrs, mae pob fframwaith yn adlewyrchu'r cyfleoedd arbennig ar gyfer pob rhanbarth ond yn mynd i'r afael hefyd â rhai o'r heriau arbennig y mae'r rhanbarthau hynny'n eu hwynebu nhw o ran sgiliau, datblygu seilwaith a chysylltedd. Mae sicrhau bod y fframweithiau y mae partneriaid yn cydweithio i ddatblygu'r seiliau sgiliau cywir ar gyfer eu gweithlu yn y dyfodol yn allweddol i lwyddiant y fframweithiau. Felly, fe fyddwn i'n ddiolchgar pe bai'r Gweinidog yn gallu dweud wrthym ni pa waith a wnaethpwyd eisoes yn gyfochrog â'r partneriaethau sgiliau rhanbarthol i ddatblygu'r seiliau sgiliau hynny a sicrhau eu bod nhw'n gweddu i flaenoriaethau datblygu economaidd pob rhanbarth.
Mae cydweithio strategol yn hanfodol wrth gynyddu twf economaidd rhanbarthol hyd yr eithaf, ac mae'n bwysig bod rhanddeiliaid lleol yn teimlo y gallan nhw roi mewnbwn i'r fframweithiau arbennig hyn. Mae'n rhaid i fusnesau'r stryd fawr, busnesau yn y cartref, masnachwyr unigol a rhai eraill i gyd fod â chyfran yn y fframweithiau hyn er mwyn i leisiau'r rhai sydd ar y rheng flaen gael eu clywed mewn difrif. Nawr, rwy'n deall bod rhywfaint o gydweithio wedi digwydd mewn rhai mannau eisoes, fel crybwyllodd ef yn ei ddatganiad, ond efallai y gwnaiff y Gweinidog ddweud wrthym pa waith sy'n mynd rhagddo i sicrhau bod busnesau yn cael ymgynghori ym mhob rhanbarth ac yn rhan o'r mentrau sy'n digwydd ym mhob rhanbarth mewn gwirionedd.
Rwy'n falch o glywed bod Llywodraeth Cymru'n ehangu'r cyllid ar gyfer Busnes Cymru tan fis Mawrth 2025, ac mae'r Gweinidog yn iawn i dynnu sylw at y gefnogaeth y mae'r gwasanaeth yn ei gynnig. Bydd y Gweinidog yn ymwybodol bod rhai sefydliadau busnes wedi galw ar Busnes Cymru i gynnwys llinell gyngor ar gynaliadwyedd a datgarboneiddio, ac felly efallai y gwnaiff y Gweinidog ddweud wrthym ni pa drafodaethau a gafodd ei swyddogion ac yntau gyda Busnes Cymru ynghylch rhoi cefnogaeth i fusnesau yn y maes arbennig hwn.
Nawr, mae datganiad heddiw yn cyfeirio at y bargeinion dinesig a thwf a'r gwaith rhyng-lywodraethol da a wnaethpwyd i hwyluso twf economaidd rhanbarthol. Mae'r cytundebau buddsoddi tair ffordd rhwng Llywodraeth Cymru, Llywodraeth y DU ac awdurdodau lleol yn gyfrwng pwysig arall o roi'r arian i ranbarthau i sbarduno twf economaidd yn eu hardaloedd nhw. Wrth gwrs, mae angen adolygu'r bargeinion dinesig a thwf trwy'r amser i brofi a mantoli eu heffeithiolrwydd nhw, ac felly fe fyddwn yn ddiolchgar pe gallai'r Gweinidog ddweud ychydig mwy wrthym ni ynglŷn â sut mae'r gwaith hwnnw'n mynd rhagddo er mwyn gallu sicrhau eu bod nhw'n parhau i fod yn effeithiol ac nid, er enghraifft, yn golygu mwy o fiwrocratiaeth.
