Ni chredaf eich bod yn gwrando ar fy ffigurau yn gynharach, a oedd yn gywir, ac a roddais i chi 18 mlynedd yn ôl mewn gwirionedd. Gostyngodd tlodi plant yng Nghymru am rai blynyddoedd o dan Lywodraeth Blair-Brown, ond wedyn dechreuodd godi eto, ac roedd wedi cyrraedd y lefel uchaf yn y DU, nid y llynedd ond yn 2008. Ac mae wedi codi eto, gan fynd am yn ôl o gymharu â gweddill y DU. Dyna’r realiti, ac roedd y canlyniad y cyfeiriais ato yn ganlyniad i bolisïau Llywodraeth Cymru. Felly, beth y bwriadwch chi wneud am y peth? Rydych wedi cael 23 mlynedd, mae'r llyfr cadw sgôr yn ofnadwy, ac mae'r effaith ar fywydau pobl yn erchyll.

Ond i symud ymlaen, mae adroddiad 'Left behind?' yr Ymddiriedolaeth Leol yn Lloegr yn dangos bod gan yr ardaloedd tlotach sydd â mwy o gapasiti cymunedol a seilwaith cymdeithasol ganlyniadau iechyd a llesiant gwell, cyfraddau cyflogaeth uwch a lefelau is o dlodi plant o gymharu ag ardaloedd tlotach heb y capasiti hwnnw. Ym mis Ionawr, fe wnaeth papur trafod Canolfan Cydweithredol Cymru gan Cymunedau'n Creu Cartrefi ddatgan bod Cymru ar ei hôl hi o gymharu â gwledydd eraill yn y DU mewn perthynas â hawliau perchnogaeth gymunedol, gan ychwanegu nad yw polisïau yng Nghymru'n grymuso cymunedau i'r un graddau â chymunedau yn Lloegr, neu yn yr Alban yn enwedig.

Canfu adroddiad y Sefydliad Materion Cymreig, 'Ein Tir: Cymunedau a Defnyddio Tir' ym mis Chwefror mai cymunedau Cymru sydd wedi’u grymuso leiaf ym Mhrydain. Dywedodd grwpiau cymunedol yng Nghymru wrthynt am senario fympwyol, dorcalonnus, heb fawr ddim proses wirioneddol i gymunedau gael perchnogaeth dros asedau cyhoeddus neu breifat.

Mae ymchwil pellach gan yr Ymddiriedolaeth Adeiladu Cymunedau gyda grwpiau cymunedol ledled Cymru yn dangos eu bod yn aml yn teimlo eu bod yn cael eu hanwybyddu a'u tanariannu gan lywodraeth leol a chenedlaethol. Sut, felly, yr ymatebwch i'w datganiadau eu bod yn credu bod cyfle da i Lywodraeth Cymru ddatblygu gwell cymorth ar gyfer dulliau gweithredu lleol, hirdymor, a arweinir gan y gymuned yng Nghymru?