Oherwydd bod meigryn mewn plant yn gallu cynnwys symptomau ychydig yn wahanol i feigryn mewn oedolion, mae'r Ganolfan Meigryn Genedlaethol yn dweud nad yw hanner y rhai yr effeithir arnynt byth yn cael diagnosis. Gyda meigryn mewn plant a phobl ifanc, mae poenau stumog yn digwydd yn amlach. Mae astudiaethau'n awgrymu bod tua 60 y cant o blant rhwng saith a 15 oed yn cael cur pen, ond gall diagnosis o feigryn gael ei ohirio oherwydd bod poen bol, chwydu, salwch teithio, poen yn y breichiau a'r coesau a phyliau o bendro oll yn gallu drysu'r darlun. Gall plant ddioddef meigryn heb gur pen, rhywbeth sy'n llai cyffredin mewn oedolion. 

Yn ystod Wythnos Ymwybyddiaeth Meigryn y mis diwethaf, lansiodd y Migraine Trust ymchwil newydd a ganfu fod plant yn aml yn teimlo eu bod yn cael eu gadael allan o'u gofal iechyd eu hunain ac yn meddwl bod eu gofal yn wael. Mae'r canfyddiadau hefyd yn awgrymu y gall meigryn gyfyngu ar eu gallu i gymryd rhan mewn addysg, gweithgareddau cymdeithasol ac agweddau pwysig eraill ar dyfu i fyny. Mae 90 y cant o bobl ifanc yr effeithiwyd arnynt yn dweud bod meigryn yn ei gwneud hi'n anoddach i wneud eu gwaith ysgol, tra bod 76 y cant o weithwyr addysg proffesiynol a holwyd yn teimlo nad oedd eu hysgol yn darparu gwybodaeth, adnoddau a phrosesau i helpu'r plant hyn. Gall hefyd fod yn anodd i blant ddeall ac egluro eu poen, a cheir llai o opsiynau triniaeth ar eu cyfer nag a geir i oedolion. Mae adroddiad y Migraine Trust, 'Dismissed for too long: the impact of migraine on children and young people', yn galw am arweiniad cliriach a hyfforddiant i weithwyr iechyd ac addysgwyr proffesiynol ar ddeall a chefnogi pobl ifanc y mae meigryn yn effeithio arnynt, ac am fwy o adnoddau i rieni a gofalwyr plant sy'n byw gyda meigryn. Maent yn awgrymu bod angen mwy o wybodaeth am eu cyflwr ar bobl ifanc eu hunain a sut i reoli eu gofal eu hunain, ac y dylai llwybrau ac adolygiadau o ofal meigryn lleol yn y GIG ystyried yr effaith ar blant a phobl ifanc. 

Mae canfyddiadau allweddol yr adroddiad yn cynnwys nad oes gan ysgolion yr wybodaeth na'r polisïau ar waith i helpu plant sy'n cael meigryn. Canfu arolwg o rieni a gofalwyr sydd â phlentyn sy'n byw gyda meigryn fod 70 y cant yn poeni am effaith meigryn ar addysg eu plentyn. Pan ofynnwyd iddynt pa mor aml y bu'n rhaid i'w plentyn aros adref o'r ysgol oherwydd eu meigryn, dywedodd dros hanner—51 y cant—o leiaf unwaith y mis. Ac roedd 85 y cant o rieni a gofalwyr wedi siarad ag ysgol eu plentyn am eu meigryn, ond dim ond 17 y cant ohonynt oedd yn gwbl fodlon gyda'r gefnogaeth gan yr ysgol i ymdopi â'u meigryn. 

Canfu arolwg o blant gyda meigryn fod 90 y cant yn dweud bod eu meigryn yn ei gwneud hi'n anoddach i wneud eu gwaith ysgol. Ond pan ofynnwyd a ydynt yn meddwl bod gan eu hysgol yr wybodaeth am feigryn i allu eu helpu i'w reoli yn yr ysgol, dywedodd 64 y cant nad oedd. Pan ofynnwyd iddynt a oeddent erioed wedi cael eu dysgu am feigryn yn yr ysgol, dywedodd 90 y cant nad oeddent. Yn ôl arolwg o 64 o weithwyr addysg proffesiynol, roedd tri chwarter, 76 y cant, o'r farn nad oedd gan eu hysgol yr wybodaeth, yr adnoddau a'r prosesau i helpu plant yn yr ysgol gyda meigryn. Er enghraifft, yn aml nid oedd polisïau ysgolion wedi'u hanelu at helpu plant i reoli'r pethau a allai sbarduno eu meigryn ac osgoi cael eu hanfon adref yn ddiangen. Mae hyn yn cymharu â chyflyrau hirdymor cyffredin eraill, fel asthma, y mae gan ysgolion yn aml gynlluniau ar waith ar eu cyfer. 