Mae datganiad heddiw yn sôn hefyd am agenda ffyniant bro a'r gronfa ffyniant gyffredin, ac, yn ei ffordd arferol ef, roedd yn dilorni ymagwedd Llywodraeth y DU yn y materion hyn. Nawr, rwy'n rhannu rhai o'i rwystredigaethau ef, ond yn syml, rwyf i am atgoffa'r Gweinidog bod gan Gymru ddwy Lywodraeth ac mae hi'n bwysig bod y ddwy Lywodraeth yn gweithio gyda'i gilydd er lles busnesau ac er mwyn aelwydydd ledled Cymru. Nawr, fel dywedodd y Gweinidog eisoes, mae'r bargeinion dinesig a thwf a'r rhaglen porthladdoedd rhydd yn ddwy enghraifft o'r cynnydd a all ddigwydd pan fydd Llywodraethau yn gweithio gyda'i gilydd. Ac rwyf i am sicrhau'r Gweinidog y byddaf i'n parhau i wneud yr hyn a allaf i eiriol dros ddull o gyllido rhanbarthol sy'n gweithio ar bob haen o lywodraeth ledled y DU.
Nawr, gan edrych i'r dyfodol, rwy'n siŵr y bydd y Gweinidog yn derbyn bod angen i wneud mwy i fuddsoddi mewn technolegau sy'n dod i'r amlwg, yn enwedig ym meysydd cynhyrchu ynni, y gwyddorau a meddygaeth, a thechnoleg gyfrifiadurol. Yn wir, mae pob un o'r fframweithiau economaidd rhanbarthol yn cydnabod pwysigrwydd gallu academaidd ac ymchwil, ac ni allaf innau bwysleisio gormod pa mor bwysig yw hi bod Llywodraeth Cymru yn blaenoriaethu cyllid ar gyfer ymchwil ac arloesi, wrth symud ymlaen. Felly, efallai y gwnaiff y Gweinidog roi diweddariad i ni ar safbwynt Llywodraeth Cymru o ran cyllid ar gyfer ymchwil ac arloesi a pha gynlluniau sydd ganddi i gynyddu cyllid i dechnolegau sy'n dod i'r amlwg.
Dirprwy Lywydd, mae'r Gweinidog yn iawn i dynnu sylw at yr amgylchiadau hynod heriol y mae busnesau ac aelwydydd yn eu hwynebu. Dyna pam mae hi'n bwysicach fyth fod Llywodraeth Cymru yn creu'r amodau cywir i fusnesau i greu swyddi o well ansawdd, swyddi â chyflogau uwch a chyfleoedd eraill i weithio. Mae sawl mater allweddol i'w cael ym mhob un o'r fframweithiau economaidd rhanbarthol, gan gynnwys yr angen am welliannau seilwaith, creu'r seiliau sgiliau cywir, a chryfhau'r economi sylfaenol i feithrin cadernid yn yr economi ranbarthol. Mae hi'n hanfodol bod y gwaith sy'n cael ei wneud i ddatblygu a chefnogi economïau rhanbarthol yng Nghymru yn cyd-fynd â blaenoriaethau a pholisïau economaidd Llywodraeth Cymru. Er enghraifft, fe allai'r fframweithiau gydnabod y swyddogaeth a allai fod gan barthau menter wrth gefnogi economïau rhanbarthol hefyd. Felly, rwy'n gobeithio y bydd y Gweinidog yn rhoi diweddariad inni ar waith parthau menter ledled Cymru a dweud ychydig wrthym am sut y maen nhw'n gwneud eu gwaith ochr yn ochr â rhaglenni economaidd rhanbarthol eraill, er mwyn i ni gael darlun mwy eglur o ymarferiad uchelgeisiau economaidd rhanbarthol Llywodraeth Cymru a bod â gwell dealltwriaeth o'u rheolaeth nhw a'r hyn y maen nhw'n ei gyflawni.
Felly, wrth gloi, Dirprwy Lywydd, a gaf i ddiolch i'r Gweinidog am ei ddatganiad ef heddiw a dweud fy mod i'n cefnogi ei ymdrechion ef i hwyluso model sydd ar sail lleoliadau o ddatblygu economaidd lle bydd gan bartneriaid lleol gyfran ynddyn nhw? Rwy'n edrych ymlaen at glywed mwy am y gwaith hwn maes o law. Diolch i chi.