Nid yw plant yn teimlo eu bod yn cael y gofal iechyd y maent ei angen. Mae symptomau cyffredin meigryn mewn plant, fel poen yn yr abdomen, yn aml yn edrych yn wahanol i symptomau oedolion a gellir eu methu, sy'n gallu arafu diagnosis ac arwain at fethu adnabod symptomau plentyn. O'r plant a'r bobl ifanc a ymatebodd i'w harolwg, roedd 33 y cant yn teimlo bod y driniaeth ar gyfer eu meigryn yn wael, dywedodd 30 y cant ei fod yn weddol, dywedodd 23 y cant ei fod yn dda, a dim ond 8 y cant a ddywedodd ei fod yn dda iawn. Ni ddywedodd unrhyw un ei fod yn 'rhagorol'. Mae 72 y cant o'r plant sy'n cael meigryn wedi dweud ei fod yn gwneud iddynt deimlo'n bryderus. Mae plant, yn enwedig plant iau, yn aml angen help gydag esbonio eu meigryn ac mae angen eu cynnwys mewn trafodaethau ynglŷn â'u triniaeth. Mae angen gwell cyfathrebu, lle bo hynny'n bosibl, rhwng gwasanaethau iechyd ac ysgolion a cholegau. Fel y dywed astudiaeth achos yn yr adroddiad,

'Collais lawer o ysgol y llynedd oherwydd fy meigryn ac ni allwn wneud y pethau rwy'n eu mwynhau fel pêl-droed a dawnsio ac fe wnaeth hynny imi deimlo'n drist.'

Un o argymhellion yr adroddiad ynglŷn â sut y gellid mynd i'r afael â phroblemau yw y dylai byrddau iechyd lleol,

'gynnwys plant a phobl ifanc mewn adolygiadau o anghenion meigryn lleol a sicrhau bod ganddynt wasanaethau i ddiwallu'r anghenion hynny.' a dylai byrddau iechyd lleol,

'sicrhau bod cysylltiadau cryf rhwng gofal meigryn a gwasanaethau iechyd meddwl. Rhaid i iechyd meddwl hefyd fod yn elfen o'r llwybr gofal iechyd i blant sy'n cael meigryn'.

Dylai Llywodraeth Cymru archwilio ffyrdd y gallai gefnogi hyfforddiant fferyllwyr ar reoli meigryn mewn oedolion a phlant, a gweithio gyda phartneriaid addysg i sicrhau bod staff addysgu yn cael hyfforddiant a gwybodaeth am y cyflwr, fel y gallant gefnogi plant a phobl ifanc yn effeithiol. Fel y mae adolygiad academaidd 2021 i blant a meigryn yn datgan,

'Mae meigryn yn dylanwadu'n negyddol ar ansawdd bywyd y plant yr effeithir arnynt. Mae angen diagnosis cynnar a phenderfyniadau ynglŷn â rheoli'r cyflwr er mwyn lleihau'r baich a gwella canlyniad triniaeth cymaint ag y bo modd.'

Byddai'r Migraine Trust yn falch o gydweithio gyda Llywodraeth Cymru a'r byrddau iechyd i wneud cynnydd yn y meysydd hyn, ac fel y dywed ein cynnig, rydym yn galw ar Lywodraeth Cymru,

'i weithio gyda'r Migraine Trust a chyrff cynrychioliadol ar gyfer ysgolion, gwasanaethau iechyd, a rhieni/gofalwyr er mwyn: (a) cryfhau'r canllawiau; (b) darparu hyfforddiant ar sut i gefnogi a darparu ar gyfer pobl ifanc y mae meigryn yn effeithio arnynt; a (c) darparu adnoddau i rieni/gofalwyr plant sy'n byw gyda meigryn ac i'r bobl ifanc eu hunain ar sut i gymryd rheolaeth o'u gofal eu hunain.'

Mae meigryn yn gyflwr cyffredin mewn plant a phobl ifanc, ac mae'n effeithio'n sylweddol ar ansawdd bywyd, ond eto ni wneir diagnosis ym mhob achos ac mae ansawdd triniaeth yn wael. Bydd llai na 10 y cant o blant sy'n cael cur pen problemus yn cael cymorth meddygol ar gyfer eu problem. Gall meigryn effeithio'n ddifrifol ar fywyd plentyn, gan effeithio ar ei berthynas ag aelodau o'r teulu, bywyd ysgol a gweithgareddau cymdeithasol.

Mae patrwm meigryn mewn pobl ifanc yn eu harddegau yn dechrau newid. Mae meigryn yn effeithio ar fechgyn a merched i'r un graddau nes y glasoed, ac ar ôl hynny mae meigryn yn fwy cyffredin mewn merched. Gall diagnosis hwyr neu fethu cael diagnosis ohono arwain at fethu rheoli eu symptomau'n dda, pryder ynghylch pyliau yn y dyfodol, lefelau presenoldeb gwael yn yr ysgol, defnydd amhriodol neu aneffeithiol o feddyginiaeth, colli hyder a lefelau isel o hunan-barch. Gall poen difrifol a chyfogi na chaiff ei drin yn effeithiol olygu bod plant yn aml yn gorfod aros gartref yn ystod eu pyliau a methu cymryd rhan mewn gweithgareddau dyddiol arferol. Rwy'n cynnig ac yn cymeradwyo'r cynnig hwn yn unol â hynny.